Hititler neden gizemli bir şekilde kayboldu?

Anadolu'nun en eski uygarlıklarından biri olan Hititler bundan 3000 yıl kadar önce başkentleri Hattuşaş'ı terk ederek yok oldu. Yıllardır bunun nedenini araştıran arkeologlar sonunda cevabı bulmuş gibi görünüyor.

Tarihsel iklim değişimleri ile insanlık tarihini bir araya getiren bir araştırma, Orta Anadolu'da MÖ 1198 ve 1196 yılları arasında yaşanan bir kuraklığın Hititlerin başkenti Hattuşaş'ın terk edilmesine, bunun sonucunda da Hitit uygarlığının çökmesine neden olmuş olabileceğini ortaya koydu.

Üç yıl boyunca süren amansız kuraklık

Nature dergisinde yayınlanan araştırmada bilim insanları, milattan önce 12'nci yüzyılda Orta Anadolu'da ağaçların büyümesinde bir yavaşlama olduğunu kanıtladı. Bölgesel yağışların azalması anlamına gelen bu durumun 3 yıl boyunca sürdüğünü belirleyen araştırmacılar, bu olayın yaşandığı zaman aralığının Hattuşaş'ın boşalması ve imparatorluğun çöküşü ile örtüştüğünü ortaya koydu.

New York Cornell Üniversitesi'nden arkeolog Strut Manning, büyük bir alanda etki gösteren gerçek bir kuraklığın günümüz modern dünyasında bile yaşamları alt üst ettiğine dikkat çekti. Eski zamanlarda, hem de üst üste 3 yıl boyunca yaşanan bir kuraklık gıdanın olmaması, vergi toplanamaması, ordunun beslenememesi anlamına geliyor.

Hattuşaş MÖ 1200 civarında terk edildi

Hitit İmparatorluğu MÖ 1650-1200 yılları arasında ülkemizin bulunduğu Anadolu yarım adası ve Suriye'nin kuzeyini kaplamaktaydı. MÖ 1207'de kral İkinci Şuppililiuma'nın tahta çıktığını gösteren kayıtlarda onu takip eden bir kral yer almıyor. Günümüzde Çorum ili sınırlarında yer alan Hattuşaş'ın MÖ 1200 civarında terk edildiği, sonrasında yandığı biliniyor.

Araştırmada Ankara yakınlarındaki Gordion'da yapılan kazılarda gün ışığına çıkarılan ağaç gövdeleri incelendi. Hattuşaş'ın 230 km kadar batısında bulunan bu örneklerdeki yaş halkalarında yangın ya da böcek zararından kaynaklanmayan daralmalar tespit edildi. Bu daralmaların nedeninin ise yaşanan kuraklık olduğu ifade edildi.

Meteoroloji kayıtları ve ağaç halkaları birleştirildi

Araştırmacılar daha sonra 1929-2009 arasında bölgede alınan meteoroloji ölçümlerini inceledi. Sonuçlar ortalama 15 yılda bir yıllık yağışın 250 mm'nin altına düştüğünü gösterdi. Bu miktar bölgede arpa ya da buğday yetiştirmek için gereken 300 mm'nin altında kalıyor.

Güncel meteoroloji kayıtları ve ağaç kalıntılarından elde edilen verileri birleştiren araştırmacılar MÖ 1198 yılından 1196 yılına kadar 3 yıl süren bir kuraklık yaşandığını belirlediler.

Bilim insanları Hitit uygarlığının sadece kuraklık nedeniyle çöktüğünü söylemediklerini, ancak 2 yıldan fazla süren kuraklığın gıda kaynaklarını daraltarak imparatorluğu ekonomik ve politik anlamda zayıflatmış ve başka imparatorluklarca saldırıya açık hale getirmiş olabileceğini belirtti.