Yumurta alerjisine karşı “yumurta merdiveni” tedavisi!

Yumurta alerjisi, toplumda en sık görülen besin alerjileri içerisinde yer alıyor. Çocuklarda erişkinlere göre daha sık görülen yumurta alerjisi alerjene maruziyet sonrası ilk 2 saatte ortaya çıkıyor.

Erken tip olarak adlandırılan belirtiler arasında; kurdeşen (ürtiker), kaşıntı, kızarıklık, gözler ve dudaklarda şişlik (anjiyoödem), burun akıntısı, hapşırık, gözlerde kaşıntı, öksürük, nefes darlığı, hırıltı, kusma, kramp şeklinde karın ağrısı yer alıyor ve birden fazla organın etkilenmesi ile alerjik şok yani anafilaksi görülebiliyor. Hayatı tehdit edici bir reaksiyon olması nedeniyle acil tıbbi müdahale gerektiren yumurta alerjisinin Geç tip (non-IgE aracılı) reaksiyonları arasında ise; egzama (atopik dermatit), karın ağrısı, kusma, ishal, kanlı gaita, yetersiz kilo alımı ve beslenme güçlükleri yer alıyor.

Yumurta alerjisi tanısı klinik öykü, deriden (deri prik testi) veya kandan (spesifik IgE, bileşene dayalı tanı) yapılan alerji testleri, bazı hastalarda da besin yükleme testi yapılarak konuluyor.

“Yumurta Merdiveni” tedavisi

Yapılan çalışmaların yumurta alerjisi olan çocukların %66’sının 5 yaşına kadar yumurtayı tüketebildiğini, şiddetli reaksiyon gösteren hastaların ise %32’sinin 16 yaşında hala yumurta alerjisinin devam ettiğini gösterdiğini belirten Türkiye Ulusal Alerji ve Klinik İmmünoloji Derneği Üyesi Prof. Dr. Betül Büyüktiryaki, hayatı bu derece etkileyen ve yaşam kalitesini düşüren yumurta alerjisine dair yeni tedavi yöntemlerini anlattı:

“Yumurta alerjisi tedavisinde ilk basamak; yumurta ve yumurta içeren besinlerin diyetten çıkarılmasıdır. Yumurta önemli bir protein kaynağı olması yanında, selenyum, ribofilavin, vitamin B12, biotin gibi önemli mineral ve vitaminleri içerdiğinden özellikle çocuklarda büyüme-gelişmenin olumsuz etkilenmemesi için günlük diyet düzenlenmeli, yumurta dışındaki alternatif besinler ile desteklenmelidir.

Alerjen ile karşılaşmayı önleyebilmede en önemli noktalardan biri etiket okumadır. Tüketilmeden önce besinin içeriği mutlaka okunmalıdır. Besinin içeriğinde albümin, globülin, livetin lizozim, avidin, vitellin, apovitellin, ovalbumin veya ovomukoid yer alıyorsa, bu besinler de yumurta alerjisi olanlarda tüketilmemelidir. Ciddi alerjik reaksiyon riski olan hastalara hekimleri tarafından reçete edilen adrenalin oto-enjektörler mutlaka yanlarında taşınmalıdır. Bazı aşılar (örneğin; KKK aşısı, inluenza aşısı) yumurta alerjeni içerebildiğinden aşı yapılmadan önce hastanın yumurta alerjisi olduğu bilgisi mutlaka belirtilmelidir.”

30 dakika ısıya maruz kalan yumurtanın alerjenik özelliği azalıyor

Geçtiğimiz yıllarda yumurta alerjisinde yüz güldürücü bir gelişme olduğunu ifade eden Büyüktiryaki, hafif şiddette yumurta alerjisi olan çocukların direkt yumurta tüketemeseler bile kek, muffin gibi fırınlanmış yumurta ürünlerini tolere edebildiklerini söyledi. Çünkü yumurtanın 180 derecede 30 dakika ısıya maruz kalması sonucu, alerjenik özelliği azalıyor.

Bu bilgiden yola çıkılarak yumurta alerjisinde “yumurta merdiveni” tedavisinin yapılmaya başlandığının bilgisini veren Büyüktiryaki, sözlerine şöyle devam etti:

