IMF’in 2019 Yılı Dünya Ekonomik Görünüm Raporu’nda, Türkiye’nin yüzde 2,5 oranında bir küçülme yaşayacağı tahminine dikkat çeken Hazine eski Müsteşarı Mahfi Eğilmez, “Eğer IMF’nin tahminleri gerçekleşirse Türkiye’nin önünde sıkıntılı 2 yıl var demektir” diye yazdı.
Hazine eski Müsteşarı Mahfi Eğilmez, mahfiegilmez.com sitesindeki son yazılarında, Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) 2019 Yılı Dünya Ekonomik Görünüm Raporu’ndaki Türkiye ile ilgili veri ve tahminleri yorumladı.
IMF’nin Türkiye tahminleri
Dünyanın ve Türkiye’nin Ekonomik Görünümü: 2019 – 2020 yazısında, Türkiye için 2019 ve 2020 yıllarına ilişkin öngörüleri masaya yatıran Eğilmez, şu değerlendirmeleri yaptı:
“IMF’nin 2019 Dünya Ekonomik Görünüm Raporu veri setinde Türkiye ile ilgili olarak yer alan tahminler şöyledir.
IMF, Türkiye’nin 2019 yılında yüzde 2,5 oranında bir küçülme yaşayacağını tahmin ediyor (Ekim 2018’de yayınlanan raporda IMF’nin 2019 tahmini yüzde 0,4 büyüme idi.) Bu küçülme yine IMF tahminlerinde yer aldığı gibi yıllık yüzde 17,5 gibi yüksek bir enflasyon oranıyla birleşecekse Türkiye 2018 yılının son çeyreğinde girdiği slumpflasyonda 2019 yılında en azından bir süre kalacak gibi görünmektedir. Buna karşılık 2020 yılında eğer IMF’nin beklediği gerçekleşir ve yüzde 2,5 oranında bir büyüme yakalanırsa Türkiye, son üç krizde yaşadığı gibi bu krizden de yine V şeklinde çıkacak demektir.
Son 20 yıla ilişkin olarak Türkiye’nin içinde yer aldığı yükselen pazarlar ve gelişmekte olan ülkeler kategorisini ortalama kişi başına gelir artışıyla Türkiye’nin kişi başına gelir artışını karşılaştırmalı olarak ele alırsak karşımıza şöyle bir grafik çıkıyor (grafik, IMF, Dünya Ekonomik Görünümü Nisan 2019 veri setindeki verilerden yararlanılarak tarafımızdan hazırlanmıştır):
Grafik 2010 – 2015 arasında Türkiye’de kişi başına gelirin gelişmekte olan ülkeler (GOÜ) kategorisinin üzerinde olduğunu, 2013 yılında başlayan ivme kaybıyla birlikte Türkiye kişi başına gelirinin hızlı bir gerilemeye girdiğini, 2015 yılında GOÜ ortalamasının altına düştüğünü ve düşüşün izleyen yıllarda devam ettiğini gösteriyor.
“Türkiye’nin önünde sıkıntılı 2 yıl var”
IMF’nin tahmini gerçekleşir de Türkiye’nin GSYH’si 2019 yılında 706 milyar dolara gerilerse Türkiye dünya sıralamasında 18’inci sıradaki yerini de kaybedebilir. Yine aynı şekilde IMF’nin tahmini gerçekleşir ve Türkiye 8.507 dolarlık kişi başına gelir düzeyine gerilerse dünya sıralamasında çok ciddi bir yer kaybı yaşar ve orta gelir tuzağından çıkış umutları da iyice zayıflar.
IMF, 2019 yılında Türkiye’nin yaklaşık 5 milyar dolar cari fazla vereceğini tahmin ediyor. Ne yazık ki olumlu görünen bu gelişme ekonominin küçülmesinden kaynaklanıyor. Öte yandan petrol fiyatlarında son dönemde yaşanan artışlar bu şekilde devam ederse bu cari fazla tahmini bu düzeyin altına gerileyebilir.
Özetle söylemek gerekirse eğer IMF’nin tahminleri gerçekleşirse Türkiye’nin önünde sıkıntılı 2 yıl var demektir.”
Türkiye Dünyanın Kaçıncı Büyük Ekonomisi?
Mahfi Eğilmez, “Türkiye Dünyanın Kaçıncı Büyük Ekonomisi?” başlıklı yazısında da, IMF raporundan yola çıkarak, Türkiye’nin dünyanın en büyük ekonomileri sıralamasındaki gerilemesine vurgu yaptı.
“Ekteki listeler bize karşılaştırmalı olarak Türkiye’nin 2000 ve 2019 yıllarında GSYH büyüklüğü olarak dünya sıralamasında kaçıncı sırada olduğunu gösteriyor. Bu listelerden 2019 yılına ait olanı IMF’nin tahminlerine dayanıyor (tablolardaki GSYH büyüklükleri milyar dolar olarak okunmalı.)
Tablolarda dikkati çeken noktalara değinelim: (1) İlk beş ekonomi arasında 2000 yılında Uzakdoğu’dan tek ülke (Japonya) varken 2017 ve 2018’de iki ülke (Çin ve Japonya), 2019’da üç ülke (Çin, Japonya ve Hindistan) yer alıyor. Böylece dünyanın en büyük beş ekonomisinin üçü Uzakdoğulu ülkeler, biri ABD biri de Almanya oluyor. Bu bize artık Avrupa’nın gerileme sürecinde olduğunu açık biçimde gösteriyor. (2) Bu 20 büyük ekonomi içinde 20 yılda en büyük çıkışı Hindistan yapmış görünüyor. 2000’de 13’üncü sıradayken 2019’da 5’inci sıraya çıkıyor. (3) Bu ekonomiler arasında yerini en iyi ABD ekonomisi korumuş bulunuyor. (4) Avrupa ülkeleri (İngiltere, Fransa, İtalya ve İspanya) düşüş eğilimine engel olamıyorlar. (5) Meksika, hızlı bir düşüş sonrası durağan bir duruma erişmiş görünüyor.
Türkiye, 2001 krizi öncesinden daha da geriye düştü
Türkiye, 2001 krizi öncesinde (2000 yılında) dünyada 17’nci sırada yer alıyordu. Kriz sonrası uyguladığı ekonomik programın yarattığı ivmeyle 2014 yılında 16’ncı sıraya yükselmişti. Ne var ki burada kalamadı ve 2017 yılında tekrar 17’nci sıraya, 2018 yılında ise 18’inci sıraya geriledi. Eğer IMF’nin tahminleri gerçekleşirse 2019 yılı sonunda 20’nci sıraya düşeceği anlaşılıyor.
Türkiye açısından bu gidişi tersine çevirebilmek için üç adım atılması gerekiyor: İlk adım; geriye gidiş gerçeğini kabul etmek. Yani düne kadar bu karşılaştırmayı kabul edip de işler kötüye gidince satınalma gücü paritesi hesabına dönmek gibi adımlar atarak gerçeği saklamaya çalışmamak. İkinci adım; yükselen bir ekonominin, başkalarının girişimleriyle değil de hangi hatalarımız sonucunda düşüşe geçtiğini araştırmak. Üçüncü adım; ekonomi yükselirken siyasal, sosyal ve ekonomik alanlarda neler olduğunu, bunlardan hangisi değiştirildiğinde kayıpların ortaya çıkmaya başladığını belirleyip ona göre gerekli değişiklikleri yapmak.
Bunların dışındaki her adım zaman kaybına yol açmaktan öteye bir şey getirmeyecek gibi duruyor.”
