Türkiye’nin birçok ilinde farklı sebeplerle paraya ihtiyacı olan vatandaşlar internet sayfaları üzerinden satılık böbrek ilanı veriyor. Peki böbrek satmak suç mu? Bu operasyonlar nerede yapılıyor?
Google arama motorundan ‘Satılık böbrek’ veya ‘Böbrek arıyorum’ diye yüzlerce ilan çıkarken, gerekçe olarak da maddi imkansızlıklar ve borç olarak gösteriliyor. Sputnik News’in haberine göre ilanlarda 2017’deki artış dikkat çekerken, ilan veren 17 yaşında çocuklar da var.
Borçluların ve geçinemeyenlerin son çaresi tek böbreğinden ya da karaciğerinin bir kısmından vazgeçmek. Eskiden simsarlar aracılığı ile yapılan bu satış, artık sosyal medya platformları ve internet sayfaları kullanılarak yapılıyor.
Böbreklerini satışa çıkaranlar internet üzerinden kendilerine ulaşılabilecek e-mail adreslerini ve telefonlarını verirken, birçok ilde böbreğini satanlara rastlamak mümkün.
Satılık böbrek ilanı verenler arasında çocuklar bile var
Mevzuatlara uyulduğu ve tam teşekküllü bir hastanede yapılması şartı ile Türkiye’de böbrek başta olmak üzere organ nakli yasal. Ancak organ bağışının yok denecek kadar az olması nedeniyle özellikle böbrek nakline ihtiyacı olanlar ve para sıkıntısı çektiği için organını satmak isteyenler internet üzerinden buluşuyor.
Sosyal medya platformlarından Facebook, Instagram ya da Twitter üzerinden ‘böbreğimi satıyorum’, ‘böbreğimi satmak istiyorum’, ‘satılık böbrek arayanlar’, ‘böbrek arayanlar’ adı altında yapılan paylaşımlarda, böbreğini satmak isteyenler çoğunlukta.
Simsarlar aradan çıkarılarak internet üzerinden böbreğini satmak isteyenlerin istedikleri fiyat ise 20 bin ile 100 bin lira arasında değişiyor. İlanların en çok arttığı yıl ise 2017. İlan verenler arasında 17 yaşında çocuklar da var. Yabancı ülkelerden verilen ilanların altında da çok sayıda kişi böbreğini satmak istediğini söylüyor.
Ameliyatlar nerede yapılıyor?
Organını satan, satın alan ya da buna aracılık edenler hakkında Türk Ceza Kanunu 9 yıla varan bir cezayı ön görmesine rağmen, her gün internette organını satmak isteyenlere rastlamak mümkün.
İnternette fiyatta anlaşan böbreğini vermek isteyen kişi, kan ve doku tetkiklerinin yapılması için İstanbul ya da Ankara’daki sağlık merkezlerine çağrılıyor. Konaklama ve yol masrafları ödeniyor. Kan ve doku testinin pozitif çıkması sonrasında ise böbrek nakli yapılıp anlaşılan ücret organını satana ödeniyor.
Böbrek satmak suç mu?
Uzmanlar, böbrek satmanın kanunlara göre yasak olduğunu ve suç teşkil ettiğini, hukuki boyutu yanında bunun sağlık sorununu da beraberinde getirdiğini ve bir böbreğin verildiğinde diğer böbrekle hayatın normal olarak devam edeceğini sananların bu konuda yanıldıklarını belirtiyorlar.
Uzmanların “Organ ticareti yapmak da ilan vermek ve yayınlamak da suç” açıklamasına rağmen, borçlarından kurtulmak isteyen insanlar böbreklerini satmaya çalışıyor.
Böbrek Vakfı tehlikeye karşı uyarıyor
Daha önce Türk Böbrek Vakfı konu ile ilgili yaptığı açıklamada kendilerine “…iyi çalışmalar böbreğimi ihtiyaç sahibi birine cüzi bir miktara vermek istiyorum ilgilenen olursa buradan iletişime geçerim…”, “…sayın ilgili böbreğimi ihtiyaçtan dolayı satmak istiyorum, ilgilenen olursa telefonunuzu bekliyorum…”, “…merhabalar ben böbreğimi nakit karşılığı vermek istiyorum, mail yoluyla bilgilendirseniz sevinirim, ilginize şimdiden teşekkür ederim…” şeklinde telefonların geldiğini duyurmuştu.
Neredeyse her gün, ekonomik sorunlar nedeniyle çaresiz olduğunu ve bu yüzden böbreğini satmak istediğini söyleyen kişiler Böbrek Vakfı’na telefon ya da e-posta yoluyla ulaşıyor. Türk Böbrek Vakfı, “Tıbbi hijyen ve sağlık kuralları hiçe sayılarak, hiçbir ruhsatı ya da ehliyeti olmadan yasa dışı organ nakli yapılan yerlerde, sakatlık ve ölüm riski kaçınılmaz olacaktır.
Ailenizin ya da kendinizin geleceğini böbreğinizi satarak kurtaramazsınız. Size yasadışı yolları önererek sahte vaatler sunan kişiler dolandırıcıdır. Siz, bir böbreğinizi verip karşılığında para kazanıp borçlarınızı kapatma ve ailenize destek olmak hayali kurarken, hayatınızı kaybedebilir ya da sakat kalabilirsiniz” uyarısında bulunuyor.
Organ satışı bu şekliyle yasak
Bu şekilde yapılan organ satışı Türkiye’de yasak. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 91. Maddesi’nin 1. Fıkrasına göre, “Hukuken geçerli rızaya dayalı olmaksızın, kişiden organ alan kimse, 5 yıldan dokuz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Suçun konusunun doku olması halinde, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.” Aynı kanunun 3. Fıkrasına göre, “Organ veya doku satın alan, satan, satılmasına aracılık eden kişi hakkında, birinci fıkrada belirtilen cezalara hükmolunur.” Bir diğer ifade ile sadece organ ticareti yapan taraflar değil, bu ticarete yardımcı olan, yol gösteren, yönlendirenler de suçlu oluyor.
