Gayri safi milli hasılada (GSMH) yılın üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2 büyüme yaşandı. Büyümenin düşük çıkmasında küresel ısınmayla gelen kuraklığın sonucu tarımdaki yüzde 7.8’lik küçülme etkili oldu. Kesintisiz büyüme rekoru 23 çeyreğe ulaşmakla birlikte son 22 çeyreğin en düşük oranlı büyümesi kaydedildi. Tümünde yüzde 5 büyüme hedeflenen bu yılın ilk dokuz aylık döneminde GSMH büyüme oranı yüzde 4 olarak gerçekleşti. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), üretim yöntemiyle hesaplanan gayri safi milli hasıla (GSMH) ve harcama yöntemiyle gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) gerçekleşmelerini açıkladı.
Üretim yoluyla hesaplanan gayri safi yurt içi hasılaya (GSYİH) göre ise üçüncü çeyrekte büyüme sadece yüzde 1.5 düzeyinde gerçekleşti. Üretim yöntemiyle hesaplanan GSYİH, geçen yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla yüzde 7.2 artışla 190 milyar 634 milyon YTL, dolar cinsinden yüzde 22.8’lik artışla 146 milyar 541 milyon dolar, sabit fiyatlarla yüzde 1.5 artışla 48.3 milyon YTL düzeyinde gerçekleşti. Üretim yöntemiyle GSYİH, dokuz aylık dönemde cari fiyatlarla yüzde 11.6 artarak 468 milyar 212 milyon YTL, dolar cinsinden yüzde 19.2 artışla 348 milyar 472 milyon dolar, sabit fiyatlarla ise yüzde 3.8’lik artışla 121.7 milyon YTL oldu.
22 çeyreğin en düşüğü
GSMH’da kesintisiz büyüme rekoru 23 çeyreğe çıkarken, son 22 çeyreğin en düşük oranlı büyümesi kaydedildi. Ağır ekonomik kriz yılı olan 2001’de yaşanan hızlı küçülmenin ardından 2002’nin ilk çeyreğinde yüzde 0.6 büyüme kaydedilmiş, izleyen çeyreklerde ise yüzde 10’ları aşan rekor büyüme oranları yaşanmıştı. Anılan dönemde 2002’nin ilk çeyreğindeki yüzde 0.6’lık büyümeden sonra, en düşük büyüme oranı, bu yılın üçüncü çeyreğinde kaydedildi. Bu arada TÜİK, yılın ikinci çeyreğinde yüzde 3.9 olarak açıkladığı büyüme oranını da yüzde 4.1’e revize etti.
Devlet nihai tüketim harcamaları ise ilk çeyrekteki yüzde 8.8’lik artışın ardından ikinci çeyrekte de yüzde 7.4, üçüncü çeyrekte yüzde 6.4 arttı. Söz konusu harcamalarda dokuz aylık aylık dönemlere göre artış yüzde 7.4 düzeyinde oluştu. Devlet harcamalarındaki artış mal ve hizmet alımlarından kaynaklandı. Maaş ve ücret ödemeleri ocak-eylül döneminde sabit fiyatlarla sadece yüzde 1.2 artarken, büyük bölümünü mal ve hizmet alımlarının oluşturduğu diğer cari harcamalarda yüzde 14.9 artış yaşandı. Kamu sektörünün ilk çeyrekte sabit fiyatlarla yüzde 9.1, ikincide yüzde 33.7 artan gayri safi sabit sermaye oluşumu üçüncü çeyrekte yüzde 11.5 arttı ve dokuz aylık artış yüzde 18.5 oldu.
TZOB: Önümüzdeki dönem için küçülmeyi iyi görün
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Başkanı Şemsi Bayraktar, “Kuraklığın etkisiyle tarımda belirli bir gerileme olması kaçınılmazdır. Nitekim bu üçüncü milli gelir tahmininin ilk 9 aylık sonucuna baktığımızda tarımda yüzde 7,8 küçülme yaşanmıştır. Kesin sonuçlar için 2008 yılı Mart ayını beklememiz gerekmektedir. Ancak, mevcut rakamlar da gösteriyor ki, tarım 2007 yılında önemli oranda küçülmüştür. Önümüzdeki dönem için belirlenecek politikalarda bu durum dikkate alınmalıdır” dedi.