“İlave olarak merdiven tedavisinin yumurtaya karşı tolerans gelişimini hızlandırdığı gösteren çalışmalar da yayınlanmıştır. Yumurta merdiveninde hedef hastanın yumurtanın en az alerjenik formlarından (fırınlanmış ürünler) başlayarak daha alerjenik formlara doğru basamaklar şeklinde pankek, krep sonrasında haşlanmış yumurta ve takiben omlet, rafadan yumurta, sahanda yumurtayı tüketebilir hale gelmesini sağlamaktır. Bu tedavi için hangi hastanın uygun olduğu, basamaklarda yer alacak besinler, tüketilmesi gereken miktarlar, basamaklar arasını sürenin ne kadar olması gerektiği, basamaklar arasında besin yükleme testlerinin yapılması gerekliliği ve hastane mi evde mi ve yapılacağı çocuk alerji uzmanı tarafından belirlenir. Tedavi için uygun hastaların belirlenmesinde yaş, besin alerjisinin tipi ve şiddeti, önceki reaksiyon hikayesi, kan ve deriden yapılan alerji testlerindeki değerler dikkate alınır. Örneğin anafilaksi (alerjik şok) öyküsü olan, alerji test sonuçlarında değerleri yüksek olan, astımı ve atopik dermatiti kontrol altında olmayan hastalar bu tedavi için uygun değildir.”

Yumurta İmmünoterapisi

Yumurta alerjisinde bir diğer yöntemin ise yumurta immünoterapisi (desentizasyon) tedavisi olduğunu bildiren Prof. Dr. Büyüktiryaki, bu tevavi yöntemiyle ilgili ise şunları anlattı:

“Yumurta alerjisinde oral immünoterapi (OİT), IgE-bağımlı immün yanıtla oluştuğu kanıtlanmış ve genellikle 4-5 yaşına kadar doğal tolerans gelişmemiş ve laboratuvar ve klinik bulguları ile tolerans gelişmesi öngörülmeyen hastalarda uygulanmaktadır. Uygulayan araştırıcılara göre değişmek ile birlikte oral immünoterapi protokolleri aylar ya da yıllar süresince alerjen besinin doğal haliyle veya bir besin aracıyla birlikte artan dozlarda (miligram, gram) uygulanmasını içermektedir. Amaç tolerans sağlamaktır ve genel olarak %60-80’ninde desensitizasyon (duyarsızlaştırma) sağlanmaktadır. Tedavi sırasında yan etkiler görülebilmektedir, o yüzden doz artırımlarının acil tıbbi müdahale imkanı olan sağlık kurumlarında yapılması uygundur.  Yan etkiler her fazda görülebilmekle birlikte en sık hızlı doz yükseltme fazındadır. Egzersiz, banyo yapma, ateşli hastalık varlığı, pre-menstrüel dönem ve analjezik alımı yan etki sıklığını artırmaktadır. Oral immünoterapi ile antihistamin, lökotrien reseptör antagonistleri ve omalizumab (anti-IgE) gibi yardımcı tedavilerin kullanılmasının yan etkileri azaltarak tedavi başarısını arttırdığı gösterilmiştir.”

Dünya Yumurta Günü

Bu yıl 13 Ekim’de kutlanan Dünya Yumurta Günü’nde, yumurtanın Tek Sağlığa yaptığı katkı vurgulanıyor. Yumurta, yüksek kaliteli protein içermesi nedeniyle sağlıklı yaşam, büyüme ve gelişim için çok önemli bir besin kaynağı olmasının yanı sıra çevre dostu ve erişilebilir bir hayvansal protein olarak da sürdürülebilirliğe katkı sağlıyor.

Porsiyon başına 6 gram protein içeren yumurta, kasların güçlenmesine ve korunmasına yardımcı oluyor. Yumurtalar ayrıca sağlıklı bir zihin, vücut ve sağlıklı yaşamın desteklenmesine yardımcı olan 13 vitamin ve minerali içeriyor. Bu sayede, vücudun bağışıklık sisteminin güçlendirilmesine de destek oluyor. Anne ve bebeğin sağlıklı olabilmesi için gerekli olan amino asitlere sahip yumurta, anne karnındaki bebeğin beyin gelişimini de olumlu etkiliyor. Hafızanın güçlendirilmesine de olumlu katkı yaptığı bilimsel olarak kanıtlanmış olan yumurta, kaliteli protein içeriği sayesinde vücutta onarım faaliyetlerini artırarak, yara, yanık, enfeksiyon gibi durumlarda tedaviye katkı sağlıyor.

BM raporuna göre, dünya nüfusunun 2050 yılına kadar 9,7 milyara ulaşması bekleniyor. World Resources Institute’na (WRI) göre, hızla artan bu talebi karşılamak için gıda üretiminin yaklaşık yüzde 60 oranında artması gerekecek. Yumurta, üretimi sırasında daha düşük sera gazı emisyon oranları ve daha az enerji, su ve kaynağa ihtiyaç duymasıyla çevresel sürdürülebilirliğe de katkı sağlıyor. Protein kaynakları başta olmak üzere gıdaya kısıtlı erişim sağlayan topluluklar için de yumurta besleyici bir seçenek oluşturuyor.