İş dünyası örgütlerinin görüşüne açılan yeni torba kanun taslağı, perakende sektörüne yönelik önemli düzenlemeler içeriyor. Fahiş fiyat artışı ve stokçuluk yapılamayacak; Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ödemeler, sözleşmede öngörülen tarihte yapılacak. Et ve süt ürünleri ile üretim tarihinden itibaren otuz gün içinde bozulabilen hızlı tüketim mallarına ilişkin ödemelerde süre 30 günü geçemeyecek.
Kamuoyunda “Torba Kanun” olarak bilinen yeni kanun tasarılarından birisi de, koronavirüs ortamında çalışma hayatından perakende sektörüne birçok alanda düzenlemeler içeren Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Taslağı oldu. İş dünyası örgütlerinin görüşüne açılan taslaktaki bazı düzenlemeler şöyle:
Yaşlı, engelli, çocuk ve kadınlara bakım hizmeti ve bakım ücreti
2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanununun ek 10 uncu maddesine eklenecek fıkra ile, salgın hastalıklar, deprem, doğal afet gibi olağanüstü hallerde ve acil durumlarda, söz konusu maddenin uygulanmasına ilişkin gelir ölçütleri dikkate alınmadan bakım hizmetlerine ihtiyaç duyan yaşlılara bakım hizmeti verilebilecek, bakım ücreti ödemesi yapılabilecek.
Eklenecek başka bir fıkra ile de, aynı hak engelliler, çocuklar ve kadınlara da sağlanacak.
Ücretsiz izin ödemesi
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa eklenecek geçici madde ile, 4857 sayılı İş Kanunu’nun geçici onuncu maddesi çerçevesinde ücretsiz izne ayrılan işçilere ve 15/3/2020 tarihinden sonra işten çıkarılmış olup, Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden istifade edemeyen işçilere, aynı madde çerçevesinde belirlenen fesih yasağı süresince Fondan her gün için 39,24 Türk Lirası nakdi ücret desteği verilecek.
Ücretsiz izne ayrılarak ücret desteğinden yararlanan işçinin işveren tarafından fiilen çalıştırılmaya devam ettiğinin tespiti halinde 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda belirlenen idari para cezaları dört katı olarak uygulanacak.
Cumhurbaşkanı, verilecek nakdi ücret desteğinden yararlanma süresini altı ay süreyle uzatabilecek.
3 ay süreyle işten çıkarma yasak!
4857 sayılı İş Kanununa “Geçici İstihdam Güvencesi” başlığıyla eklenecek geçici madde uyarınca, Kanunun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin iş sözleşmesi, COVİD-19 salgın hastalık neticesinde kamu yararının gerektirmesi nedeni ile bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle, işveren tarafından feshedilemeyecek. Fesih yasağı uygulanan hallerde işveren işçiyi ücretsiz izne ayırabilecek. Fesih yasağı süresini altı aya kadar uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkili olacak.
Müteahhitlere süre uzatımı
2886 sayılı Devlet İhale Kanununa “Mücbir sebepler” başlığıyla eklenecek yeni madde ile,
Doğal afetler (yangın, deprem, su baskını vs.), ülkede genel veya kısmi seferberlik ilanı, genel veya kısmi grev, lokavt gibi kısmi hak kullanımından doğan imkânsızlıkların meydana gelmesi, bulaşıcı hastalık, salgın gibi olayların çıkması ve benzeri hâller gibi mücbir sebeplerin varlığı halinde; Süre uzatımı verilmesi, sözleşmenin feshi gibi durumlar da dâhil olmak üzere, idare tarafından mücbir sebep halinin kabul edilebilmesi için bu durumun; müşteri veya müteahhitten kaynaklanan bir kusurdan ileri gelmemiş olması, taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olması, müşteri veya müteahhidin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş bulunması, mücbir sebebin meydana geldiği tarihi izleyen yirmi gün içinde müşteri veya müteahhittin idareye yazılı olarak bildirimde bulunması ve kusurunun olmadığını yetkili merciler tarafından belgelendirmesi zorunlu olacak.
Hazine taşınmazlarına ilişkin ödemeleri ertelemeye Bakan yetkili olacak
4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanuna eklenecek madde uyarınca, Doğal afetler (yangın, deprem, su baskını vs.), ülkede genel veya kısmi seferberlik ilanı, genel veya kısmi grev, lokavt gibi kısmi hak kullanımından doğan imkânsızlıkların meydana gelmesi, bulaşıcı hastalık, salgın gibi olayların çıkması ve benzeri hâller gibi mücbir sebeplerin varlığı halinde; Hazine taşınmazlarına ilişkin olarak sözleşmeye istinaden ödenmesi gereken bedeller ile ecrimisil bedellerinin mücbir sebep halinin devamı süresince alınmamasına, erteleme, indirim, taksitlendirme yapılmasına, bunlara ilişkin faiz alınmamasına veya yürürlükteki faiz oranından daha düşük faiz uygulanmasına ve diğer hususları belirlemeye Bakan yetkili olacak.
Cumhurbaşkanına belediye borçlarını erteleme yetkisi
Cumhurbaşkanı, salgın hastalık süresince belediyelerin tüm vergi, sigorta primi, elektrik borçlarını ve su alacaklarını gecikme faizi ve zammı olmadan erteleyebilecek.
