Papatya çayının faydaları nelerdir? Papatya çayı zayıflatır mı?

Papatya çayının faydaları nelerdir?

Papatya çayının şifa etkisine de vurgu yapan Türk Fitoterapi Derneği Başkanı Prof. Dr. Ekrem Sezik, “Bilhassa gaz, hafif spazm gibi sindirim sistemi rahatsızlıklarında, yemeklerden sonra papatya çayı içilmesini tavsiye ediyoruz. İçimi de hafif olduğu için, zaman zaman keyif için papatya çayı içilmesi, kişinin hem sıvı ihtiyacını giderecek hem de papatyanın faydalarından yararlanmasını sağlayacaktır” dedi.

Papatya çayının faydaları şu şekilde de sıralanabilir:

• Uyku kalitesini arttırır. İçerdiği apigenin isimli madde sayesinde uykusuzluğa iyi gelir, rahat bir uyku çekmenize yardımcı olur.
• Sindirim sağlığını iyileştirir. İshal, mide ülseri, bulantı ve gaz gibi sindirim sistemi sorunlarını gidermeye yardımcıdır. Çocuklarda karın ağrılarında, bebeklerde gaz sancılarının giderilmesine de faydalıdır
• Belirli kanser türlerine karşı korur. İçerdiği antioksidan maddeler sayesinde bazı kanser türlerinin görülme sıklığını azaltabildiği bilimsel olarak kanıtlanmıştır.
• Kan şekerini kontrol etmekte faydalıdır. Sahip olduğu anti-inflamatuar özelliklerde, özellikle yemeklerle birlikte tüketildiğinde kan şekerinin kontrol altında kalmasına yardımcı olur.
• Kalp sağlığını iyileştirir. İçerdiği flavon türü antioksidanlar sayesinde kalbi korur, kalp sağlığını destekler.
• Haricen cilt rahatsızlıklarında, yara tedavilerinde kullanılır.
• Dahilen sindirim sistemi ve solunum sistemi rahatsızlıklarında kullanılır.
• Çiçeklerinin içerdiği α-bisabolol ve kamazulen, ülsere ve mide yanmasına karşı etkilidir. Bu maddeler antienflamatuvar, antispazmodik, anti ülser etkilidir.
• Papatya kadın hastalıklarına karşı da etkilidir.

Papatya çayı zayıflatır mı?

Papatya çayı hakkında en çok sorulan sorulardan biri, zayıflamaya yardımcı olup olmadığıdır. Papatya çayının zayıflama üzerinde doğrudan bir etkisi bulunduğuna dair pek bilimsel kanıt olmasa da, kan şekerini kontrol altında tutma etkisi, kilo kontrolü açısından oldukça önemlidir.

Kan şekerinizin normal değerlerde olması fazla kilo almanızı önler, zayıflamanıza yardımcı olur. Bu nedenle zayıflamak isteyen kişiler makul miktarlarda papatya çayı tüketebilir.

Papatya çayı zararları nedir?

Papatya çayı zararları dendiğinde, papatyanın kendisinden çok papatya diye satılan benzerürünler akla gelmeli. Prof. Dr. Ekrem Sezik, papatya çayının Türkiye’de kullanımına ilişkin ise şu bilgileri verdi:

“Aktarlarda papatya adı altında değişik çiçekler satılmakta, ayrıca piyasada gıda kalitesinde poşet çaylar bulunmaktadır. Aktarlarda satılan papatyaların hemen hemen tamamı papatyaya benzeyen ve halkın papatya dediği diğer bitkilerin çiçekleridir, yani Mayıs Papatyası değildir.

Kimyasal yapıları farklı olduğu için papatyadan beklenen faydaları göstermez, hatta zararlı olabilirler. Papatyaya benzeyen ve bilimsel adı ‘Senecio’ olan bitkilerin çiçekleri de aktarlarda papatya olarak satılmaktadır. Bu bitkinin çiçeklerinde, karaciğerin yapısını ve çalışmasını bozan maddeler bulunmaktadır. Yani karaciğer zehridirler. Hemen her yıl aktarlarda bulunan papatyaları toplayıp hangi bitkiye ait olduğunu tayin ediyoruz. Dolayısıyla bu bilgi bilimsel çalışmaların sonucudur.”

Papatya çayının faydaları

Papatya çayı tüketiminde nelere dikkat edilmeli?

