Tüketici hakkını arıyor mu?
Tüketici hakları denilince tüketicilerin %22,6’sının aklına ilk “Haklarının Korunması” geliyor. İlginç olan ise %16,3’nün aklına hiçbir şey gelmemesi.
Hepimiz birer tüketiciyiz ama haklarımızı biliyor muyuz? Birisi size sorsa 8 Evrensel Tüketici Hakkı’nı sayabilir misiniz? Ya da ayıplı bir mal ile karşılaştığınızda yasal haklarınızı biliyor musunuz? Peki, bu soruların cevabını kaç kişi biliyordur? Tüm bu soruların cevapları, geçtiğimiz yıl Tüketici ve Çevre Eğitim Vakfı (TÜKÇEV) ve Hacettepe Üniversitesi Tüketici Pazar Araştırma Test Eğitim Merkezi (TÜPADEM) iş birliği ile gerçekleştirilen “Tüketicinin Korunması ve Tüketici Haklarına İlişkin Bilinç Düzeyi Araştırması”nda var. Belki de araştırmadan çıkan en ilginç sonuç; Tüketici Hakları denince %16,3’ümüzün aklına hiçbir şey gelmemesi oldu.
Geçtiğimiz yıl bu iki kuruluş “Tüketici haklarının neresindeyiz?” sorusundan yola çıkarak araştırmayı başlatmışlardı. Bu yıl yine Dünya Tüketiciler Günü çerçevesinde başka bir etkinliğe imza atarak düzenledikleri panel ile “Tüketici hakkını arıyor mu?” sorusunun cevabını aradılar. Türk tüketicisinin hak arama bilinci ve karşılaştığı sorunları, akademisyen, sivil toplum, sanayi ve bürokrasi temsilcileriyle birlikte masaya yatırdılar. Geçen yıl olduğu gibi bu yıl da düzenlenen etkinliği Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu desteklediler.
Bilinçli tüketici
Hacettepe Üniversitesi (H.Ü.) Beytepe Kampüsü’nde 17 Mart Çarşamba günü gerçekleştirilen “Tüketici Hakkını Arıyor mu?” paneli TÜKÇEV Başkanı Beyhan Aslan’ın konuşmasıyla başladı. “Tüketemezsek yaşam biter” diyen Aslan, önemli olanın bireyin bilinçli tüketici olması, toplumun da bilinçli tüketicilerden oluşması olduğunu kaydetti. Aslan, bilinçli toplumun oluşması için, tüketicilerin çok yönlü ve kapsamlı sorunlarının çözülmesi gerektiğine dikkat çekti.
Tüketici hakları ve örgütlenme sürecinin Evrensel Tüketici Hakları Bildirgesi’nin yayınlanması ile başladığını belirten Aslan, ülkemizin de Birleşmiş Milletler, Avrupa Konseyi ve AB Ülkelerindeki gelişmelerden etkilendiğini söyledi. Aslan, “Bugün AB Katılım müzakereleri sürecinde bulunan ülkemizde tüketici hakları konusunda, gelişmiş ülkeler düzeyinde hak arama bilincine ulaşmak hedefimiz olmalıdır” dedi.
TÜPADEM Müdürü Prof. Dr. Müberra Babaoğul ise geçtiğimiz yıl gerçekleştirdikleri “Tüketicinin Korunması ve Tüketici Haklarına İlişkin Bilinç Düzeyi Araştırması”nın ve akabinde düzenlenen panelin kamu, üniversite ve sivil toplum kuruluşları arasındaki iş birliği çalışmalarına tek örnek olduğunu belirtti. Hacettepe Üniversitesi ve TÜPADEM olarak bu projede bulunmaktan ve panele ev sahipliği yapmaktan dolayı duyduğu memnuniyeti dile getiren Babaoğul, “Dileğimiz tüketicimizin bilinç düzeyinin yükselmesi, haklarını arama konusunda da güçlenmesidir” dedi.
