Açlığın tetiklemesiyle hücrelerin kendini sindirerek yenilemesini sağladığı teziyle Nobel Ödülü kazanan Japon bilim adamı Yoshinori Ohsumi, oruç tutmanın insan sağlığına olumlu etkisini bilimsel olarak ispat etti.
Japon bilim adamı Yoshinori Ohsumi, hücrenin kendisini sindirmesi (otofaji) teziyle 2016’da Nobel Tıp Ödülü’nü kazanmıştı.
Fotoğraf: mainichi.jp
Hücreler kendini neden sindiriyor?
Yunancada auto (kendisi) ve phagein (yemek) anlamına gelen iki kelimeden türeyen ‘otofaji’ (İng. autophagy), hücrelerin kendini sindirmesi, temel olarak vücut hücrelerinin eskiyen mekanizmalarının (proteinler, hücre zarları vs.) canlılığını sürdürecek yeterlikte enerjisi kalmadığı zaman vücudun bu hücreleri geri dönüşüme gönderme süreci anlamına geliyor. Bu durum, daha çok hücrenin programlı ölümü olarak biliniyor. Hücreler belli sayıda bölündükten sonra ölmeye programlanıyor. Bu olay önce ölümle eşdeğer gibi görünse de sağlık için gerekli bir durum. Eskiyen hücrelere proteinleri parçalayacak enzimler gönderilerek, eski hücre zarları ve hücrenin içindeki diğer parçacıklar proteinlere dönüşüyor.
Otofaji, hücrenin kendini sindirmesi ilk defa 1962 yılında, fareye glukagon verilmesinin ardından karaciğerindeki hücrelerindeki lysosome’ların (hücrenin parçalarını imha eden kısım) artmasının gözlenmesi ile keşfedildi.
Nobel ödüllü bilim adamı Christian de Duve, ‘otofaji’ kelimesini ilk kullanan kişi oldu. Tahrip olmuş hücre altı parçacıklar ve kullanılmayan proteinler imha edilmek üzere işaretleniyor ve işin bitirilmesi için oraya lizozomlar gönderiliyor.
Hücrelerin yenilenmesinde oruç tutmanın etkisi
Hücrelerin aç bırakılması otofajiyi tetikliyor. Gıda aldığımız zaman kan şekeri yükselirken, enerjinin hücrelerde depolanmasını sağlıyor. Aç kaldığımız zaman ise yaşlı hücrelerdeki enerjinin dışarı çıkması gerekiyor. Bu durumda yaşlı hücrelerdeki glukagon artıyor ve hücrenin içindeki parçacıklar çözülerek enerjiye dönüşüyor.
Bunu da uzun süre aç kalmak yani oruç tetikliyor. Uzun süre aç kalınca hücreler çözülüyor, aynı anda büyüme hormonu salgılanarak yeni hücrelerin yapımı harekete geçiriliyor.
Yoshinori Ohsumi, hücrelerin yenilenmesi için yaşlı hücrelerin parçacıklarının imha edilmesinin gerektiğini, bunun da uzun süre aç kalarak mümkün olduğunu belirttiği teziyle Nobel Tıp Ödülü’nü almıştı.
İHA
