Erkeklerin kadınlara oranla daha fazla inme riski taşıdığını belirten Nöroloji Uzmanı Dr. Esra Mıhçıoğlu, 10 Mayıs “Dünya İnme Önleme Günü” kapsamında verdiği bilgilerde, inmenin dünyada en fazla fonksiyon kaybına neden olan, yaşam kalitesini en fazla etkileyen ve ölüm nedeni olarak da ikinci sırada yer aldığını belirtti. İnme nedir, belirtileri neler?
İnme Nedir?
İnme beynin bir kısmına oksijen bakımından zengin kan akışının engellenmesi ile oluşan hasarlanma olduğunu vurgulayan Dr. Esra Mıhçıoğlu, şu bilgileri verdi: “Oksijenlenemeyen beyin hücreleri birkaç dakika sonra ölmeye başlar. Ortaya çıkış nedenleri iki ana grupta toplanır. Birincisi tıkanma, beyne giden damarların veya beyinin içindeki damarların çeşitli şekillerde tıkanması veya daralması (iskemik inme). İkinci mekanizma ise beyin dokusu içinde meydana gelen kanamadır (hemorajik inme).
“Dünyada her yıl 15 milyon kişi inme geçiriyor”
İnme dünyada en fazla fonksiyon kaybına neden olan, yaşam kalitesini en fazla etkileyen ve ölüm nedeni olarak da ikinci sırada yer alan hastalık grubudur. Dünyada her yıl 15 milyon kişi inme geçirmekte bunun içinde 5 milyon kişi inme nedeniyle hayatını kaybetmekte ve 5 milyon kişide de inme nedeni ile kalıcı özürlülüğe neden olmaktadır.
Birçok gelişmiş ülkede inmeye bağlı ölüm oranlarında kademeli bir düşüş saptansa da, inme dünyada ölüm ve özürlülüğün ana nedenidir. Ülkemizde yılda yaklaşık 200 bine yakın hasta inme geçiriyor.
İnme belirtileri nelerdir?
İnme belirtileri genellikle aniden gelir. İnme belirtileri:
- Kol, bacak veya yüzün bir kısmında uyuşukluk,
- Güçsüzlük,
- Yutma güçlüğü,
- Baş dönmesi,
- Konuşma ve başkalarını anlamada güçlük çekme,
- Görme bozukluğu,
- Şiddetli baş ağrılarıyla kendini gösterir.
İnme uyarısı geldiğinde mutlaka ciddiye alınmalıdır.
Beyin insan vücudunu ters şekilde kontrol eder, yani sağ beyin vücudun sol tarafını, sol beyin ise sağ tarafını kontrol eder. Sağ beyinde meydana gelecek hasar, vücudun sol tarafında etkisini gösterir. İnme acil bir tıbbi durumdur. Acil tedavi edilmesi gerekir. Kişi ne kadar kısa sürede tedavi edilirse o kadar az hasar meydana gelecektir.
Ayrıca geçici iskemik atak adı verilen ve beyne giden kan beslemesinin geçici olarak kesintiye uğramasıyla bir mini inmeye neden olan durum da vardır. Bunlar genellikle daha şiddetli bir inmenin yolda olduğunu gösteren belirtiler olduklarından kesinlikle ciddiye alınmalıdır.
“ 55 yaşından sonra her on yılda inme riski 2 katına artmaktadır”
Yaş ilerledikçe inme riski artmaktadır. 55 yaşından sonraki her on yılda bu risk 2 katına çıkmaktadır. İnme erkeklerde kadınlara göre daha fazla görülmektedir. Ancak 35-44 yaş arası ve ≥ 85 yaşındaki kadınlarda inme intisna erkeklere göre daha yüksek oranlardadır. Gebelik ve oral kontraseptif kullanımı genç kadınlarda riski attırırken, ileri yaşta ise erkeklerin kardiyovasküler hastalıklar nedeni ile daha erken yaşta ölümü neden olarak gösterilmektedir.
“Düzenli kontroller inme riskini azaltır”
İnme hastalığının önlenmesinde ilk aşama inmeye dair risk faktörlerinin öğrenilmesidir. Bazı risk faktörlerinizi değiştirebilir veya tedavi edebilirsiniz. Düzenli kontroller yaptırarak ve riskinizi bilerek, neleri değiştirebileceğinize odaklanabilir ve inme riskinizi azaltabilirsiniz.
Yüksek kan basıncı hem iskemik hem de hemorajik inmenin bir numaralı sebebidir. Kan basıncı ne kadar yüksekse, inme riski de o kadar artmaktadır. Kan basıncınızı bilin ve en az 2 yılda bir kontrol ettirin. Normal kan basıncı 120/80’in altındadır. Eğer düzenli olarak 140/90 ve üzerindeyse bu çok yüksek demektir. Doktorunuzla bu durumu yönetmek için konuşun.
İnme nedenleri
Tütün kullanımı: Tütün kan damarlarınıza zarar verir. Bu ise damarlarda tıkanıklıklara yol açarak inmeye neden olur. Sigara içmeyin ve ikincil maruziyetlerden kaçının.
Diyabet: Diyabet hastası olmak inme riskinizi artırır çünkü beyin damarlarının hastalanmasına neden olur. Doktorunuzla diyabetinizin tedavisi için konuşun.
Yüksek kolesterol: Yüksek kolesterol damar tıkanıklığı riskini artırır. Beyine giden bir atardamar tıkanırsa buna bağlı olarak inme gerçekleşebilir.
Fiziksel hareketsizlik şişmanlık: Hareketsiz bir yaşam ve fazla kilolu olmak kalp damar hastalığı riskinizi artırır.
Karotid ve diğer damar hastalıkları: Boynunuzdaki karotid atardamarları beyne giden kanın önemli bir bölümünü taşır. Damar duvarı içinden yağlı bir tabaka ile giderek ilerleyen bir şekilde zarar gören karotid damarı bir kan pıhtısı ile tıkanabilir. Bu da inmeye neden olur.
Geçici iskemik atak(GIA): GIA’ların tanınıp tedavi edilmesi inme riskini azaltabilir. GIA inme benzeri belirtilere neden olur fakat bunların çoğu geçicidir. GIA’ nın belirtilerini bilin ve derhal acil tıbbi yardım isteyin.
Atrial fibrillasyon (AF) ve diğer kalp hastalıkları: AF durumunda kalp boşlukları organize ve ritmik bir şekilde kasılmak yerine aynı bir jölenin titremesi gibi titrerler. Bu kanın kalp boşluğunda göllenmesine ve pıhtılaşmasına neden olur. AF inme riskinin beş kat artmasına neden olur. Diğer kalp hastalıkları olan insanlarında inme riskleri artmıştır.
Bazı kan hastalıkları: Yüksek alyuvar miktarı pıhtı oluşumu ihtimalini artırarak inme riskini yükseltir. Orak hücreli kansızlık hastalığı hasta hücrelerin atar damar duvarlarına yapışarak tıkanıklığa neden olması nedeniyle inme riskini artırabilir.
Aşırı alkol alımı: Kadınlar için ortalama bir kadeh ve erkekler için ortalama iki kadeh içkinin üzerinde içki tüketimi kan basıncınızı artırabilir. Aşırı alkol tüketimi inmeye neden olabilir.
Kanun dışı madde kullanımı: Damar içi madde kullanımı yüksek inme riski içerir. Kokain kullanımı da inmeyle ilişkilendirilmiştir. Kanun dışı madde kullanımı çoğunlukla kanamalı inmelere neden olur.
