Kahve içmek veya şekerleme yapmak, uyku açığını kapatabilir mi?

Başka bir deyişle, nasıl daha az uyuyabilir ve yine de iyi performans gösterebilirsiniz?

Michigan Eyalet Üniversitesi Psikoloji Profesörü Kimberly Fen, Michigan Eyalet Üniversitesi Uyku ve Öğrenme Laboratuvarı'nda öğrencileriyle birlikte uyku yoksunluğunun olumsuz etkilerinin nasıl tersine çevirebileceğini araştırdı.

Fen, ulaştıkları sonuçları “Basit bir yanıt bulduk: Uykunun yerini hiçbir şey tutamaz” diyerek özetliyor.

Uyku yoksunluğunun beyindeki etkileri

Bilim insanları uzun yıllardır uyku yoksunluğunun dikkati sürdürme becerisini azalttığını biliyor. Bir bilgisayar ekranını izlemeleri ve kırmızı bir nokta belirdiğinde bir düğmeye basmaları istendiğinde uykusuz kalan katılımcıların dikkat kaybı yaşama olasılığı çok daha yüksek.

Uykusuz katılımcılar parlak kırmızı noktayı fark etmiyor ve yarım saniye içinde yanıt veremiyor. Bu dikkat kayıpları, uyku baskısının artmasından kaynaklanır ve 24 saatlik sirkadiyen döngüde vücudun uyumayı beklediği noktalarda daha yaygındır.

Kafein uykunun yerini alabilir mi?

Dün gece yeterince uyumamış olsaydınız ne yapardınız? Birçok insan bir fincan kahve, çay ya da enerji içeceği tüketmeyi düşünürdü. Araştırmacılar da buradan hareketle, kafeinin uyku yoksunluğundan sonra dikkati korumaya ve yer belirleme hatalarını önlemeye yardımcı olup olmayacağını görmek istedik.

İlginç bir şekilde, kafeinin uykusuz katılımcıların dikkatini toplama becerisini çok iyi bir şekilde geliştirdiği görüldü. O kadar ki, uykusuz olup kahve tüketen kişilerin performansları bütün gece uyuyan insanlarla benzerdi.

Tüm gece uyuyan kişilere kafein vermek de performanslarını artırdı. Yani kafein sadece uyumayanların değil, herkesin dikkatini korumasına yardımcı oldu.

Bununla birlikte, kafeinin ne uykusuz grupta ne de uyuyan grupta “yer tutma” (dir dizi adımı, hiçbirini atlamadan veya tekrarlamadan sırayla takip etmeyi içeren karmaşık bir beceri) hatalarını azaltmadığını görüldü. Bu da demek oluyor ki, eğer uykusuzsanız, kafein uyanık kalmanıza ve bir bilgisayar oyunu oynamanıza yardımcı olabilir, ancak matematik sınavınızı geçmenize yardımcı olmayabilir.

Şekerlemeler kaybedilen uykuyu telafi edebilir mi?

Gün içinde yapılan şekerlemelerin enerji ve performansı artırdığını duymuşsunuzdur, dolayısıyla gece yapılacak bir şekerlemenin de benzer bir etki yaratacağını düşünmek mantıklı olabilir.

Araştırmacılar bazı katılımcılara gece 4 ile sabah 6 arasındaki bir uyku yoksunluğu döneminde 30 veya 60 dakika kestirme fırsatı verdi. Bu zaman dilimi kabaca sirkadiyen döngüdeki en düşük uyanıklık noktasına denk geliyor. Araştırmacılar şekerleme yapan katılımcıların basit dikkat görevinde ve daha karmaşık olan yer tutma görevinde, gece boyu ayakta kalanlardan daha iyi performans göstermediğini tespit etti.

Dolayısıyla, gece yarısı kestirmenin, genel uyku yoksunluğunun yaşandığı bir gecenin ardından sabah bilişsel performansa fark edilebilir bir faydası olmadığı belirlendi.

Araştırmacılar, elde ettikleri verileri şu sözlerle özetledi:

“Kafein uyanık kalmanıza ve daha uyanık hissetmenize yardımcı olsa da karmaşık düşünce gerektiren görevlerde muhtemelen size yardımcı olmayacaktır. Uyanık kalmanız gereken gecelerde kısa bir şekerleme sizi daha iyi hissettirse de, muhtemelen performansınıza yardımcı olmayacaktır.”

Bu makale, Creative Commons lisansı altında The Conversation'da yayınlandı. Orijinal makaleyi okumak için buraya tıklayabilirsiniz.