Elektrik dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesi sırasında TEDAŞ’a devredilen elektrik borçlarına yapılandırma hakkı sağlanacak.
Öğrenci kredilerinin geri ödenmesinde Toptan eşya fiyat endeksi (TEFE) yerine yurtiçi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) oranında artış uygulanacak. Öğrencinin borcunu geri ödemeye başlama süresi bir yıl uzatılabilecek.
Okullarda telafi eğitimleri ve öğretmenlerin izinleri
Salgın hastalık gibi durumlarda eğitime uzun süre ara verilmesi halinde yaz tatilinde telafi eğitimleri olacak. İlçe, il veya ülke genelinde genel hayatı etkileyen salgın hastalık, doğal afet, elverişsiz hava koşuları gibi nedenlerle eğitim öğretim faaliyetinin iki haftadan fazla süreyle yapılamaması halinde uygulanacak telafi programlarının ders yılı içerisinde tamamlanamadığı durumlarda yaz tatilinde yapılacak eğitim öğretim faaliyetleri nedeniyle Bakanlıkça öğretmenlerin izinleri kısaltılabilir. Bu durumda öğretmenlerin izinleri bir aydan az olamayacak.
Bankalara sözleşme konusunda esneklik sağlanacak, kağıt yerine dijital sözleşme yapılabilecek.
Dernek ve kooperatiflerin genel kurulları salgın süresince ertelenecek.
Lisanslı depoculuk lisansları bir yıl uzatılabilecek
Tarım satış kooperatifleri birliklerinin yeniden yapılandırılan ve yılda bir taksit olmak üzere ödenen Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu (DFİF) kaynaklı kredi borçlarının 2020 yılına ait borç taksit ödemesi, faizsiz olarak 2021 yılına, 2021 yılı dahil daha sonraki yıllarda ödenecek taksit tutarları da faizsiz olarak birer yıl ertelenecek.
5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında Bakanlık, gerekli hallerde lisansların geçerlilik süresini bir yıl uzatmaya yetkili olacak.
Devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişilerinin pay sahibi olduğu şirketler hariç olmak üzere; sermaye şirketlerinin, 31/12/2020 tarihine kadar dağıtabilecekleri nakit kâr payı tutarı 2019 yılı net dönem kârının yüzde yirmibeşini aşamayacak.
Perakende sektöründe ödemeleri geciktirene ceza!
6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanununda yapılacak değişiklikle, Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki alım satım işlemlerinden kaynaklanan ödemelerin, sözleşmede öngörülen tarihte yapılması esas olacak. Ancak, et ve süt ürünleri ile üretim tarihinden itibaren otuz gün içinde bozulabilen hızlı tüketim mallarına ilişkin ödemelerin süresi, borçlunun büyük ölçekli işletme olduğu hâllerde, malın teslim tarihinden itibaren otuz günü geçemeyecek.
Aynı kanunun 18 inci maddesi değişikliğiyle de,
Yukardaki hükme aykırı hareket edenlere beş yüz bin Türk Lirasından fazla olmamak üzere süresinde ödenmeyen tutarın yüzde yirmi beşi oranında,
Mağaza markalı ürünlerin üzerinde ve/veya ambalajında bulunması gereken bilgilere yer verilmesi hükmüne aykırı hareket eden büyük mağaza ve zincir mağazalara, her bir mağaza ya da şubesindeki her bir ürün grubu için on bin Türk lirası,
Ek 1 inci maddesine aykırı hareket edenlere on bin Türk Lirasından yüz bin Türk Lirasına kadar,
Ek 2 nci maddesine aykırı hareket edenlere elli bin Türk Lirasından beş yüz bin Türk Lirasına kadar idari para cezası uygulanacak.
Bakanlık, idari para cezalarını uygulama yetkisini, merkez veya taşra birimlerine devredebilecek.
Fahiş fiyat ve stokçuluk yasak!
6585 sayılı Kanuna eklenecek iki yeni madde ile fahiş fiyat artışı ve stokçuluk yasaklanacak.
Kanuna eklenecek “Fahiş fiyat” başlıklı Ek Madde 1 uyarınca; Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından girdi maliyeti ve döviz kuru artışı gibi haklı bir gerekçe olmaksızın bir mal veya hizmetin satış fiyatında aşırı artış yapılamayacak.
“Stokçuluk” başlıklı Ek Madde 2’ye göre de; Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından fiyat artışı beklentisi veya benzeri sebeplerle mal satışından kaçınılamayacak; piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunulamayacak.
Sosyal medyaya ilişkin düzenlemeler
Torba kanun taslağında sosyal medya sağlayıcılarına ilişkin düzenlemeler de yer alıyor.
5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunu’nda yapılacak değişiklikler ile;
Günlük erişimi 1 milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcılar, en az bir kişiyi Türkiye’de temsilci olarak belirleyecek. Temsilci, ilgili sosyal ağa dair tebligat, bildirim ve tebliğleri yerine getirecek.
Temsilci belirlemeyen sosyal ağın ilk etapta internet trafiği bant genişliği yüzde 50 daraltılacak. Yine temsilci atanmaması halinde daraltma oranı yüzde 95’e çıkarılacak.
Sosyal ağ sağlayıcı, içerik şikayetlerine 72 saatte yanıt verecek. Aksi halde yüz bin lira ile bir milyon lira arasında ceza uygulanacak.
