Toplumsal ve sosyal yaşamımızda önemli bir yeri olan Ramazan ayında, beslenme düzeni ve alışkanlıklarımız tümüyle değişmektedir. Öğün sayısının azalacağı, açlık sürelerinin uzayacağı, fiziksel aktivitenin düşeceği ve yaşadığımız covid-19 süreci de göz önünde bulundurularak bu dönemde dengeli beslenme yanında sağlıklı ve güvenilir gıda maddeleri tüketmek de büyük önem taşımaktadır.
Ramazanda Gıda Güvenliği – İ. Uğur Toprak
Artan şehirleşme oranı, azalan gelir düzeyi ve resmi denetimlerin yetersizliği göz önünde bulundurulduğunda, her yıl olduğu gibi yine Ramazan alışverişi yapacak olan tüketicilere önemli sorumluluklar düşmektedir.
Merdiven altı, ambalajsız ürünlerden uzak durulmalı!
Özellikle de alım gücü düşük olan kesime yönelik neredeyse hammadde fiyatına satılan ve merdiven altı veya kayıt dışı şekilde uygun olmayan koşullarda üretilen gıda maddeleri halk sağlığı açısından risk teşkil etmektedir. Bu tür ürünler sokakta rasgele ortamlarda dökme veya ambalajsız şekilde satılabilmekte ve tüketicilere ulaşabilmektedir. Bu ürünlere itibar edilmemeli, satın alınmamalı ve tüketilmemelidir. Satın alınan gıdaların etiketlerinde Tarım ve Orman Bakanlığınca verilen kayıt veya onay numarasının olup olmadığının kontrol edilmesi ile son tüketim tarihi/tavsiye edilen tüketim tarihi, üretici firmanın adı ve adresi, içerik bilgileri, miktar ve fiyat bilgilerinin incelenmesi büyük önem taşımaktadır.
Her tüketici aynı zamanda birer denetçidir!
Güvenli gıda tüketimi için her tüketici aynı zamanda bir denetçidir. Tüketiciler, gıda ile ilgili her türlü ihbar ve şikâyetlerini Alo 174 Gıda Hattı‘nı arayarak yapabilirler. Tarım ve Orman Bakanlığı, gelen ihbarlar sonucunda gerçekleştirdiği denetimlerin sonuçlarından başvuru sahiplerini bilgilendirmektedir.
Ülkemizde özellikle kırmızı et fiyatları ve diğer gıdaların fiyatları dünyadaki gelişmiş ülkelerdeki fiyatların çok üzerinde seyretmekte ve halkın büyük kesimi de et ve et ürünlerine ulaşamamaktadır. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın geçtiğimiz günlerde açıkladığı ifşa listesine baktığımızda bu alanda da taklit ve tağşişin giderek artmakta olduğunu görebiliriz.
Hijyen kuralları ve gıdaların saklanması
Dikkat edilmesi gereken bazı konular;
- Meyve ve sebzeler akan su altında iyice yıkanmalıdır.
- Çiğ et, tavuk, balık ve yumurtaya dokunduktan sonra eller yıkanmalıdır.
- Yemek hazırlama aşamasında, çiğ et ve tavuk kesme ve doğramada kullanılan mutfak aletleri yıkanmadan, çiğ tüketilecek sebze ve meyve ile temas ettirilmemelidir.
- Tahıl, kuru baklagiller, şeker gibi kuru gıdalar karanlık, kuru ve serin ortamda depolanmalıdır.
- Et yemekleri buzdolabında 1-2 günden fazla, etsiz yemekler ise 3-4 günden fazla bekletilmemelidir.
- Özellikle yaz aylarında kaynağı bilinmeyen, denetimsiz sokak sütü yerine pastörize veya sterilize süt ya da paketli çiğ süt tercih edilmelidir.
- Konservelerde bombaj yapmış, hasar görmüş, paslanmış veya çentikli olanlar satın alınmamalıdır.
- Ambalajı bozulmuş, delinmiş, deforme olmuş ürünler alınmamalıdır.
- Ürünlerin etiketinde İşletme kayıt/onay numarası olmasına mutlaka dikkat edilmeli, yoksa Alo 174’e ihbar edilmelidir.
- Ürünlerin Son Tüketim Tarihi/Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi mutlaka kontrol edilmelidir.
- Donmuş gıdalar alışverişin sonunda alınmalı, çözünmemiş olduklarına dikkat edilmeli ve en kısa zamanda dondurucuya yerleştirilmelidir.
- Dondurulmuş ürünler asla ortam sıcaklığında çözündürülmemeli ve çözülmüş ürün bir daha dondurulmamalıdır.
- Sıcak tüketilmesi gereken yemeklerin yeterince sıcak, soğuk gıdaların ise yeterince soğukta servis edilmesine dikkat edilmelidir. Bozulduğundan kuşkulanılan gıdalar tüketilmemeli, tüketime sunulmamalıdır.
- Besleyicilik açısından zengin olduğu kadar mikroorganizmalara karşı hassas olan et ve et ürünleri ile süt ve süt ürünlerinin dikkatli tüketimi büyük önem taşımaktadır. Bu ürünlerin soğuk zincirde satışa sunulduğundan emin olunmalıdır.
- İftarda tüketilen yemekler sahura kadar oda ısısında tutulmamalı, yemeklerin tekrar tekrar ısıtılmasından kaçınılmalı, yemekler yenilecek miktarlarda ısıtılmalı ve hemen tüketilmelidir.
- Gerek ramazan ayında artan ekmek ve pide tüketimi gerekse covid-19 sebebiyle ekmek fırınları başta olmak üzere Gıda kontrol görevlisi arkadaşlarımızın güvenliklerini sağlayarak denetimlerin artırılması mutlak bir zorunluluktur.
İsraftan kaçınalım!
BM Gıda ve Tarım Örgütü’ne (FAO) göre, günümüzde dünyada 1 milyar insan açlıkla mücadele ederken 1 milyarı aşkın insan da obezite nedeniyle sorunlar yaşamaktadır. Her yıl dünya nüfusunun tamamını besleyecek kadar gıda üretiliyor ancak ne yazık ki üretilen bu ürünlerin üçte biri, yani 1,3 milyar ton gıda finansal, teknik sınırlar ve gıda önlemlerinin alınmaması nedeniyle israf edilmektedir. Bu veriler de özellikle hem yaşadığımız bu covid-19 hem de Ramazan ayında israfın önüne geçilmesinin önemini ortaya koymaktadır.
Bir diğer önemli durum da gıda güvenliği, güvenilir gıda, beslenme önerileri, gıda fiyatları ve benzeri birçok konu, görsel, işitsel, yazılı basın ve internet ortamında yoğun biçimde ele alınmakta ve tartışılmaktadır. Bu zaman diliminde bilimsel nitelik taşımayan ve konuyla ilgisi olmayan kişilerin medya üzerinden yaptığı yorum ve öneriler, tüketicileri yanlış yönlendirmektedir. Halk sağlığının olumsuz etkilenmemesi ve bilgi kirliliğinin önüne geçilmesi için; gıda bilimi ve teknolojisi konusunda eğitimi olmayan kişilere kesinlikle itibar edilmemesi gerekmektedir.
Gıda zehirlenmelerinin yaşanmadığı, gıda israfının olmadığı, gıdanın hakça paylaşıldığı günler dileğiyle…
İ.Uğur Toprak
TMMOB Gıda Mühendisleri Odası
İzmir Şube Yönetim Kurulu Başkanı
