Hastalık sonrası kronik öksürükten kurtulmak neden zor?

2022 yılının sonlarına doğru başlayan ve 2023 yılında da devam eden mevsimsel grip salgını, COVID-19, solunum sinsisyal virüsü ile birlikte öksüren insan sayısında belirgin bir artış var. Belirttiğimiz hastalıkların önemli bir belirtisi olan öksürük, yalnızca ABD’de her yıl 30 milyon insanın doktora gitmesine neden oluyor.

Uzun süre devam eden öksürüğün tedavisi, öksürüğün sebebine göre belirlenir. Ancak üst solunum yolu enfeksiyonu geçirdikten sonraki öksürük genelde zamanla geçen bir sorundur.

Öksürük refleksi nasıl ortaya çıkar?

Öksürük, burun ve boğaz gibi hava yollarındaki sinirler arasındaki elektriksel bir tetiklenme ile başlayan karmaşık bir süreç nedeniyle ortaya çıkar.

Dış uyaranlara yanıt olarak gerçekleşen öksürüğü tetikleyebilen iki tür sinir bulunur. Bunlardan biri kimyasal reseptörler, diğeri mekanoreseptörlerdir (mekanik reseptörler).

Kimyasal reseptörler kokulara ve dumanlara tepki verir. Mekanoreseptörler ise toz gibi tahriş edici maddelerden gelen duyulara yanıt verir.

Bu sinirler aktif hale geldiğinde boğaz kapanır, göğüsteki basınç artar. Bu basınç artışı nedeniyle hava ve mukus ciğerlerde saate 800 kilometreye yakın bir hızla ani bir hareket yapar.

Hastalık sonrasında neden öksürürüz?

Araştırmalara göre viral bir enfeksiyon bu sinirlerin hassasiyetini değiştiriyor. Viral bir enfeksiyonuna bağlı olarak ortaya çıkan iltihaplanma süreci, öksürme dürtüsünü tetikleyen bradikinin adı verilen bir molekülün üretilmesine neden olur.

Virüsün kendisi de daha fazla öksürüğe yol açan bu sinir yollarının hassasiyetini artıran genetik değişiklikleri aktive edebiliyor.

Enfeksiyonun akut aşaması bittiğinde solunum yollarında ve akciğerlerde iltihaplanmanın neden olduğu hasarlar onarılır. Bu süreçte öksürük refleksi de azalır. Daha sık öksürmenize ve hapşırmanıza neden olan moleküler işlemler yatışır ve genellikle normale döner.

Öksürüğün ne kadar sürmesi normal?

Ne yazık ki bazı kişilerde bu süreç diğerlerine göre daha uzun sürmektedir.

Öksürük, akut, subakut (alt akut) ve kronik olarak üç grupta değerlendiriliyor. Akut öksürük, çoğu insanın aktif bir viral enfeksiyonla hasta olduklarında yaşadıkları öksürüktür.

Subakut öksürük, bir üst solunum yolu hastalığını takiben 3 hafta veya daha uzun süre devam eder.

Kronik öksürük ise 12 haftadan uzun süren öksürüktür. Kronik öksürüğün en yaygın sebepleri astım, geniz akıntısı ve reflüdür.

Enfeksiyon sonrası öksürük de bir tür subakut öksürüktür. Birçok insanın solunum yolu enfeksiyonunu atlattıktan sonra yaşadığı öksürük de budur ve haftalarca, hatta aylarca sürebilir ve kronik öksürüğe dönüşebilir.

Bu makalenin orijinali Creative Commons lisansı altında The Conversation’da yayınlandı. Orijinal makaleyi okumak için buraya tıklayabilirsiniz. 

Yazı, genel bilgi verme amacıyla hazırlanmıştır. Bir sağlık sorununuz olduğunu düşünüyorsanız mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurmanızı öneririz.