Vergi kanunlarında değişiklik öngören tasarının TBMM Genel Kurulu’ndaki görüşmelerinde, AK Partililer tarafından verilen, Şeker Kanunu’nda yüzde 10 olan Nişasta Bazlı Şeker (NBŞ) kotasının yüzde 5’e düşürülmesine ilişkin önerge kabul edildi.
TBMM Genel Kurulu’nda, kamuoyunda “Torba tasarı” olarak bilinen Vergi Kanunları ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı’nın görüşmeleri devam ediyor.
AK Parti’den NBŞ kotası önergesi
Genel kurulda 15 Mart akşamı yapılan görüşmelerde, tasarının 22-49. maddelerini kapsayan 2. bölümünde yer alan maddeler kabul edilirken, AK Partililer tarafından 4634 sayılı Şeker Kanunu’nun kotalara ilişkin 3’üncü maddesinde değişiklik öngören önerge kabul edildi.
Kabul edilen önergelere göre, Nişasta Bazlı Şekerler (NBŞ) için belirlenecek toplam A kotası, ülke toplam A kotasının yüzde 5’ini geçemeyecek. Halen bu oran yüzde 10 olarak uygulanıyordu.
Türkiye Şeker Fabrikalarına ait fabrikaların özelleştirilmesi halinde, Türkiye Şeker Fabrikaları tarafından şirketlere tahsis edilen kotalar da devir tarihi itibarıyla alıcıya aktarılmış olacak.
Özelleştirme sözleşmelerinde yer alan üretim taahhüdünün başlangıç tarihinden itibaren alıcı şirketlerin 5 yıl boyunca her pazarlama yılı için, kendilerine tahsis edilen kotalardan yüzde 90’ın altında arz sağlamaları halinde, ilgili pazarlama yılı kotasının yüzde 90’ı ile arz arasındaki fark kadar kota hakları, Türkiye Şeker Fabrikalarına aktarılacak. Bu aktarım nedeniyle herhangi bir hak ileri sürülemeyecek ve talepte bulunulamayacak.
Nişasta bazlı şekerler için belirlenecek kota miktarında yapılan değişiklik sonucu ortaya çıkan kota fazlası, Türkiye Şeker Fabrikaları Anonim Şirketine aktarılacak.
“Şekerle ilgili gerçeği yansıtmayan rakamlar”
Önerge üzerinde görüşmelerde söz alan AK Parti Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, şunları söyledi:
“Türkiye’nin gündeminde bu kanun tasarısı görüşülmeye başlandığı andan itibaren bir şeker furyası, şekerle ilgili çeşitli görüşler ifade edilmeye çalışılıyor. Aslında, bazı rakamlar gündeme getiriliyor ama bu rakamları devletin resmî rakamlarıyla, diğer sektör rakamlarıyla yaptığımız zaman gerçeği yansıtmayan rakamların olduğunu görüyoruz.
4634 sayılı Kanun Nisan 2001 tarihinde çıktı. Bundan önce 1950 yılında yapılmış Şeker Kanunu vardı. 2001 tarihinde Türkiye’de “on beş günde 15 yasa” diye yapılan bir çerçevede Şeker Kanunu da çıkarılan, on beş günlük yasaların içerisinde bir yasaydı. Burada şeker pancarına şeker üretimiyle ilgili bir kota gündeme getirilmişti ve o kota ondan sonra devam etti.