Sağlığa olumlu etkilerinden dolayı papatya çayı içilmesini öneren Prof. Dr. Ekrem Sezik, tüketicilere önemli bir uyarıda da bulundu:

“Kesinlikle aktarlarda veya bir başka yerde açıkta satılan veya torbalanmış papatya alıp kullanmayınız. Bilinen firmaların, poşet çayları kullanılmalıdır. Bu ürünlerin Mayıs Papatyasından sağlıklı şartlar altında hazırlanmış olduğunu biliyoruz. Dolayısıyla bu uyarı ve tavsiyeyi yapıyorum. Yemeklerden sonra papatya çayı içilmesi, sıvı alımının yanında papatyanın yararlı etkilerinden de faydalanmanızı sağlayacak, midenizi rahatlatacaktır. Günde birkaç kupa poşet papatya çayı içmekte, gerektiğinde bahsettiğim rahatsızlıklar için papatyayı kullanmakta ve yurtdışı seyahatlerde eczanelerden damla, krem gibi papatya ürünleri alıp, gerektiğinde kullanmak üzere bir köşeye koymakta yarar var.”

Uzmanı Uyarıyor! Fayda Yerine Zarar Görmeyin!

Sindirim sistemi rahatsızlıklarının etkilerini azaltmak için, yemeklerden sonra papatya çayı içilmesini tavsiye eden Türk Fitoterapi Derneği Başkanı Prof. Dr. Ekrem Sezik ise tüketicilere önemli bir uyarıda bulundu: "Aktar ve diğer yerlerde açıkta veya paketlenmiş halde satılan papatyalar Mayıs Papatyası değildir. Yarar yerine zarar verebilir.”

Türk Fitoterapi Derneği Başkanı Prof. Dr. Ekrem Sezik, papatya bitkisi konusundaki tavsiye ve uyarılarını tüketicilerle paylaştı.

Ülkemizde, bilimsel isimleri farklı olan çok sayıda bitkiye papatya denildiğini belirten Sezik, gıda, şifa verici veya bitkisel ilaç olarak bilimsel adı “Matricaria recutita” olan mayıs papatyasının kullanıldığını söyledi.

Papatyanın değişik etkilerinden dolayı Avrupa’da yaygın olarak kullanıldığını aktaran Ekrem Sezik, bu etkileri şöyle sıraladı:

“Papatya; hafif spazm, gaz, geğirme gibi sindirim sistemi rahatsızlıklarında, bu belirtileri giderici olarak ve bilhassa çocuklarda karın ağrılarında, bebeklerde gaz sancılarının giderilmesinde kullanılır. Belirtilen amaçlar için dahilen çayı, çözünen çayı ve damlaları kullanılmaktadır.

Papatya ve preparatlarının haricen kullanımları da bulunmaktadır. Bunlardan en yaygını, merhem ve kremleri halinde, bebeklerde pişiklere karşı ve cilt bakımı içindir.”

Papatya hakkında bilmeniz gerekenler

Papatya (Matricaria chamomille L.) çok eskiden beri kullanılan tıbbi bitkilerden birisidir. Ancak, bu isim bir birinden farklı birçok bitki için kullanılmaktadır. Bu da önemli yanılmalara sebep olmaktadır.

Ülkemizde yetişen Astreracea familyasına dahil papatya çeşitleri Anthemis (77), Chrysanthemum (2) ve Tripleurospermum (26), Matricaria (6). Leucanthemum (2), Bellis (3), Seneico (47) ve bazı Tanacetum türlerinin büyük bir kısmı olup; toplamda tür, alttür, varyete olmak üzere 100 den fazla bitkiye çiçeklerinin benzerliklerinden dolayı halk arasında papatya denilmektedir.

Mayıs Papatyası

Papatyanın anavatanı neresi?

Tanacetum türlerini ayrı tutarsak; diğer cinslere dahil üç tür, tıbbi ve ekonomik açıdan öne çıkmaktadır. Bunlar; Anthemis nobilis (Rumi papatya), Anthemis tinctoria (Boyacı papatyası) ve Matricaria chamomilla (Syn; Chamomilla recutita (L.) Rauschert) (Mayıs papatyası)’dır. Bu yazının konusu sonuncu bitki türü, yani mayıs papatyasıdır. Bu bitkiye hakiki papatya, tıbbi papatya, alman papatyası gibi isimler de verilmektedir.

Papatyanın orijin merkezi Anadolu, Balkan ülkeleri ve Güney Avrupa’dır. Bugün, tüm Avrupa, Asya, Amerika, Kuzey Afrika ve Avustralya’da yayılış göstermektedir. Matricaria cinsinin ülkemizde dört türü bulunmaktadır. Bunlar arasında M. chamomilla’nın yayılış alanı daha geniş, diğerleri ise daha dar yayılışlıdır. Bu türün chamomilla, recutita, pappulosa olmak üzere ülkemizde üç varyetesi bulunmaktadır.

