İyot Yetersizliği Hastalıkları Haftası dolayısıyla uyarılarda bulunan uzmanlar, besinlerle iyot alımının önemine dikkat çekerek, iyotlu tuz tercih edilmesini önerdiler.
Beyin ve sinir sisteminin temel yapı taşlarından iyot, yeterli miktarda alınmadığı takdirde ciddi rahatsızlıklara neden oluyor. Özellikle iyot bakımından fakir olan ülkemizde her üç kişiden birinde guatr hastalığı sıkça görülüyor.
Diyetisyen Ayşe Korkmaz
“Anne karnındaki bebekleri dahi etkileyebilen hastalıkların önüne geçebilmek için iyotlu tuz kullanın” diyen Beslenme ve Diyetetik Uzmanı Diyetisyen Ayşe Korkmaz, içinde bulunduğumuz İyot Yetersizliği Hastalıklarının Önlenmesi Haftası’nda iyot eksikliğinin vücudumuza etkileri ile ilgili şu bilgileri verdi:
İyot neden önemli?
İyot, insan vücudunda çok az miktarda bulunan normal büyüme ve gelişme için önemli olan eser bir elementtir. İnsan vücudunda 15-20 mg iyot bulunur.
İyot, vücuda; besinler, su ve deniz ürünleri tüketimi ile alınmaktadır. Ayrıca beyin ve sinir sisteminin normal büyümesi ve gelişmesi ile vücut ısısı ve enerjisinin devamı için gerekli olan tiroit hormonlarından olan T4 ve T3 yapımında kullanılmaktadır.
Okyanus ve denizler en önemli iyot kaynaklarıdır. İyodun yüzde 90’ı gıdalardan, yüzde 10’u ise içme sularından sağlanmaktadır. Deniz suyundaki iyot, yağmur aracılığıyla toprağa düşer. Bu döngünün yavaş ve eksik gerçekleşmesi ise bu toprakta yetişen ürünler ve içme suyunun düşük miktarlarda iyot içermesine neden olmaktadır.
Yağışı bol yerlerde iyot yetersizliği görülüyor
Genellikle dağlık bölgeler bu riski taşımakla birlikte, bu durum tüm coğrafi bölgelerde gözlenebilmektedir. Sürekli tekrarlayan seller ve dağlık bölgelerdeki toprak erozyonu, toprakta iyot yetersizliğine neden olmaktadır. Bunun sonucunda da bu topraklarda yetişen besinler iyot açısından yetersiz olmakta ve sadece bu besinler ile beslenen kişilerde iyot yetersizliği ortaya çıkmaktadır.
Guatr görülme sıklığı
Ülkemizde hemen hemen her 10 kişiden 3’ünde iyot yetersizliği sonucu oluşan guatr görülmektedir. İleri derece guatr oranı yaklaşık her 100 kişide 2 kişidir. Ülkemizde guatr en yaygın olarak Bolu, Kastamonu, Malatya, Rize, Ordu, Zonguldak, Artvin, Kütahya ve Konya gibi dağlık, bol yağış alan ve erozyonun yaygın olduğu yörelerde görülmektedir.
Anne karnındaki bebeği de etkiler
İyot yetersizliği, dünyada, önlenebilir zekâ geriliği ve beyin hasarının en önemli nedenidir. İyot yetersizliği olan bireyler; zekaca daha yavaş ve daha az tepkili, daha zor eğitilebilen, daha güç anlayan ve işlerinde daha az üretken olan kişilerdir.
İyot yetersizliği sonucu ortaya çıkan hastalıklar anne karnında başlar. Yetersizlik sonucunda fetusta birçok hasar meydana gelmektedir. Düşük tehlikesi, ölü doğumlar, mental gerilik, sağırlık, dilsizlik, cücelik, psikomotor bozukluklar görülebilmektedir.
Yenidoğan bebeklerde iyot yetersizliği, guatr ve troid bezinin az çalışmasına neden olurken, çocuk ve gençlerde de; tiroit bezinin az çalışması, guatr, mental fonksiyonlarda bozukluk ve büyüme geriliği gibi sonuçlara neden olmaktadır. Yetişkinlik dönemindeki iyot yetersizliğinin en belirgin sonucu guatr oluşumudur. Bu dönemde de mental fonksiyonlarda azalmalar görülebilmektedir.
İyotlu tuz kullanın!
İyotlu tuz kullanımı, iyot yetersizliği ve iyotla ilişkili hastalıkları önlemenin en basit ve en kolay yoludur. Ülkemizde bu amaçla 1994 yılında kullanılan tuzların içerisine iyot eklemesi yapılmıştır. İyotlu tuz kullanımı, iyot eksikliği sonucu gelişen hastalıkları iyileştirici değil, oluşumunu önleyicidir.
İyotlu tuz, kayıpları önlemek amacıyla; koyu renkli kavanozlarda, serin yerde, ışık ve güneş temasından uzakta saklanmalıdır. Pişme ile de iyotlanmış tuzun iyot içeriği azalabileceği için, yemeklere pişirildikten sonra tuz eklenmelidir.
