Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, son dönemde karşılıksız para bastığı yönündeki iddialara, “herkes için ekonomi” sitesindeki yazıyla yanıt verdi. Emisyon hacminin, temel olarak, bireylerin ve bankaların nakit talebine göre belirlendiği vurgulanan yazıda, “Peki emisyon hacminin artması, Merkez Bankasının “para bastığı” ya da daha teknik ifadeyle gevşek para politikası uyguladığı anlamına gelir mi? Sorunun yanıtı: Hayır!” ifadeleri kullanıldı.
Merkez Bankası’nın bir süre önce açtığı “herkes için ekonomi” sitesinde, “Emisyon hacminin artması Merkez Bankası’nın gevşek para politikası uyguladığı anlamına gelir mi?” başlıklı bir yazı yayımlandı.
Merkez Bankalarının para basma görevi
Merkez bankalarının en temel görevlerinden birinin para basmak ve bastığı parayı dolaşıma sürmek olduğuna dikkat çekilen yazıda, şunlar kaydedildi:
“Dolaşımdaki paraya emisyon da denir. Merkez Bankası tarafından piyasaya sürülen banknotların ve Hazine tarafından dolaşıma çıkarılan madeni paraların toplamı ise emisyon hacmi olarak adlandırılır.
Emisyon hacmini belirleyen temel unsur ne?
Bu tutar, temel olarak, bireylerin ve bankaların nakit talebine göre belirlenir. Peki emisyon hacminin artması, Merkez Bankasının “para bastığı” ya da daha teknik ifadeyle gevşek para politikası uyguladığı anlamına gelir mi?
Sorunun yanıtı: Hayır!
Modern merkez bankacılığı uygulamalarında merkez bankaları, para politikasını emisyon hacmini belirleyerek oluşturmaz. Yani, emisyon hacmi Merkez Bankasının bir politika aracı değildir. Para politikası, paranın miktarının değil, elde edilebilirliğinin, yani parayı elde etme maliyetinin belirlenmesi ile oluşturulur. Merkez Bankası, belirlediği kısa vadeli faiz oranı üzerinden talep eden bankalara borç para verir. Emisyon talebi arttığında, yani insanlar daha fazla para tutmak istediğinde bankalar Merkez Bankasının belirlediği faiz oranı üzerinden ve Merkez Bankasına teminat getirerek Merkez Bankasından borçlanırlar. O halde emisyon hacminin değişmesine ne sebep olur? Emisyon hacmini belirleyen temel unsur, ekonomideki birimlerin paraya olan talebidir.
Emisyon hacmindeki değişimler
Kredi kartları, çek, internet bankacılığı gibi alternatif ödeme araçlarında görülen gelişmelere rağmen, özellikle küçük tutarlı ödemelerde nakit kullanmak kolaylık sağlar ve pratiktir. Bu yüzden hala nakde olan talep yüksektir. Bu talep günden güne, aydan aya değişebilir.”
Emisyon hacmindeki değişimlerin, Merkez Bankasının günlük olarak yayımladığı Analitik Bilançodan takip edilebileceği vurgulanan yazıda, emisyon hacmi büyümesinde bayram etkisi, hem Ramazan hem de Kurban Bayramı için tablo halinde verildi.