Papatya, 15-50cm boylanabilen çok dallı, tek yıllık bir bitkidir. Yapraklar dar ve ince iki üç parçalıdır. Papatyanın kullanılan kısımları çiçekleridir. Papatya çiçekleri (Matricariae flos), uçucu yağ (%0,3-1,5), flavonoitler (%0,5-3), kumarinler, poliholozitler, fenolik asitler, seskiterpen laktonlar ve diğer maddeler bulunur.

Uçucu yağın ana maddeleri: (-)-α – bisabolol, bisabolol oksitleri, bisabolon oksit ve matrisin (kamazulen) dir. Kamazulen, distilasyonla uçucu yağın elde edilişi sırasında ve diğer etkenlerle matrisin denen maddeden meydana gelmektedir. Papatya uçucu yağı diğer uçucu yağlardan farklı olarak mavi renklidir ve mavi rengi de kamazulen verir.

Fal çiçeği diye bildiğimiz papatyanın farklı türleri var…

Bu özelliği ile kullanılan drogun hakiki papatya olup olmadığı anlaşılabilirse de, türün kendisinin de kimyasal ırkları vardır ve bazıları kamazulen taşımaz. Tıbbi açıdan kamazulen taşıyan ırklar daha önemlidir. Farmakopelerde kuru drogda minimum 4 ml bulunması istenmektedir. Kimyasal yapısı iyi araştırılmış bir drogtur. Mayıs papatyası doğal olarak yetiştiği gibi, kültürü de yapılan bir bitkidir. Dünyada en fazla Arjantin’de (8000ha) ekilir. Ayrıca Mısır, Almanya, Polonya, Çek Cumhuriyeti ve diğer bazı ülkelerde tarımı yapılmaktadır.

Almanya’da papatyanın bitkisel çay olarak içimi çok popüler olup yıllık dört bin tonun üzerinde tüketimi vardır. Bu değer, tüm bitkisel çayların %13’üne tekabül etmektedir. Ülkemizdeki papatyaların uçucu yağında kamazulen bulunmamakta veya farmakopelerin istediği ölçüde değildir. Bu konuda bazı çalışmalar yapılmışsa da, daha geniş materyal üzerinde yeni çalışmalara ihtiyaç vardır.

Ancak yapılan bir başka çalışmada, aktarlarda papatya diye satılan bitkilerin hiç birisinin mayıs papatyası olmadığı görülmüştür. Karaciğer üzerine toksik etkisi bulunan pirolizidin alkaloitlerini taşıyan Senecio türlerinin ve papatya olarak satılan bazı Tanecetum türlerinin papatyadan beklenen yararları sağlamadığı, yan etkilerinin olduğu mutlaka dikkate alınmalıdır. Bunun yanında yukarıda sözü edilen cinslere dahil türlerin üzerinde de geniş araştırmalara ihtiyaç vardır. Zira bunlar yanlışlıkla papatya yerine kullanılmakla beraber, halkımız çevrelerinde yetişen bu bitkilerin bir kısmını tedavi amacı ile kullanmaktadır. Bu geleneksel kullanım da etkilerinin olduğu kanaatini uyandırmaktadır. Papatya olarak adlandırılan türlerin bazıları ekonomik anlamda süs bitkisi ve kesme çiçek olarak yetiştirilmekte ve kullanılmaktadır.

Bitkinin ismi 'Matricaria' rahim anlamına geliyor

Mayıs papatyası, tıbbi değeri yüksek, istisnai durumlar hariç yan etkisi olmayan ve çok eskiden beri kullanılan değerli bir bitkidir. En yaygın biçimde çay şeklinde kullanılır. Haricen cilt rahatsızlıklarında, yara tedavilerinde; dahilen sindirim sistemi ve solunum sistemi rahatsızlıklarında kullanılır. Çiçeklerinin içerdiği α-bisabolol ve kamazulen, ülsere ve mide yanmasına karşı etkilidir. Bu maddeler antienflamatuvar, antispazmodik, anti ülser etkilidir. Papatya kadın hastalıklarına karşı da etkilidir.

Zaten bitkinin cins ismi Matricaria rahim anlamına gelmektedir. Papatya, karaciğer metabolizmasının sağlıklı çalışmasında ve karaciğerin arındırılmasında etkin bir rol oynamaktadır. Papatya çiçeklerinden, elde edilen ekstraktlar ve uçucu yağı ya doğrudan veya müstahzarları halinde ilaç olarak kullanılır. Papatya ekstraktı, sedatif ve antimikrobiyal etkilere sahiptir.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO)'nün bitki çayları konusundaki makalesi