Son yıllarda artan toplumsal baskı, Avrupa Birliğinin hayvan deneylerine bakışını değiştirmekte. Ancak politik düzlemde yaşanan bu değişimin, laboratuvar koşullarına uygulanabileceği belli değil.
Avrupa Komisyonu 2015 yılı başında, 1,15 milyon imza içeren bir dilekçe aldı. Avrupa Vatandaşları İnisiyatifi tarafından verilen dilekçede bilimsel araştırmalarda kullanılan yöntemlerin değiştirilmesi talep edilmekteydi.
“Stop Vivisection – Deney Hayvanları Kullanımını Durdurun” başlıklı dilekçe, Komisyonun ahlaki sorunlar ve hayvan modellerinin bilimsel anlamda sınırlılığı nedeniyle hazırladığı, hayvanların korunması yönündeki tebliğ önergesinin de ötesine geçmişti. Dilekçede yeni bir önerge yazılması, hayvan deneylerinin durdurulması, biyomedikal ve toksikolojik çalışmalarda doğrudan insanlardan elde edilen verilerin kullanılması talep edilmişti.
Kozmetiklerde hayvan deneyi yasak
Bu talep, kozmetik sektöründe zaten başlamış olan bir uygulamanın takipçisiydi. AB yeni kozmetikler ve bunların bileşenlerine yönelik hayvan deneylerini 2009 yılında yasaklamıştı. Bu yasak 2013’te AB menşeli olmayan kozmetik ürünlerini de kapsayacak şekilde genişletilmiş, hayvan testleri yoluyla geliştirilmiş kozmetiklerin AB çapında satışını durdurmuştu.
Ancak Avrupa Komisyonu bu uygulamayı tüm sektörlere yayma konusunda kararsız. Komisyonun iş, büyüme, yatırım ve rekabetten sorumlu Başkan Yardımcısı, Stop Vivisection girişiminin büyük teknik ilerlemeler sayesinde girilmiş olan bir geçiş dönemine denk geldiğini söyleyerek Avrupa’nın zaten hayvanlar üzerinde yapılan testleri azaltmakta olduğunu ifade etti.
Başkan Yardımcısı hayvan testlerinin tümüyle yasaklanması için ise erken olduğunu, bu hareketin Avrupa’daki süregelen biyomedikal araştırmaların sınır dışına çıkma riski taşıdığını belirtti. Komisyon bunun yerine hücre ve doku kültürüne ve bilgisayar modellemesine dayalı alternatif yaklaşımların daha hızlı benimsenerek kullanılmasını amaçlıyor.
Horizon 2020 hayvan deneylerinin azaltılmasını öngörüyor
Bu yaklaşım Komisyonun Horizon 2020 programı hedefleri içerisinde de yer alıyor. Horizon 2020’nin 2014-2015 programı öngörüsel güvenlik testlerine yönelik dört başlık içermekteydi. Bu başlıkların ikisi (sağlık ve gıda güvenliği) hayvanları içermeyen yaklaşımları gerektirmekteydi.
EFSA’nın Diyet Ürünler, Beslenme ve Alerjiler Panelinin bir üyesi ise ellerine ulaşan dosyalarda hayvan modellerinin sıklıkla kullanıldığını ifade etti. Genotoksiste ve mekanizma modelleri, alternatif yöntemlerin giderek daha fazla kullanıldığı alanlar. Ancak alternatif yöntemlerle yapılan araştırmaların kabul edilmesi için yöntemlerin önce EFSA tarafından onaylanması gerekiyor.
