Beyindeki mantar enfeksiyonu, Alzheimer benzeri belirtilere yol açıyor

Farelerle yapılan bir çalışmadan elde edilen bu sonuçlar, bazı nörodejeneratif sağlık sorunlarının kaynağının beynin dışı olabileceğine işaret ediyor.

Mantar enfeksiyonu ve Alzheimer arasında nasıl bir ilişki var?

Beyindeki sinirler arasında ortaya çıkan amiloid protein kümeleri Alzheimer hastalığı ile güçlü bir şekilde ilişkilidir. Genellikle beyindeki içsel stres veya iltihaplanmanın sonucu olarak ortaya çıktığı düşünülür.

Ancak son yıllarda bilim insanları, Alzheimer ve Parkinson gibi diğer nörodejeneratif rahatsızlıkları olan kişilere yapılan otopsilerde, beyinlerinde Candida albicans adlı yaygın bir mantara ait işaretlere rastladı.

Bu bulgulardan hareketle bazı bilim insanları, dış kaynaklı patojenlerin memeli beynini enfekte edebileceğini, bir bağışıklık tepkisine yol açabileceğini, normalde patojenleri yok etmeye yardımcı olan bu bağışıklık tepkisinin, Alzheimer benzeri semptomları da tetikleyebileceğini öne sürdü.

ABD'deki Baylor College of Medicine uzmanlarından oluşan bir ekip, bu fikri daha fazla araştırmak çin fareler üzerinde bir çalışma yaptı. Daha önce Baylor'daki aynı laboratuvar, C. albicans ile enfekte olan farelerin hafızalarında bozulmalar olduğunu, ancak mantar beyinden temizlendiğinde bu durumun ortadan kalktığını tespit etmişti.

Yeni çalışmada ilk olarak C. albicans doğrudan farelerin beyinlerine enjekte edildi. Dört gün sonra farelere ötenazi uygulandı ve beyinleri analiz edildi.

Mantar enfeksiyonu beyinde hangi etkilere yol açıyor?

Bulgular, C. albicans'ın beyne girdikten sonra iki nöroimmün mekanizmayı tetikleyebileceğini gösteriyor. Bunlardan biri mantarları baskılayan bağışıklık hücrelerini aktive ediyor, diğeri ise bu hücrelerin davetsiz misafiri tamamen ortadan kaldırmasını tetikliyor.

İlk mekanizmada, kan- beyin bariyerini daha geçirgen hale getiren Saps adlı bir mantar enzimi yer alıyor. Bu, vücudun kan dolaşımından beyne geçebilecek olabilecek herhangi bir mantar hücresine izin verir. Saps aynı zamanda Alzheimer beyninde plaklar oluşturan amiloid beta benzeri proteinleri de parçalayarak mikroglia adı verilen temizleme hücrelerini harekete geçirir.

İkinci mekanizma ise yine mikroglia hücrelerini tetikleyen başka bir mantar salgısını içeriyor ve temizlemek üzere mantarları hedef alıyor. Her iki bağışıklık yolu birlikte, sağlıklı fare beyinlerindeki "akut C. albicans" enfeksiyonlarını çözmede oldukça etkilidir ve bunu genellikle yaklaşık 10 gün içinde başarır.

Sorun, beyindeki tepki bozulduğunda başlıyor

Ancak tüm beyinler genç ve sağlıklı değildir. Araştırmacılar fare beyinlerindeki mikroglia tepkisini kasıtlı olarak bozduklarında, C. albicans enfeksiyonlarının belirgin şekilde uzadığını gördü. Baylor College of Medicine'dan Yifan Wu, “Bu yolu ortadan kaldırırsak, mantarlar artık beyinde etkili bir şekilde temizlenemez” dedi.

Fare beyinlerinde bulunan amiloid beta benzeri kümeler patojen istilasına karşı bir tür nöbetçi gibi bulunuyor, ancak bu kümeler mikroglia tarafından düzgün bir şekilde temizlenmezse, varlıklarının uzun vadede zararlı olması mümkün.

Şimdilik bu sadece bir hipotez, ancak amiloid beta plaklarının bilişsel gerilemenin asıl tetikleyicileri değil, Alzheimer hastalığında geç gelenler olduğunu gösteren son bulgularla uyumlu. İnsanlarda bu plakları hedef alan tedavilerin çoğunlukla başarısız olmasının nedeni bu olabilir.

Araştırmada elde edilen sonuçlar Cell Reports dergisinde yayınlandı.