İkili ilişkilerdeki normalleşme sürecine rağmen Rusya’nın Türkiye’ye yönelik gıda ve tarım ambargosu devam ediyor. Yaş sebze ve meyve ihracatında sekiz aylık ambargo kaybı, 407.5 milyon dolara ulaştı.
Yazılı bir açıklama yapan Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Başkanı Şemsi Bayraktar, Rusya’nın uçak krizinin ardından 1 Ocak 2016’da başlattığı ambargonun başta üreticiler olmak üzere tarım ve gıdada faaliyet gösteren, geçimini bu sektörden sağlayan tüm tarafları mağdur ettiğini, Türkiye’nin de önemli bir ekonomik kayba uğradığını kaydetti.
Rusya’nın kaybı da büyük!
Rusya’ya ihraç edilen gıda ve tarım ürünlerinden elde edilen döviz miktarının Ocak-Temmuz döneminde, geçen yıla göre 422,3 milyon dolar azalışla 619,5 milyon dolardan 197,3 milyon dolara indiğini vurgulayan Bayraktar, şu ifadeleri kullandı:
“Ekonomik kayba uğrayan sadece ülkemiz değildir. Aynı şekilde Rusya da büyük ekonomik kayıplar yaşamıştır. Ambargo yüzünden Rusya uzak ülkelerden yüksek maliyetle sebze meyve almak zorunda kalıyor. Yanı başındaki Türkiye’den tarım ürünü ithal etmek yerine Brezilya, Arjantin, Hindistan, Çin gibi uzak ülkelerden gıda ürünü alıyor. Yalnız, ambargoyu koyan taraf Rusya olduğu için, ambargoda seçici davranmış, limon gibi başka ülkelerden çok rahatlıkla tedarik edemeyeceği ürünleri Türkiye’den almaya devam etmiştir. Rusya’nın ambargoda izlediği nokta atışlar, çiftçimize daha fazla zarar vermiştir. Rusya’nın uygulamış olduğu ambargodan en fazla etkilenen kesim, yaşanan fiyat düşüşleri ve pazarlama sorunları nedeniyle üreticilerimizdir.”
Yaş sebze ve meyve ihracatı
Özellikle yaş sebze ve meyve ihracatında Rusya’nın Irak ile birlikte en önemli ülkeler olduğuna dikkati çeken Bayraktar, şu bilgileri verdi:
“İhracatımızda Rusya ve Irak’ı Almanya, Ukrayna, Romanya, Suudi Arabistan, Ukrayna ve Bulgaristan izlemektedir. 2015 yılı Ocak-Ağustos döneminde, Rusya’ya 714 bin 941 ton yaş sebze meyve ihracatı yapılarak 511,3 milyon dolar gelir elde edilmiştir. Miktar bazında yüzde 40, değer bazında yüzde 44 payıyla Rusya, açık farkla ihracatımızda ilk sırada yer almıştır.
Rusya’nın 1 Ocak 2016’dan itibaren domates, salatalık, kuru soğan, kırmızı lahana, brokoli, portakal, mandalina, nektarin, elma, armut, kayısı, şeftali, erik, üzüm, çilek, tavuk ve hindi eti, tuz ve karanfil ithalatını yasaklamasının ardından ürünlerin kalitesi ve karantina şartlarına bağlı olarak biber, nar, patlıcan, marul, kıvırcık, kabak ve balkabağı ithalatını geçici olarak durdurmasıyla birlikte bu tablo bozulmuştur. 2016 yılının Ocak-Ağustos döneminde Rusya’ya yaş sebze meyve ihracatımız miktar bazında yüzde 81,5 düşüşle 132 bin 224 tona, değer bazında yüzde 79,7 düşüşle 103,8 milyon dolara gerilemiştir.”
Üretici mağdur oldu
Yasaklanan ürünler olarak bakıldığında; 2015 yılında ihraç edilen domatesin yüzde 65’i, salatalığın yüzde 51,7’si, mandalinanın yüzde 46’sı, portakalın yüzde 21’i, şeftalinin yüzde 47’si, kayısının yüzde 52’si, çileğin yüzde 75,4’ü, eriğin yüzde 20’si, kuru soğanın yüzde 45’i, kırmızı lahananın yüzde 19’u Rusya’ya yapıldığını belirten Bayraktar, Rusya’nın uygulamış olduğu ambargo nedeniyle narenciye, örtü altı ve çilekte yaşanan mağduriyete mevsim itibarıyla üzüm, erik ve şeftalinin de eklendiğini bildirdi.
Ay ay ihracat kaybı
Rusya’ya yaş sebze ve meyve ihracatında yaşanan düşüş nedeniyle döviz kaybının Ocak’ta 72 milyon, Şubat’ta 33,2 milyon, Mart’ta 45,8 milyon, Nisan’da 48,3 milyon, Mayıs’ta 90,5 milyon, Haziran’da 69 milyon, Temmuz’da 15,8 milyon, Ağustos ayında ise 32,9 milyon dolar olduğunu belirten Bayraktar, şunları kaydetti:
“Ocak-Ağustos dönemi itibarıyla Rusya’ya yapılan yaş sebze ve meyvede ihracat kaybı 407,5 milyon doları bulmuştur. Domates, kuru soğan, çilek gibi ürünlerin ihracatın önemli bir kısmı Mayıs ayı içinde yapılıyor olması nedeniyle bu ayda uğranan maddi kayıp daha büyüktür. Haziran ayında da ise domates, çilek, kayısı ve şeftalinin ihraç edilememesi nedeniyle maddi kayıp fazla olmuştur.
Rusya ile yapılan görüşmeler olumlu geçse de henüz ithalat yasağı kalkmış değildir. Bu durumun devamı iki ülkenin de çıkarlarına terstir. Son gelişmelerin ardından ambargonun bir an önce kaldırılması, Rusya ile sürecin normal seyrine dönmesi, hem Türkiye’nin hem de Rusya’nın yüksek çıkarları için elzemdir. Ocak-Ağustos dönemini zararla kapatan üreticilerimiz, büyük bir ümitle Rusya’ya ambargosunun kalkmasını beklemektedir.”
AB Rusya’ya yaptırımları 6 ay daha uzattı
Öte yandan Avrupa Birliği, Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü tehdit ettiği gerekçesiyle Ukraynalı ayrılıkçılar ile Rus yetkilileri hedef alan ilave yaptırımların süresini 6 ay süreyle uzatma kararı aldı.
Avrupa Konseyi, Ukrayna krizi nedeniyle Ukraynalı ayrılıkçıları ve Rus yetkilileri hedef alan mal varlığı dondurulması ve vize kısıtlaması gibi ilave yaptırımların 15 Mart 2017 tarihine kadar uzatılması kararı alındığını açıkladı.
AB’nin yaptırım listesinde, mal varlıkları dondurulmuş ve vize yasağı getirilmiş 37 şirket ve 146 kişi bulunuyor. Yaptırımlar ilk olarak Mart 2014’te Rusya’nın Kırım’ı yasadışı ilhak etmesi nedeniyle başlatılmıştı.
