11-12 Kasım 2017 tarihlerinde Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı-Stratejik Yönetim Daire Başkanlığı tarafından Antalya’da düzenlenen Tarımsal Finans Zirvesi, önemli sonuçlar ortaya çıkarmıştır.

Prof. Dr. Erdoğan Güneş

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü

Tarımsal Finans Zirvesi’ne kamu, özel sektör, hükümet temsilcileri ve üniversiteler yanında çeşitli sivil toplum örgütlerinin geniş katılımı sağlamıştır. Zirvede tarımsal finansman kaynakları, geliştirilmesi, geleceği ve tarımsal sigorta konuları, öncelikle katılımcıların sorun/konu alanlarını belirlemeleriyle ortaya konulmuş, sonrasında yapılan sunumlarda öneriler dile getirilerek eylem planının oluşturulması hedeflenmiştir.

Her dönemin tartışma konusu: Tarımın finansmanı

Tarımın temel sorun alanları arasında yer alan finansman, her dönem tartışılagelen bir konudur. Sermaye kıtlığı, kaynak kullanımındaki dağılımı dengesiz hale getirerek üretim ve pazarlama sürecinde sorunları ortadan kaldırmada finansmanın önemini artırmaktadır. Artan finansman gereksinimi, üretim ve pazarlama sürecinde yapılan kredi uygulamaları, sektörde farklı finansman organizasyonlarını zorunlu kılarak, optimizasyonun sağlanmasını hedeflemektedir. Bu süreçte finansmanın nicelikten niteliğe dönüşmesiyle de kredi ürün grupları ve öncelikler belirlenmeye başlanmaktadır.

Tarımın dijitalleşme süreci, maliyet artışı, teknolojik gelişmelerden yararlanması finansal gereksinimleri artırmaktadır. Bu süreçte işletmelerin finansal yönetim ve organizasyon yönleriyle bilgi ve deneyim yanında finansal okuryazar sahibi olmaları, finansman kurumu-işletme ilişkilerinin devamlılığı, piyasaya yönelik üretim ve pazarlama ile işletmelerin pazar ekonomisine uyumu, sektörün gelişme trendi olarak görülmektedir.

Tarımın sermaye gereksinimi artacak

Söz konusu zirve bir yandan işletmelerin finansman kaynaklarının maliyet açısından minimize edilmesini, finansmanın kolaylaştırılmasını, uygun veri tabanı çalışmalarıyla işletme gereksinimlerinin doğru belirlenmesini amaç edinirken, diğer yandan çağın gelişmelerine uygun olarak işletmelerin yapılandırılmasında finansmandan nasıl yararlanılması çalışmalarını da göz önüne sermektedir.

Tarım bu süreçte geleneksel yöntemlerden modern yöntemlere doğru gelişme trendini yaşamaktadır. Süreç içinde tarımın sermaye gereksiniminin artmasını beklemek yanlış olmayacaktır. Ayrıca zirvede sermaye arayışı veya sermayeye erişim de üzerinde durulması gereken makro düzeyde konular arasında yer almıştır.

Tarımsal finansmana erişimdeki zorluklar, sürdürülebilir yapı, üretim, verimlilik, maliyet ve teknoloji gibi konularda olumsuz etkilere neden olmaktadır. Var olan kaynakların yeterli kullanımındaki sorunlar, sektörel büyümeyi ve gelişmeyi olumsuz etkilemektedir.

Finansman maliyetlerini düşürmek

Günümüz tarımsal üretim ve pazarlama dünyasında tarımın finansmanında yer alan kurum ve kuruluşların kapasite geliştirmesi, risk yönetimiyle ilgili sistem ve süreçlerini iyileştirilmesi ve yeni ürünler tasarlaması, sektörün finansman talebine bağlı olarak artış göstermektedir. Türkiye’de T.C. Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri yanında özel banka ve finansman kuruluşlarının da sektörü finanse edici faaliyetlerine artık sıklıkla rastlamaktayız. Bu durum kamunun finans yükünü ve bürokrasiyi azaltıcı, rekabeti artırıcı etki yapması açısından önemlidir. Arzu edilen uygulama, süreç içinde piyasada oluşan rekabetin tarım işletmelerine yönelik finansman maliyetini azaltıcı etkide bulunmasıdır.

Zirve, özellikle tarım işletmelerinin finansman gereksinimlerinin uygun koşul ve nitelikte karşılanması yolu üzerindeki engellerin çözümlenmesi esasına dayanmıştır. Bu arada kredi kurumları arasındaki rekabetin kar paylaşımdan risk paylaşımına dönüşümü de sektörel gelişim açısından sevindiricidir. Bu ilişkinin sürdürülebilirliğinin ölçüsü, tarım sektörünün finansal olarak gelişimini artıracaktır. Kıt kaynak olarak belirtilen finansmanın verimliliği ve işletmelerin uzun vadede yatırım olanaklarının artması, sektörel gelişime hız ve ivme kazandıracaktır.

Eylem Planı geliştirilmeli!

Sonuç olarak, Tarımsal Finans Zirvesi'nde; maliyetlerin azalması ve işletmelerin finansmana ulaşmadaki teknik, ekonomik, sosyal ve diğer sorunların ortadan kaldırılması, ulusal düzeyde makro düzenlemelerin ve finansal planlamaların yapılması, sübvansiyonlu tarımsal kredi uygulamalarının yaygınlaştırılması ve özel bankacılığın tarıma yönelik faaliyet ve etkinliklerini tüm bölgelere yayması, özellikle teknolojik yönden tarımsal alet ve makine ile ilgili finansmanın geliştirilmesi, tarımsal risklerin ortadan kaldırılmasında sigorta konusunda çiftçi bilgi eksikliğinin giderilmesi ve risklere yönelik önlemlerin artırılması ele alınmış ve bu konularda eylem planlarının geliştirilmesi hedeflenmiştir.