Koku duygumuz, renkleri nasıl gördüğümüzü etkiliyor

Duyular arasındaki ilişki

İnsanlar sürekli olarak duyusal bilgi bombardımanına maruz kalır. Masa başında çalışırken, bilgisayar fanının vızıltısı, Excel hesap tablosunun parlak beyazı, alt katta pişen yemeğin kokusu… Tüm bu girdileri anlamlandırmak için beyin genellikle bunları birleştirir. Bu, çapraz modal ilişkilendirme olarak bilinen, bir duyunun diğerini bilinçsizce etkileyebileceği anlamına gelir.

Bu ilişkilerden birinin koku alma duyumuz ile görme duyumuz arasında gerçekleştiğini ortaya koyan yeni bir çalışma, kokunun renk algısını etkileyebileceğini belirledi. Araştırma ekibi, duyusal yoksunluk içeren deneyler kullanarak, farklı kokuların varlığının belirli bir rengi nasıl algılayabileceğimizi etkileyebileceğini buldu.

Araştırma ekibinin başındaki isim Ryan Ward yaptığı açıklamada, “Daha önce yaptığımız bir çalışmada, karamel kokusunun koyu kahverengi ve sarı ile çapraz modal bir ilişki kurduğunu göstermiştik. Aynı ilişki kahve ile koyu kahverengi ve kırmızı, kiraz ile pembe, kırmızı ve mor, nane ile yeşil ve mavi, limon ile sarı yeşil ve pembe arasında da geçerliydi” diye konuştu.

Ancak yeni çalışmada, kokunun aynı rengin algılanmasını etkileyip etkilemediği incelendi.

Araştırma nasıl yapıldı?

Toplam 24 yetişkinin katıldığı deney, özel olarak tasarlanmış bir odada gerçekleştirildi. Çalışmada birkaç duyu dikkatlice kontrol edildi; bu amaçla pencereler karartıldı, ışıklar kapatıldı ve bir hava temizleyici odadaki kokuları temizledi. Katılımcıların deodorant ya da parfüm kullanmamaları da gerekiyordu, bu nedenle çalışma günü duş almaları istendi.

Katılımcılar rastgele bir rengin görüldüğü bir ekranın önünde oturdu. Bu esnada ultrasonik bir difüzör altı koku seçeneğinden birini (karamel, kiraz, kahve, limon, nane veya kontrol olarak su) beş dakika boyunca odaya yaydı. Daha sonra katılımcılardan iki kaydırıcı kullanarak ekrandaki rengi gerçek nötr gri olarak algıladıkları renk olacak biçimde, elle ayarlamaları istendi.

Ortamda bulunan koku, renk algısını etkiledi

Çalışma, nane kokusu haricindeki tüm kokuların, varlığında insanları rengi nötr griden uzağa kaydırma konusunda zayıf ama önemli bir eğilim gösterdiğini belirledi. Bu eğilim, kokuya bağlı olarak farklı ama öngörülebilir bir biçimdeydi.

Kahve kokusu katılımcıların griyi daha kırmızı-kahverengi bir renk olarak algılamasına neden olurken, karamel daha sarı-kahverengi bir renge yol açtı. Her iki rengin donukluğu göz önüne alındığında, kokusuz suyun gerçek nötr griye karşılık gelmesi beklenebilir.

Ward, "Bu sonuçlar, gri algısının limon, karamel, kiraz ve kahve olmak üzere beş kokudan dördü için beklenen çapraz modal karşılıklarına yöneldiğini gösteriyor. Bu 'aşırı telafi' durumu, duyusal girdinin işlenmesinde çapraz modal ilişkilendirmelerin rolünün, farklı duyulardan gelen bilgileri, burada kokular ve renkler arasında nasıl algıladığımızı etkileyecek kadar güçlü olduğunu gösteriyor” diye konuştu.

Araştırmadan elde edilen sonuçlar Frontiers in Psychology dergisinde yayınlandı.