Helva üretiminde beyazlatıcı madde işlevi gören; hem sabun otu hem de helvacı kökü olarak isimlendirilen çöven otunu gıda standartlarına almayan Avrupa Birliği (AB), bu ot kullanılanarak üretilen Türk helvasına çeşitli engellemeler getiriyor.
Üretimlerinin tamamında çöven otu suyu kullanan helva üretici firmalar, başta Almanya olmak üzere AB ülkelerine ihracatta sıkıntı yaşıyor. Kimi firmalar özel ruhsatla ihracat yapabilirken, bazılarının mallarına el konuluyor.
Yıllardır Avrupa’ya helva ihraç eden ve İstanbul’da faaliyet gösteren Artat Gıda’nın sahibi Dursun Pehlivan, tedirgin olduklarını söyledi. Geçen yıl Avusturya’ya ihraç ettiği helvaların toplandığını, kendisinin de mahkemeye çıkarıldığını belirten Pehlivan, "Çöven kelimesini Almanca’ya ‘sabunköpüğü’ olarak çevirdiler. Helvaların içinde sabunköpüğü olduğunu zannederek hem bizi hem mallarımızı tuttular. Çövenin gıda ve ilaç sanayinde kullanıldığını söyleyerek kendimizi kurtardık. Ama soruna kalıcı çözüm bulamadık. Bugün Yunanistan da çöğen otu kullanıyor. Fakat etikete bunu yazmıyor. AB üyesi oldukları için de kimse onlara sormuyor. Ya Tarım Bakanlığı çöven otunun dünya ve Avrupa gıda kodeksine alınmasını sağlayacak ya da biz ihracat amaçlı üretilen helvaların ambalajlarına ‘çöven otu vardır’ ibaresini koymayacağız" dedi.
TGDF Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesine Başvuruyor
Türkiye’nin 5 bin tona yaklaşan helva ihracatının pazarda tekel olmak isteyen Yunanistan tarafından engellendiğini savunan Türkiye Gıda ve İçecek Sanayi Dernekleri Federasyonu’ndan Alptekin Turan ise, bu konuda girişimlere başladıklarını söyledi. Turan, "Çöven kökü suyu, helvada beyazlatıcı olarak kullanılıyor. 150 kilogramlık bir kazanın içinde en fazla bir bardak çöven kökü suyu var. Bu madde aynı zamanda kimya sanayinde de kullanılıyor. Bunu gerekçe gösteren AB, çöveni katkı maddeleri arasına almıyor. Biz el emeğiyle üretiyoruz ama rakiplerimiz Yunanistan, İsrail ve Arap ülkeleri helvayı mikser ile üretiyorlar. Bu nedenle istenen kaliteyi yakalayamıyorlar" diye konuştu.
ABD ve Avrupa’da helvaya talebin giderek arttığını belirten Turan, Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi’ne başvuracaklarını belirtirken, devletten de üretim ve ihracat için destek istedi.
Ülsere iyi geliyor
İzmir’de 1885’ten beri helva ve lokum üreten Ömer Beşe Gıda ortağı Ziya Beşe ise helvanın tel tel olması ve şekerinin de beyazlaması için çövenin zorunlu olduğunu söyledi. Beşe, "Bu otun insan sağlığına zararı yok. Aksine ülser gibi rahatsızlıklar için yararlı. İhracatçı birliklerinin Avrupa’ya ihracatta yaşanan sıkıntıyı ele alıp çözmesi gerekiyor" dedi. Türkiye’de yaklaşık 400 adet küçük ve 54 adet de orta büyüklükte işletme yılda 60 bin tona yakın helva üretiyor. İhracat ise sadece 5 bin tonla sınırlı