2002-2003 pazarlama yılında Şeker Kanunu’yla ilgili hüküm icra edilmeye başlandı. 2002-2003 pazarlama yılında Türkiye’de 372 bin hektar alan pancar ekimine ayrılmış ve üretim yapılmış, toplam 372 bin hektarlık alanda 16 milyon 523 bin ton pancar üretilmiş, hektar başına pancar verimliliği yüzde 44,4 olmuş. 2016-2017 pazarlama yılında toplam 322 bin hektarlık bir alan üretime açılmış; 2002-2003 yılında 372 bin, 2016-2017’de 322 bin, yaklaşık 50 bin hektar azalma olmasına rağmen toplam 19 milyon 583 bin ton pancar üretilmiş. Yani üretim miktarındaki alanda azalma olmuşken verimde bir artış ortaya çıkmış, verimlilik oranı da yüzde 60,9 yani yüzde 61. 2017-2018 pazarlama yılında 345 bin hektar alanda pancar ekimi gerçekleştirilmiş, toplam 20 milyon 194 bin ton pancar üretimi yapılmış, verimlilik oranı yüzde 58,6. Yani 2002 yılından bu tarafa pancar hektar aralığında kısmen bazen 10 bin-50 bin hektar arasında değişme olmasına rağmen, pancar üretiminde 2017-2018 pazarlama yılına geldiğimiz takdirde büyük bir değişimin olmadığını görüyoruz.
Şeker fabrikalarındaki ortalama maliyetler
2016-2017 pazarlama yılında Türkiye’de pancar şekeri kapasitesi 2 milyon 386 bin ton; bunun 1 milyon 360 bin tonu Türkiye Şeker Fabrikaları Anonim Şirketi tarafından, 1 milyon 24 bin tonu da 6 şirket, 8 fabrikadan oluşan özel sektör fabrikalarında gerçekleştirilmiş. Özel sektör fabrikalarının 2016-2017 pazarlama yılındaki ortalama maliyetleri 1 lira 81 kuruş; Türk Şeker Fabrikalarının ortalama maliyeti 2 lira 60 kuruş. Yani 2,5 milyon ton, yuvarlak hesapla söylüyorum, Türkşeker Fabrikaları ile özel sektör fabrikaları arasında 1 liralık maliyet farkı var. Eğer özel sektör fabrikaları Türk Şeker Fabrikasının maliyetine sattığı takdirde ortalama yüzde 60 civarında net kâr elde etmekte. Bakın, 1 lira şeker fiyatlarının düşmesi 2,5 milyon tonda 2,5 milyar lira, 81 milyon Türk vatandaşının daha ucuz miktarda şekere ödemesi gereken para olacak.
Türkiye’de 10 tane nişasta bazlı şeker üreten fabrika var. Bunlardan 5 tanesi lisanslı, 5 tanesi sadece ihraç kaydıyla üretim yapmak üzere yapılmış firmalar. 2009-2010 yılında 540 bin ton, 2016-2017 yılında 634 bin ton üretim yapılmış, nişasta bazlı şekerlerde. 2009-2010 yılında 406 bin ton yurt içi pazar, 139 bin ton ihracat. 2016-2017 pazarlama yılında 284 bin ton yurt içi pazar, 319 bin ton ihracat yapılıyor.
NBŞ kotası düşürülüyor
Şeker Kanunu’nun 3’üncü maddesinde bir hüküm var: “Toplam şeker talebinin yüzde 10’u kadarı nişasta bazlı şekerlere kota olarak ayrılır.” 2017-2018 pazarlama yılının toplam şeker kapasitesi, Türkiye’nin şeker ihtiyacı 2 milyon 670 bin ton. Bunun yüzde 10’luk kısmı, 267 bin ton nişasta bazlı şeker, 2 milyon 403 bin ton da pancar esaslı şeker üretiliyor. Bunlardan yaklaşık 1 milyon 350 bin tonu Türkiye Şeker Fabrikalarına, geriye kalan kısmı da 1 milyon 50 bin ton veya 1 milyon 100 bin tonu da 6 şirket, 8 fabrikayla ilgili fabrikalara dağıtılmış bir kota söz konusu.Şeker Kanunu’ndaki değiştirdiğimiz maddeyle yüzde 10’luk kısmı yüzde 5’e düşürüyoruz kotayı. Bakanlar Kurulunu, bunu yüzde 7,5’a veya yüzde 2,5’a indirmeye yetkili olarak kıldığımız bir maddedir.”
