Türkiye ve Avrupa’dan tarım ve balıkçılık alanında faaliyet gösteren STK’ları ortak çalışma platformunda buluşturan Sivil Toplum Diyaloğu Programı’nın ikincisinde
, 23 proje başarıyla hayata geçirildi. AB’nin 2,8 milyon Euro hibe sağladığı projeler sonucunda, tarım ve balıkçılık alanında bir dizi kazanıma imza atılırken; bu kazanımlar, sadece proje süreçleriyle sınırlı kalmayıp, sivil toplum kuruluşlarının başlattığı bu girişimlerle uzun soluklu ortaklık ve ticari işbirliklerine de zemin oluşturuldu.
Mustafa Tufan, Seferihisar Sığacık köyünde 10 yaşından beri, yaklaşık 40 yıldır baba mesleği balıkçılıkla uğraşıyor. Bölge halkının temel geçim kaynağını hayvancılık ve balıkçılık oluştursa da Tufan, gençlerin artık eskisi gibi bu mesleği tercih etmediğini söylüyor. “Balıkçılığı artık neredeyse karın tokluğuna yapıyoruz” diyen Mustafa Tufan, İtalyan sivil toplum kuruluşu olan Ricerca e Cooperazione’nin İzmir Seferihisar’da yürüttüğü diyalog projesinden faydalanan yüzlerce kişiden biri.
Tüm dünyada sivil toplum girişimlerinde etkin bir şekilde yer alan Ricerca e Coperazione, Su Ürünleri Derneği ortaklığı ve Seferihisar Belediyesi ile Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi iştirakiyle yürüttükleri projeye ilk başladıklarında, İtalyan balıkçılar ile Seferihisar balıkçılarını deneyim ve bilgi paylaşımı için bir araya getirmeyi ve Sığacık’ta yer alan balık mezat alanını yenilemeyi planlıyordu. Mustafa Tufan, proje süresince yürütülen birçok eğitime katılarak farklı fikirler, farklı yöntemler öğrendiklerinden bahsederken, eğitimler sonrasında meslektaşlarından kimilerinin pazarlama stratejisi kimilerininse kooperatifçilik konusunda daha etkin rol almak istediklerini dile getirdi. Tufan projeden en önemli kazançlarından birini de şu sözleriyle dile getirdi:
“Aslında Avrupa Birliği üye ülkelerinden çok da farklı olmadığımızı gördüm. Ağlarımız aynı, avlanma tekniklerimiz aynı. Ama yine de akıl akıldan üstündür.”
Sığacık Su Ürünleri Kooperatifi Başkanı Ali Emin Tanel ise kooperatif üyelerinin projeye yönelik izlenimlerini şu sözlerle aktardı:
“Özellikle mezat yerinin yenilenmesi, hijyen standartlarının artırılmasıyla balıklarını daha iyi fiyatlara satabileceklerine inandılar. Proje sayesinde Seferihisar balığı bir markaya dönüşmeye başladı ve önümüzdeki günlerde de daha farklı pazarlara açılmanın yollarını arayacağız. Bu da yöre halkı için daha iyi kazanç anlamına gelecek. Proje sayesinde, İtalyan balıkçılık kooperatifleriyle iyi ilişkiler kurduk ve gelecekte bu ilişkiler sayesinde bilgi ve ticari alışverişimizi sürdürmeyi hedefliyoruz.”
Küçükçekmece Perakende Balık Pazarı
Sivil Toplum Diyaloğu kapsamında yürütülen projelerden biri de Küçükçekmece Belediyesi tarafından yürütülen “AB Standartlarının Küçükçekmece Perakende Balık Pazarında Uygulanması Projesi” oldu. Litvanyalı ortakları Environmental Club Zvejone ile geliştirdikleri projeyle Belediye, Küçükçekmece Balık Pazarı’nı AB standartlarında yenileyerek ve satış noktaları kontrol mekanizmaları geliştirerek, Türkiye’de bir ilke imza attı. Balıkların sergilendiği kasalardan, balıkçı dükkânlarındaki yıkama tezgâhlarına birçok teknik ekipmanın yenilendiği balık halinde, dükkânı olan balıkçılara sürdürülebilir avlanma konusunda da eğitimler düzenlendi. Ayrıca balık pazarında bulunan 12 dükkân sahibinin de, tüm Avrupa ve dünya çapında yaygın olarak tanınan HACCP gıda güvenliği sertifikası almasına destek olundu.
Gıdada izlenebilirlik
Eskişehir Ticaret Odası’nın öncülük ettiği “Gıda Sektöründe İzlenebilirliğe Uyum ve Kobi’lerin Farkındalığının Artırılması Projesi”nde ise Eti Grup, Pek Makine şirketi gibi gıda üretim şirketleri, çiftçiler, kamu kurum ve kuruluşları ile tüketici temsilcileri yer aldı. Projenin İspanyol ortağı Reus, Ticaret Odasından aldıkları destekle, çeşitli paydaş grupları ve ortaklarının bulunduğu bölge olan İspanyol Aragon İl İdaresinden uzmanları projeye dahil etti.