“Odağımızda tüketici var!”
Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF) adına bir sunum yapan Kurumsal İlişkiler Direktörü İlknur Menlik, Federasyonun tüm çalışmalarının odağında tüketicinin olduğunu belirtti.
Gıda ve içecek sanayii olarak tüketici beklentilerine uygun çözümler geliştirdiklerini belirten Menlik, tüketici beklentilerine en iyi yanıtı verebilmek için 2008 yılında Ambalajlı Gıda ve İçecek Ürünlerinde Etiket Algı Araştırması’nı gerçekleştirdiklerini söyledi. Araştırma sonuçlarını referans olarak kabul ettiklerini belirten Menlik, tüketici beklentilerini karşılamada sektörün rolü üzerine katılımcılara şu bilgileri verdi:
“Beslenme politikalarının oluşturulması, gıda güvenliği ile ilgili yasal mevzuatın hazırlanması, beslenme eğitimi ve obezite ile mücadele konularında yapılan tüm çalışmalara katkı sağlıyoruz. Tüketicilerin etiket yoluyla bilgilendirilmesi, ambalajlı süt örneğinde olduğu gibi reklam kampanyaları ile bilinçlendirilmesi ve sağlığı teşvik edici (fonksiyonel) gıdaların geliştirilmesi konularında sürekli çalışıyoruz. Farklı ürün seçenekleri sunarak tüketicilerimize daha kaliteli, daha sağlıklı bir yaşamın kapısını açıyoruz. Yeterli ve dengeli beslenme bilincinin yerleşmesi ve aktif yaşam tarzlarının desteklenmesi amacıyla teşvik edici çalışmalara imza atıyoruz”. 
143 bin tüketici başvurusu
Tüketicinin ve Rekabetin Korunması Genel Müdürü İsmail Kalender, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Tarafından Tüketicinin Korunmasına Yönelik Sağlanan Hizmetler başlıklı konuşmasıyla panele katıldı.
Genel Müdürlüğünün, tüketiciye hizmet ve tüketici sorunlarını 8 başlıkta ele aldığını belirten Kalender, 1980 sonrasında gittikçe ağırlık kazanmaya başlayan tüketici haklarının yasa ile güvence altına alınması konusunda mevzuat geliştirildiğini, 2003 yılında mevzuata getirilen yeniliklerle, Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri’nin (TSHH) devletin idari yapısına girdiğini ifade etti. Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerinin kararlarının 2010 yılı için 938,75 TL altındaki uyuşmazlık tutarları için bağlayıcı olduğuna da değinen Kalender, söz konusu kararların İcra İflas Kanununun ilamlarının yerine getirilmesi hakkındaki hükümlerine göre işlem gördüğünü ifade etti. Geçen yıl TSHH’ye 143 bin başvurunun geldiğini aktaran Kalender, bu başvuruların içinden 104 bininin tüketici lehine sonuçlandığını açıkladı.
Kalender, konu ile ilgili şu bilgileri verdi: “Gerek almış oldukları kararların yaptırım gücü, gerekse zaman ve maliyet açısından tüketicilere büyük kolaylıklar sağlaması nedeniyle Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri, tüketicilerin hak arama konusunda başvurabilecekleri en önemli merci haline geldi. Bu itibarla, tüketicilerimizin hakem heyetlerine başvurularını kolaylaştıran, hakem heyetlerimizin iş ve işlemlerini hızlandıran TÜBİS (Tüketici Bilgi Sistemi) 2010 yılında tüketicilerimizin ve hakem heyetlerimizin hizmetine girmiş olacak. www.tüketici.gov.tr adresli internet sitesi üzerinden ulaşılacak olan TÜBİS’in, tüketici şikâyetlerinin tek bir noktadan alınmasına, daha etkin ve doğru tüketici politikalarının uygulanmasına katkıda bulunacağına inanıyoruz.”
