Denizlerde ve okyanuslarda yüksek miktarda bulunan mikroplastikleri, deniz canlılarını olumsuz etkiliyor. Ancak tatlı nehirleri ve göllerdeki mikroplastikler hakkında bildiklerimiz sınırlı…
Şimdiye dek plastiklerin parçalanması güneş ışığı ve sudaki dalga hareketleri ile ilişkilendirildi. Bu süreçler de yıllar hatta on yıllar alabiliyor. Ancak yeni bir araştırma, küçük karides benzeri bir canlının plastikleri çok daha hızlı parçalayabildiğini gösterdi.
Yeni araştırmanın sonuçları Scientific Reports dergisinde yayınlandı. Çalışmada biyolojik parçalamanın plastikler üzerindeki rolü incelendi.
Canlı, plastikleri daha küçük parçalara bölüyor
Odaklanılan canlı, 2 santimetre boyundaki kabuklu bir tatlı su canlısı olan Gammarus duebeni. Bu özel tür İrlanda’daki akarsularda yaşıyor.
Çalışmada laboratuvar ortamında, özel bir boyası olan mikroplastikler G. duebeni’ye verildi. Daha sonra canlının sindirim sistemi açılarak, plastikteki özel boyayı görebilen bir floresans mikroskopta incelendi.
Araştırmacılar, G. duebeni’nin 4 günden kısa bir sürede mikroplastikleri farklı şekil ve ebatlara, nanoplastik parçalara ayırdığı görüldü.
Başta verilen mikroplastiklerin kusursuz küre şeklindeki mikro-boncuklar olması, deney sonundaki parçalamanın takip edilebilmesini sağladı. Deney sonunda düzensiz şekle sahip tüm parçaların, hayvanlar tarafından parçalanmış olduğu kabul edildi. Sonuç olarak mikroplastiklerin %66’sının bu şekilde parçalandığı ortaya kondu.
Araştırma ekibi, biyolojik parçalamanın beslenme yakından bağlantısı olduğunu düşünüyor.
Araştırma neden önemli?
Mikroplastiklerin denizde yaşayan kuşların ve balıkların sindirim sistemlerinde birikebildiğini biliyoruz. Mevcut bilgiler ise daha küçük nanoplastik parçacıkların hücre ve dokulara dahi girebildiğini gösteriyor. Bunun etkilerini belirlemek ise çok daha zor.
Bu nedenle, yaygın bulunan bir hayvanın çok miktarda nanoplastik üretiyor olması özellikle kaygı verici. Araştırmada incelenen kabuklu deniz canlıları balık ve kuşlar tarafından yendiği için, ürettikleri nanoplastikler gıda zincirine giriyor olabilir!
Kısa bir süre önce, Cardiff Üniversitesi’nden bir grup araştırmacı, mikroplastiklerin gıda zincirine geçtiğini ilk kez gösterdi. Bu araştırmada mikroplastiklerin nehirdeki omurgasız canlılardan su altında yüzebilen ak yanaklı ördeklere geçtiği belirlendi. Ördeklerin dışkıları ve sindirim sistemleri incelendiğinde hem yetişkin hem yavrularda mikroplastiğe rastlandı.
