Dünyanın çevresinde dolaşan Uluslararası Uzay İstasyonu’nda olduğu gibi çok düşük düzeyde yer çekimi yaşanan yerlerde kan dolaşımı ile ilgili riskler oluştuğu ortaya koyuldu. Yapılan araştırmaya göre bazı toplardamarlarda kan akşının kesintiye uğraması, hatta geriye dönmesi gibi hayati tehlike yaratabilecek sorunlar oluşuyor.
Astronotlar üzerinde yapılan araştırmaya göre, iki kişide ölümcül sonuçlar doğurabilecek küçük kan pıhtıları oluştuğu bildirildi. Pıhtı tespit edilen biri erkek, biri kadın iki astronotun herhangi bir zarar görmediği de belirtildi.
Yerçekimsiz ortamda oluşan kan değişiklikleri sol iç boyun toplardamarı içerisinde meydana geliyor. Yatar durumdayken kafaya pompalanan kanın geri dönmesini sağlayan iki toplardamar, dik duruma gelindiğinde sıkılaşarak kafa bölgesindeki kanın damarlar boyunca gereğinden fazla aşağı akmasını engelliyor, kan dolaşımı daha fazla dirençli başka toplardamarlar yoluyla sürüyor.
Dünyanın yörüngesindeki mikroyerçekimi ortamının insanlarda kan dolaşımı ile ilgili değişikliklere neden olduğu biliniyor. Bu durumun çeşitli risklere yol açıp açmayacağını incelemek isteyen araştırmacılar, Uluslararası Uzay İstasyonu‘nda görev yapan 9 erkek ve 2 kadında, görevden önce ve görev sonrasında ultrason taraması ile sol iç boyun toplardamarını incelediler. Ayrıca astronotlar görevlerinin 50’nci ve 150’nci günlerinde kan ölçümleri yaptılar.
Uzayda kan dolaşımı geriye dönebiliyor
İki astronotta kan akışının ters yöne döndüğü tespit edildi. Bunun nedeninin yerçekimsiz ortamda göğüs kafesi içindeki organların hareket etmeleri ve toplar damarın alt kısmına baskı yapmaları olabileceği ifade edildi. Bu damarın vücutta bulunduğu yere göre baskılanmaya yatkın bir damar olduğu da eklendi.
Ekipteki diğer 5 astronotta ise damardaki kanın durgun olduğu, bunlardan birinde bir kan pıhtısının damarı tıkadığı görüldü. Pıhtının akciğere gitmesi halinde ölümcül olabilecek bu durumun düzeltilmesi için astronot acil olarak kan inceltici maddelerle tedavi altına alındı.
Bu bulgu üzerine panel daha önceki tarama sonuçlarını yeniden gözden geçirerek dünyaya dönmüş olan astronotlardan birinde daha pıhtı olduğunu belirledi. Bu durum özellikle uzaydayken adet görmeyi engellemek üzere doğum kontrol hapı kullanan kadın astronotlar için tehlike yaratıyor, çünkü bu ilaçlar pıhtı ihtimalini artırıyor. Çalışmaya JAMA Network‘ten ulaşılabiliyor.
