Gıda tüketimini azaltmanın ilerleyen yaşlarda sağlık için olumlu olduğu biliniyor. Ancak sağlıklı beslenme alışkanlıklarında değişiklik yapmaya yaşlandıktan sonra karar verilirse çok geç olabilir.
Fareler üzerinde yapılan araştırmaya göre gıda tüketiminin azaltılmasına genç yaşta başlanırsa yaşlılıkta olumlu etki görülebiliyor. İleri yaşta gıda tüketimini azaltmak ise pek işe yaramıyor. Bilim insanları sağlıklı beslenme alışkanlıklarının genç yaşta edinilmesi gerektiğini, ancak bu şekilde yaşlılıkta olumlu etki görülebileceğini söylüyor.
Köln Üniversitesine bağlı Max Planck Yaşlanma Biyolojisi Enstitüsü araştırmacıları fareler üzerinde konuyla ilgili bir çalışma gerçekleştirdiler. Çalışmada, yetişkinliğe ulaştıklarında diğer gruba göre %40 daha az yiyecek verilen fare grubunun, istedikleri kadar yiyecek yiyebilen farelerden daha uzun yaşadıkları görüldü. Diyete alınan farelerin yetersiz beslenme görülmemesi için vitaminler ve minerallerle zenginleştirilmiş besin verildi. Diğer yandan, diyete yaşlandıklarında başlayan farelerin yaşam beklentisinde önemli bir etki görülmedi.
Sağlıklı beslenme alışkanlığını erken yaşta edinmek ve ömür boyu sürdürmek gerek
Çalışmanın bir başka ayağında, az beslendikleri bir dönemden sonra yeniden istedikleri kadar yiyeceğe erişebilen farelerde sağlık etkilerinin kalıcı olmadığı görüldü. Sonuçları değerlendiren araştırmacılar, yaşlılıkta olumlu etkiler görülebilmesi için gıda tüketiminin azaltılmasına erken yaşta başlanması gerektiğini, ömür boyu da sürdürülmesi gerektiğini ifade ettiler.
Yaşlı farelerin beslenme alışkanlıklarındaki değişikliğe neden uyum sağlayamadıkları ise Nature Metabolism dergisinde yayınlanan çalışmanın başında yer alan Oliver Hahn tarafından genlerin etkinliği ile açıklandı. Buna göre, genç farelerde karaciğerdeki gen faaliyetleri besin kısıtlamasına kolaylıkla adapte olurken, yaşlı farelerin yağ dokusunda bir “hafıza etkisi” görülüyor. Bu durumda fareler kilo verse de yağ dokusundaki genlerin etkinliği, istedikleri kadar yiyecek tüketen farelerdeki genler ile benzer düzeyde oluyor. Buna ek olarak, yaşlı farelerde yağ bileşimi genç farelerdeki kadar değişemiyor.
Hafıza etkisi temel olarak hücrelerin enerji santralleri olan mitokondrileri etkiliyor. Genelde gıda tüketiminin azaltılması, yağ dokusunda mitokondri oluşumunu artırıyor. Ancak araştırmaya göre düşük kalorili beslenmeye geçen yaşlı farelerde durum böyle işlemiyor. Genetik ve metabolik düzeyde değişim gösterememeleri bu farelerin ömürlerinin daha kısa olmasına neden oluyor.
