Karanlıkta yaşayan kör bir balık, yine de ışığı algılayabiliyor

University College London'dan deniz biyoloğu Inga Steindal ve ekip arkadaşları mağara balıklarının vücutlarının zamanı döngüsel olarak algılama becerisinin olup olmadığını belirlemek istedi.

Yeryüzündeki çoğu hayvan, bunun için bir sirkadiyen ritim olarak tanımlanan bir “iç saate” sahiptir. Sirkadiyen ritim, vücudu gezegenimizin gündüz ve gece döngülerine senkronize etmek için ışığı kullanır.

Bu ritim davranışları belirleyebilecek farklı biyolojik süreçler arasında geçiş yapmak için de kullanılır. Örneğin açlık döngülerimiz bizi yemek yemeye yönlendirir, melatonin seviyeleri uyanıklıktan uykuya geçiş döngümüzü belirler.

Araştırma detayları

Mağara balıklarının bazılarının gözleri yoktur, bazıları ise çok sınırlı bir görme kapasitesine sahiptir. Meksika kör mağara balığı (Astyanax mexicanus), her biri bağımsız olarak karanlığa adapte olmuş 30'dan fazla izole mağaradan oluşan bir bölgede yaşar.

Vücutları titreşimlere karşı ekstra duyarlıdır. Bu da balıkların görüş eksikliğini telafi etmek için su akıntılarındaki değişiklikleri algılamalarına olanak tanır.

Mağara balıklarına nadir rastlanır, incelenmesi zordur ve doğal alanının dışında uzun süre yaşayamaz. Ancak yapılan çalışmada, gözleri olmayan kör A. Mexicanus’un laboratuvarda tutulduğunda beklenmedik bir şekilde aydınlık/karanlık döngüsünü benimseme becerisi gösterdiği belirlendi.

Steindal ve ekibi, üç izole mağarada yaşayan kör mağara balıklarından ve onların yüzeydeki atalarının embriyolarından doku örnekleri aldı ve hücreleri farklı koşullarda test etti. Hücreler ışığa maruz kaldığında, mağara balığı hücrelerinde bile çeşitli moleküler saat mekanizmalarının aktivasyonu tespit edildi.

Araştırmacılar, mağara balığı hücrelerinin yüzey balıklarındaki hücreler kadar güçlü tepki vermediğini, ancak görsel olmayan ışık algılama becerisinin hücre tabanlı bir seviyede korunduğunu belirledi.

Steindal ve ekibi, elde ettikleri sonuçları, “Kör olmalarına rağmen Meksika kör mağara balığı hücrelerinin ışığı algılayabildiğini ve saatlerini aydınlık/karanlık döngüsüne göre ayarlayabildiğini kanıtladık” sözleriyle yorumladı. Ekip, bu hücre kültürlerinin sirkadiyen ritimler hakkında bilim dünyasına daha fazla şey öğretebileceğini umuyor.

Araştırmadan elde edilen sonuçlar Proceedings of the Royal Society B. dergisinde yayınlandı.