Beyinlerimiz “yeni yıl kararlarına” sadık kalmaya uygun değil!

Yeni yapılan bir ankete göre İngiltere’de toplumun %58’i, yani yaklaşık olarak 30 milyonu, 2023 için yeni hedefler koydu. Bunların dörtte birinden fazlası daha fazla para kazanmak, kişisel gelişim ve kilo vermekle ilgili. 

Peki bunların ne kadarı başarılı olacak?

İnsanların fiziksel egzersiz alışkanlıklarını takip eden  Strava adlı bir uygulamanın 800 milyon aktiviteyi kullanarak yaptığı anketin sonuçları, bu 30 milyon kişinin çoğunun hedeflerinden 19 Ocak’a kadar vazgeçeceğini öngörüyor.

Bunun sebeplerinden bir tanesi, hedeflerin belirsiz olması. Sağlık, mutluluk gibi ölçülmesi zor hedefler veya net bir hedef olmaksızın para kazanmak isteme bu sebeplerden bazıları. Belirsiz hedefler, hedefe ilerlerken yön bulmayı güçleştiriyor.

Bir diğer sebep de kendimizi zorlamak amacıyla, peşinden gidemeyeceğimiz hedefler seçmemiz. Zor bir hedef seçerek daha çok tatmin yaşayacağımızı düşünebiliyoruz.

Beyin, bundan ne kadar sorumlu?

Beyinlerimiz dünyada yolunu bulabilmek için zihinsel kısa yollar, yani alışkanlıklar oluşturur. Bu bilişsel kısa yollar beynimize iyice yerleştiğinde, beynimiz bilinçli bir çaba sarf etmeden bunu kolayca yapmaya başlar.

Alışkanlıklar ne kadar uzun sürerse, ardındaki bilişsel kısa yollar da o kadar derine yerleşir.

Doğası gereği “tembel” olma eğilimindeki beyinlerimiz, bilişsel yükü olabildiğince azaltmak ister. Farklı, yeni veya daha az keyif veren bir seçenek yerine, keyifli bulduğumuz şeyi tekrar yapmak isteriz.

Bir direnç veya rahatsızlığa neden olmayan kısa yollar seçmek, daha kolaydır. Bu nedenle bazı insanlar fazlasıyla bağlıdır ve bunları kırmakta zorlanır.

Yeni yılda belirlenen hedeflere ulaşmak içinse, bu yerleşik alışkanlıkları ve sorumlu sinirsel yolları değiştirmek gerekir. Ancak beyinlerimiz rahatsız hissetmeye direndiği için, bizi konforlu alana dönmeye yönlendirir. Bu nedenle de hedeflerimizden vazgeçeriz.

Hedefe giden yoldaki küçük adımlar yerine hedefin kendisine odaklandıkça, düşünce yapımızı değiştirmekte ve hedefe ulaşacak alışkanlıkları geliştirmekte zorlanırız.

Nasıl başarabiliriz?

Hedeflerimize vazgeçmeden ilerlemek için, daha iyi yaklaşımlar bulmamız gerekir. Alışkanlıkları değiştirmek için yıllar içerisinde öğrendiğimiz davranış kalıplarını öğrenmek ve bunları değiştirmenin ne kadar zor olduğu bilmek gerekir.

Hayal ettiğiniz kişiyi düşünerek bunu yapmak oldukça güçtür. Kendinizi değiştirmeyi başarmak için gerçek benliğinizi bulmanız gerekir.

Öte yandan net, başarılabilir hedefler seçmek de yardımcı olacaktır. Ayrıca, hedeflerimize ulaşma sürecimizi de takdir etmek önemlidir. Birçok kişi bu deneyimin getirdiği olumsuz taraflara fazlasıyla odaklanır, sonuçta stres ve anksiyete hisseder.

Bu yazının orijinali The Conversation’da yayınlandı.