Eskişehir’de tesadüfen bu projeyle eşzamanlı yürütülen bir ‘kardeş proje’ de Sanayi Odası tarafından yürütülen ‘Gıda Güvenliği için Daha İyi Eğitim’ projesi oldu. Söz konusu proje, gıda üretim zincirinin özellikle belli bir bölümüne odaklandı: “Gıda güvenliği kontrolü için tesislerde alınan tedbirler”.
Proje kapsamında Sanayi Odası, Fransa’dan Gıda Endüstrisi Teknik Koordinasyon Derneği de dahil olmak üzere AB’deki çeşitli ortakların da desteğiyle, bir dizi etkileyici eğitim ve çalışma ziyareti düzenledi. Ancak, belki de projenin en yoğun ve sürdürülebilir müdahalesi, Eskişehir’de seçilen bazı şirketler üzerinde yapılan derinlemesine incelemeler oldu. Uzmanlardan oluşan yerel bir ekip, 10 şirketi ziyaret etti ve her bir şirkete ayırdıkları iki tam gün boyunca o şirketin AB yönetmeliklerine ne derece uyum sağladığını değerlendirmek için özel olarak geliştirilmiş araçlardan yararlandı.
Gelecekte Mandıra Yönetimi
Aydın Sığır Yetiştiricileri Birliği’nin yaklaşık 4 bin üyesi 100 binin üzerinde sığır yetiştiriyor. Ancak çiftçilerin kolektif olarak AB’deki meslektaşlarıyla bağları olmayıp, 
AB üyeliğinin işletmeleri üzerindeki etkileri konusunda genel anlamda bilgileri de bulunmuyor. Bu nedenle Birlik, 5 kişilik eğitimli bir tarımsal yayım ekibi ile hizmet veren ve mandıralarda AB standartlarının uygulanmasının getireceği fayda ve zorlukları anlatmak için bir dizi etkinliğin yürütüldüğü Çiftlik Danışma Merkezini kurdu. Proje Koordinatörü Mehmet Sedat Güngör sonucu şöyle ifade etti; “Projenin devam ettiği 12 ay boyunca, Almanya’dan ortaklarımızın ve Uluslararası Hayvan Tescil Komitesi’nin yardımıyla, 60 mandıra sahibinin hem kendi sektörleri bakımından AB’yi anlamalarını hem de bu standart ve uygulamaların uzun vadede gelirlerini nasıl artıracağını görmelerini sağladık.”
Aflatoksinsiz Fındık Projesi
Ordu Ticaret ve Sanayi Odası, Sivil Toplum Diyaloğu çerçevesinde geliştirdikleri projeyi, Türkiye ve İtalya arasındaki iş ilişkilerini geliştirmek için katalizör olarak kullandı. Ordu’nun değerli fındığına rağbet gösteren İtalya’nın büyük alıcıları, bu fındığın hem kalitesini hem de ihracattan önce uygulanan sıkı standartları takdirle karşılıyor. Alıcılar aynı zamanda ithalatı artırmak ve iyi bir fiyat alabilmek için, Türk üreticilerin İtalyan meslektaşlarından elde ettikleri deneyimleri Türkiye’de uygulayabileceklerini de biliyorlar. Projenin İtalyan ortağı ‘Eurogems’ temsilcisi Dr. Antonio Bagnaia, Türk ve İtalyan fındık üreticilerini bir araya getiren önemli isimlerden biri. Dr. Bagnaia, iki ülkenin üreticileri arasındaki ilişkileri güçlendirmenin her iki tarafa da yarar sağlayacağına ve çiftçiden işleyiciye, imalatçıdan tüketiciye, sektörde rol alan aktörlerin geçimi için bir itici güç yaratacağına inanıyor. Dr Bagnaia bu işbirliğini şu sözlerle anlatıyor: “…fındık gibi bir ürünün üretimi Ordu ve Viterbo’daki insanların birbirine yaklaşmasına önayak oldu. Yürütülen proje sayesinde, her iki bölgenin çiftçileri de pek çok ortak noktaları olduğunu gördü. Hepsi de, adil rekabet ve işbirliği için kolaylık tanıyan mekanizmaların olduğu tek bir pazarın parçası olma konusunda çok istekli.”
Sivil Toplum Diyaloğu
Sivil Toplum Diyaloğu-II (STD) projesi çerçevesinde tarım ve balıkçılık alanında 2011 yılında 23 proje yürütüldü ve seçilen 18 ildeki sivil toplum kuruluşları, AB’den ortakları ile birlikte yürüttükleri projeler kapsamında hibe desteklerinden faydalandı. Bu projelerde, tarım ve balıkçılık sektöründe faaliyet gösteren üreticiler; modern tarım teknikleri, tarımsal üretimin çevresel boyutu, organik tarım, sürdürülebilir balıkçılık, gıda güvenliği, hayvan sağlığı, hayvan refahı gibi alanlarda AB uygulamalarını öğrenme imkânı buldu.
Bunun ötesinde, projelerin hayata geçirildiği iller ile AB arasında iletişim ağları kuruldu. Zaten projenin öncelikli hedefi, ülkemiz ile AB arasında sivil toplum ilişkilerini güçlendirmek. Önümüzdeki yıllarda uygulanacak olan STD – IV programında tarım ve balıkçılık sektöründe faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşlarına hibe desteği devam edecek.
