Akademide Açık Erişim ve Açık Bilim çalışmalarını başlatan Yükseköğretim Kurulu (YÖK), üniversitelerde uluslararası standartlarda Açık Akademik Arşiv Sistemi kurulması, üniversite arşivlerinin Avrupa Açık Erişim Altyapısı (OpenAIRE) ile bütünleşmesinin sağlanması konularını gündeme aldı.
Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanı Prof. Dr. M. A. Yekta Saraç, 10 Ocak’ta gerçekleştirilen Üniversitelerarası Kurul (ÜAK) toplantısında kurul üyelerine, “Yeni YÖK” olarak bilim dünyasının çok önem verdiği “açık erişim ve açık bilim” konusunda yürüttükleri çalışmaları anlatmıştı. Saraç, bu konuda YÖK bünyesinde, rektörlerin, öğretim üyelerinin, TÜBİTAK temsilcisinin, kütüphane dokümantasyon alanında yetkin çalışmacıların yer aldığı bir komisyon kurulduğu bilgisini paylaşmıştı.
YÖK’ün Akademide Açık Erişim ve Açık Bilim çalışmaları
Bu kapsamda YÖK, ülkemizdeki bütün üniversitelerde uluslararası standartlarda “Açık Akademik Arşiv Sistemi” kurulması, üniversite arşivlerinin “Avrupa Açık Erişim Altyapısı (OpenAIRE)” ile bütünleşmesinin sağlanması, “Akademisyenlerin Araştırmacı Numaraları (ORC-ID veya benzeri)” kullanımına özen gösterilmesi konularını gündeme aldı.
Açık erişim ve açık bilim konusunda YÖK tarafından atılacak somut adımlar arasında şunlar yer alıyor:
Üniversiteler tarafından yapılan çalışmaların ve açık akademik arşivlerdeki yayın sayılarının altı aylık periyotlar ile YÖK’ün belirleyeceği yöntem ve formatta rapor edilmesi,
Üniversitelerde açık erişim ve açık bilimle ilgili çalışmalardan sorumlu rektör/rektör yardımcısı başkanlığında bir komisyon kurulması ve üniversite içerisinde açık bir ekosistem oluşturulması amacıyla akademisyenler için farkındalık toplantıları düzenlenmesi,
Açık erişimdeki dergilerde yayın yapılmasının ve açık ders malzemesi üretiminin teşvik edilmesi amacıyla Akademik Teşvik Yönetmeliğinde düzenleme yapılması,
YÖK tarafından düzenlenecek eğitim toplantılarına ilgili üniversitelerin ilgili personelinin katılımının sağlanması gibi girişimlerin başlatılması.
YÖK ile TÜBİTAK işbirliği yapacak
Konuya ilişkin olarak YÖK ile TÜBİTAK arasında da işbirliği yapılacak. Bu çerçevede TÜBİTAK tarafından 2019 yılında açık erişim ve açık bilim konusunda atılacak adımlar da şöyle:
TÜBİTAK Açık bilim politikasının kabul edilmesi,
Açık Erişim çalışmalarında 2019’un pilot, 2020’nin zorunlu politika uygulamalarına geçiş yılı olarak benimsenmesi,
2019 yılı ikinci yarısında ARDEB projelerinde (ARDEB 1002 Hızlı Destek programının çağrısı) pilot program kapsamında açık erişim/açık veri zorunluluklarının getirilmesi,
aperta.ulakbim.gov.tr (Kurumsal Arşiv ve Araştırma Verisi Yönetimi) sisteminin canlı sisteme geçişi (getirilen zorunluluk sonucu makale ve araştırma verilerinin arşivleneceği sistem)
Açık veri portalının açılması, acikveri.ulakbim.gov.tr (Şubat 2019’da açılacak) Portalda araştırma verisi yönetimi ile ilgili eğitici bilgiler ve örnek araştırma verisi yönetim planları yer alacaktır.
TÜBİTAK Akademik Arşivinin (Harman) yaygınlaştırılması, (Şu anda 62 kurumsal arşivden yaklaşık 600 bin makale taranmaktadır).
YÖK Başkanı Prof. Dr. Saraç bir süre önce, YÖK’ün girişimiyle başlatılan yasal sürecin sonucunda, lisansüstü tezlerin elektronik ortamda erişime açılması ile birlikte erişime açık tez oranının 2017 yılında %56,3 iken, 2018 yılında %98,7’ye yükseldiği bilgisini paylaşmış; bu girişimlerin “akademide şeffaflık, otokontrol ve sistemin kendi kendisini denetlemesinin sağlanması, otokontrolün kaliteyi yükseltmesi ve bilimsel çalışmaların bilim dünyasının istifadesine sunulması” sonuçlarını doğuracağını kaydetmişti.