“Garanti anlamında düzenleme gerekli”
Tasarının çerçeve 49’uncu maddesinin görüşmelerinde, yine AK Partili milletvekillerinin imzasıyla, 4634 sayılı Şeker Kanunu’na eklenmesi öngörülen geçici maddeye iki ayrı fıkra eklenmesine dair önerge üzerinde de söz alan Mustafa Elitaş, şunları kaydetti:
“Biraz önceki yaptığımız uygulamayla birlikte nişasta bazlı şeker kotası yüzde 10’dan yüzde 5’e düştü. 2017-2018 pazarlama yılındaki nişasta bazlı şeker kotasını “267 bin ton” diye söyledim. Bundan sonraki süreçte tam bunun yarısı, diyelim ki 135 bin tonu artık pancar şekerinden ihtiva edecek bir üretim ortaya çıkacak. Bunun da toplam bedeli hemen hemen 800 bin tonluk bir pancar alanı, pancar ihtiyacı ve yaklaşık 13.500 hektarlık bir pancar ekim alanının ortaya çıkmasına imkân verecek bir düzenleme ortaya çıkıyor.
Deniliyor ki; yüzde 5’i, yüzde 7,5’a çıkarma imkânını ortadan kaldıralım; yüzde 5’i, yüzde 2,5’a düşürecek şekilde dursun, 7,5’a çıkmasın. Bazı zamanlarda pancar üretiminin verimli olmayacağı dönemler hasıl olabilir. Bu çerçeve içerisinde bir garanti anlamında bunlar yapılabilir.
Şeker piyasasında fiyatlar
4634 sayılı Kanun yokken bu memlekette pancar o kadar fazla ektirilmiş ki 2002-2003 yılında Türkiye şeker fabrikalarının 1,5 milyon ton Türkiye’nin ihtiyacından fazla şeker üretimi elinde durmuş.
(Dışarıya satsın’ şeklindeki ifadeler üzerine) Türkiye’de şu anda şekerin tonu bin dolar, perakende satılan bin dolar. Yurt dışında kaç para? 380 dolar, 350 dolar.
2,5 milyon ton şeker üretiliyor. 1 lira fazlaya tükettiğimiz takdirde 2,5 milyar lira, 81 milyon Türk vatandaşı cebinden fazla para ödüyor.
Türkiye Şeker Fabrikalarında 5 bin kadrolu personel var, 8 bin de geçici işçi var; toplam 13 bin kişi. Özelleştirmeye birlikte şeker fabrikalarında çalışan kişilere, ‘devlet adına çalışmak istiyorsan ver dilekçeni, devam et. Bütün hakların aynı üzerinde kalmak üzere devlet memuru olarak devam edeceksin.’ Eğer özel sektör fabrikasında çalışmak isteyen varsa kamu tamamen onların sosyal haklarını verecek. Emeklilik hakkı gelmiş olanlar varsa onlara verilecek.
“Çiftçi bize dua edecek”
Açık ve net söylüyorum, bu özelleştirmeyle ilgili Türkiye Şeker Fabrikalarında çalışan bir kişi mağdur olmayacak. İşçi memnun, çiftçi memnun. Niye? Özel sektörle ilgili örnek veriyorum, Kayseri Şeker Fabrikası 210 kuruş kilosu A kotası, 150 kuruş C kotası. Eğer bunun gibi fabrikalar bunu aldığı takdirde, samimiyetle söylüyorum çiftçi bize dua edecek.”
Tasarının tümü oylanacak
Şeker Kanunu’nda nişasta bazlı şeker kotasının yüzde 10’dan yüzde 5’e düşürülmesi ve böylece ortaya çıkacak fazla kotanın Türkşeker’e tahsisine ilişkin değişikliklerin önergelerle eklendiği tasarı, görüşmelerin tamamlanmasının ardından tümü üzerinde oylama yapılarak yasalaşacak.
Yasa, Cumhurbaşkanı’nın onayı ve Resmi Gazete’de yayınlanmasından sonra yürürlüğe girecek.
