Büyükannenizin yedikleri beyninizi etkileyebilir mi?

“Nesiller arası etki” ilk kez 1909 yılında genç ipek güvelerinde gözlendi. Bu güvelerin kış mevsimindeki davranışlarının kaynağı belirli kalıtsal genler değil, güvelerin vücutlarının bu genleri okuma biçimiydi. Şaşırtıcı bir şekilde bu okumayı da annenin çevresi düzenliyordu.

Bu 'epigenetik' değişikliklerin potansiyeli o zamandan insanlarda ve daha birçok hayvan türünde tespit edildi. Ancak davranışların nesiller arasında nasıl aktarıldığı henüz net olarak bilinmiyor.

Avustralya'daki Monash Üniversitesi'nden bir grup araştırmacı, belirli türde yiyecekler yediklerinde dişi ipekböceklerinin (Caenorhabditis elegans) çocuklarına ve torunlarına ekstra beyin koruması sağladıklarına dair kanıtlara ulaştı.

Çalışma insanlar üzerinde yapılmadı, ancak C. elegans ile insanların birçok ortak geni bulduğu için sonuçlar önemli.

Annenin beslenmesi sonraki nesilleri koruyor

Araştırmalara göre yumurta ya da sperm gibi üreme hücreleri rahim içindeyken annenin beslenme tarzından etkilenirse, yavrular da bundan etkileniyor. Araştırmacılar yuvarlak solucan larvalarına elma ve bitkilerde yaygın olarak bulunan ve ursolik asit adı verilen bir molekülü verdiklerinde, yavruların sinirsel iletişimdeki doğal bir bozulmadan bir şekilde korunduğunu tespit etti.

Ursolik asitin, solucanlarda sfingolipid olarak bilinen belirli bir yağ türü olan sfingozin-1-fosfat yapan bir geni aktif hale getirdiği düşünülüyor. Bu yağ, beyindeki nöronların aksonlarının zayıflamasını önlüyor ve araştırmalardan elde edilen veriler, bu yağın anne solucanların bağırsaklarından rahmindeki yumurtalara kadar ulaşabildiğini gösteriyor.

Araştırmacılar, solucan yavrularında, spesifik sfingolipidlerin artan seviyelerinin önemli metabolik değişikliklere yol açtığını ve bunların gelişim boyunca ve bir başka ek nesil boyunca korunduğunu da tespit etti.

Monash'tan biyomedikal araştırmacı Roger Pocock, “İlk kez bir yağın kalıtsal olduğu gösterildi. Dahası, anneyi sfingolipid ile beslemek sonraki iki neslin aksonlarını da koruyor. Bu da bir annenin beslenme şeklinin sadece yavrularının beynini değil, potansiyel olarak sonraki nesilleri de etkileyebileceği anlamına geliyor. Çalışmamız, optimal beyin gelişimi ve sağlığı için hamilelik sırasında sağlıklı beslenmeyi destekliyor” sözleriyle elde edilen sonuçları değerlendirdi.

Araştırmadan elde edilen sonuçlar Nature Cell Biology dergisinde yayınlandı.