Saç boyalarına dikkat: Kendini kaşıntı ve kızarıklıkla belli ediyor!

Sentetik bir aromatik amin olan para-fenilendiamin (PPD) ve aromatik amin ailesinin diğer benzer bileşenleri, kalıcı saç boyalarının ana maddeleri olarak uzun bir süredir kullanılmaktadır. Bugünlerde, saç boyalarının büyük bir kısmının PPD içerdiği bilinmektedir. PPD, saç tellerine nüfuz etme yeteneği, düşük moleküler ağırlığı, saç folliküllerine etki etme kapasitesi ve oksitleyici bir madde ile birleşerek çok güçlü bir etki yaratma özelliği gibi nedenlerle tercih edilmektedir. Ancak, 20. yüzyılın başlarından itibaren PPD'ye karşı alerjik reaksiyonların ciddi bir sorun haline geldiği görülmüş ve bu soruna yönelik olarak Almanya, Fransa ve İsveç gibi ülkelerde saç boyalarındaki PPD kullanımı yasaklanmıştır. Türkiye Ulusal Alerji ve Klinik İmmünoloji Derneği İkinci Başkanı Prof. Dr. Füsun Kalpaklıoğlu, Avrupa Birliği mevzuatının hala PPD'nin saç boyası bileşenlerinin yalnızca yüzde 6'sına izin verdiğini ve eğer içinde rengi açmak için oksitleyici bir çözelti bulunuyorsa bu oranın yüzde 3 ile sınırlandırıldığını belirtmektedir.

Kadınlarda ve 50 yaş üzerinde daha yaygın

Prof. Dr. Füsun Kalpaklıoğlu, saç boyalarının neden olduğu temas dermatitin toplumda yaygın bir sorun olduğuna dikkat çekiyor. Bu dermatit, genellikle saçlı deriyi, saç çizgisi ve boyun bölgesini etkileyen, gecikmiş tip bir aşırı duyarlılık reaksiyonu olarak tanımlanır. Saç boyalarına bağlı temas dermatitinin en yaygın nedenlerinden biri para-fenilendiamin (PPD) adlı maddeye karşı gelişen alerjik reaksiyonlardır. PPD'ye karşı gelişen temas alerjisi genel popülasyonun yaklaşık olarak %0.1 ila %2.3'ünde ortaya çıkabilir.

Prof. Dr. Füsun Kalpaklıoğlu "Kadınlarda ve 50 yaşın üzerindeki bireylerde daha yaygın. Kaşıntı en sık görülen semptom olurken kızarık döküntüler DE en sık gözlenen klinik bulgular arasında. Uygulandığı bölge nedeniyle en sık yüzde görülüyor. Egzamanın yanı sıra ürtiker de sıklıkla gözlemleniyor. Saç boyasına maruz kalma süresi de önemli bir etmen." dedi. 

Deri yama testine dikkat

Prof. Dr. Füsun Kalpaklıoğlu, para-fenilendiamin gibi maddelerin diğer alerjenlere karşı çapraz reaksiyonlar ve ortak duyarlılık riski taşıdığını belirtiyor ve bu nedenle tanının önemli olduğunu vurguluyor. Belirli saç boyası maddelerine karşı duyarlılığı olan kişilerin bu kimyasallara maruz kalmaktan kaçınmaları gerektiğini, ayrıca benzer bileşiklere karşı olası çapraz reaksiyonlara dikkat etmeleri gerektiğini söylüyor. Saç boyası temas dermatiti tanısında kullanılan altın standart testin deri yama testi olduğunu belirtiyor. Tüketicilerde alerjiyi tespit etmek için üreticiler tarafından açık uygulamalı testin tavsiye edildiğini ancak standart koşulların eksikliğinin bu sürecin etkinliğini sorgulattığını ifade ediyor.

Prof. Dr. Füsun Kalpaklıoğlu, saç boyası kullanımının kontakt dermatit gibi yan etkilerinin yanı sıra pigment değişiklikleri, saç dökülmesi, cilt tümörleri, otoimmün bozukluklar, cilt damarlarının iltihaplanması gibi olumsuz etkilerle ilişkili olabileceğini belirtiyor. Ayrıca, tanı konulduktan sonra PPD içeren saç boyalarından kaçınılması gerektiğine rağmen hastaların yalnızca çok küçük bir kısmının saç boyası kullanmayı bıraktığını ifade ediyor.

Prof. Dr. Füsun Kalpaklıoğlu, PPD'nin yerine para-tolüendiamin sülfat (PTDS) gibi maddelerin kullanıldığı yeni saç boyalarının bulunduğunu ve bu yeni formülasyonlu saç boyalarının, alerjisi olan hastalar için iyi bir alternatif olabileceğini belirtiyor. Bu yeni formülasyonlu saç boyalarının bazı hastalar tarafından tolere edilebildiğini ekliyor.