Gıda ile temas eden aktif ve akıllı maddeler için yeni düzenleme

AB mevzuatına uyum kapsamında Türk Gıda Kodeksi Gıda İle Temas Eden Madde ve Malzemelere Dair Yönetmeliği yenileyen Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, gıda ile temas eden aktif ve akıllı maddeler için özel kuralları da belirledi.

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın, Türk Gıda Kodeksi Gıda İle Temas Eden Aktif ve Akıllı Madde Ve Malzemelere Dair Tebliği, 5 Nisan’da Resmi Gazete’de yayımlandı.

Gıda ile temas eden aktif ve akıllı maddeler için özel kurallar

Gıda ile temas eden aktif ve akıllı madde ve malzemelerin özelliklerini belirlemek amacıyla çıkartılan Tebliğ, Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemelere Dair Yönetmelikte yer alan genel kurallara ilave olarak gıda ile temas eden aktif ve akıllı madde ve malzemelere uygulanacak özel kuralları kapsıyor.

Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği ve Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemelere Dair Yönetmeliğe dayanılarak hazırlanan Tebliğe göre, piyasaya arz edilen aktif ve akıllı madde ve malzemeler, istenilen kullanım amacına uygun ve etkin olacak.

Aktif ve akıllı madde ve malzeme bileşenleri

Sadece listede yer alan maddeler, aktif ve akıllı madde ve malzemenin bileşeni olarak kullanılabilecek.

Listede yer almaksızın, tebliğin 10’uncu maddesindeki koşulları sağlayan salınmış aktif maddeler; Gıda ile ilgili mevzuat kapsamında yer alan ve aynı koşullara uygun olarak, aktif madde ve malzemelere, gıdada teknolojik bir etki yaratmak için, immobilizasyon veya aşılama gibi tekniklerle eklenmiş ya da yerleştirilmiş maddeler; Gıda ile ya da gıdanın bulunduğu ortamla doğrudan temas halinde olmayan ve gıdadan fonksiyonel bariyerle ayrılan bileşenlerde kullanılan ve kurallara uygun olan madde ve malzemeler de, aktif ve akıllı madde ve malzeme üretiminde kullanılabilecek.

Maddelerin ve Karışımların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve Ambalajlanması Hakkında Yönetmeliğe göre kanserojen, mutajen veya üreme üzerinde toksik etkiye sahip maddeler olarak kabul edilen ya da olmasından şüphelenilen grup içinde yer alan maddeler ile parçacık boyutu, daha büyük parçacık boyutlarından önemli ölçüde farklı olan fiziksel ve kimyasal özellik göstermesi amacıyla tasarlanmış maddeler ise kullanılamayacak.

Maddelerin listeye eklenmesi için; aktif ve akıllı madde ve malzemenin bileşenlerini oluşturan maddeler, istenilen kullanım koşulu dikkate alınarak Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemelere Dair Yönetmeliği hükümlerine uygun olacak.

Listenin içeriği ve oluşturulması

Aktif ve akıllı madde ve malzemelerde kullanılabilecek maddelere ilişkin liste, Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemelere Dair Yönetmeliğin 9’uncu maddesine göre yapılan başvurular dikkate alınarak hazırlanacak.

Salınmış maddeler ile nakletme veya immobilizasyon gibi tekniklerle eklenen ya da yerleştirilen maddeler; gıda ile ilgili tüm mevzuata ve Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemelere Dair Yönetmelik hükümlerine uygun olması halinde listede yer almaksızın kullanılabilecek. Salınmış aktif madde miktarı; bu madde için bileşenin dâhil edildiği gıda ile temas eden malzemelerle ilgili belirlenen özel kısıtlamaları, gıda mevzuatına uyumlu olmak kaydı ile aşabilecek.

Gıda ile doğrudan temas halinde olmayan maddelerin bileşeni olarak kullanılan ya da gıdanın fonksiyonel bariyerle ayrıldığı durumlarda gıdanın içinde bulunduğu ortamın bileşiminde yer alan maddenin gıdaya migrasyonu, Gıda Kontrol Laboratuvarlarının Kuruluş, Görev, Yetki ve Sorumlulukları ile Çalışma Usul ve Esaslarının Belirlenmesine Dair Yönetmelikte yer alan analiz metotlarının istatistiksel kesinliği dikkate alınarak 0,01 mg/kg’ı geçmeyecek.

Bu limit, her zaman gıdada konsantrasyon olarak ifade edilecek ve yapısal ve toksikolojik olarak ilişkili madde gruplarına, özellikle de izomerlere veya aynı fonksiyonel gruba sahip maddelere uygulanacak ve istiflenen ya da sargı halinde saklanan malzemelerden kaynaklanan olası dolaylı migrasyonu da içerecek.

Tüketiciler için “Yemeyiniz” uyarısı

Tebliğ kapsamındaki madde ve malzemelerin etiketleri, Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemelere Dair Yönetmelikteki hükümlere ek olarak, şu kurallara da uygun olacak:

Tüketicilerin yenilebilir olmayan kısımları yenilebilir olarak algılamasını önlemek amacı ile aktif ve akıllı madde ve malzemelerin veya bu parçaların üzerinde “yemeyiniz” ifadesi ve teknik olarak mümkünse ekte belirtilen sembolün yer alması gerekecek.

Söz konusu bilgiler, yazı karakteri punto büyüklüğü en az 3 mm olacak şekilde; belirgin, silinmez ve açıkça okunabilir olacak.

Salınmış aktif maddeler de Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinde yer alan bileşen tanımı kapsamında gıda bileşeni olarak değerlendirilecek ve aynı Yönetmelikte yer alan hükümlere tabi olacak.

Geçiş süresi

Gıda ile Temas Eden Aktif ve Akıllı Madde ve Malzemeler hakkında 29/5/2009 tarihli ve (AT) 450/2009 sayılı Komisyon Tüzüğü dikkate alınarak Avrupa Birliği mevzuatına uyum çerçevesinde hazırlanan Tebliğin yayımı tarihinden önce ithal edilen ve/veya üretilen ve/veya işlenen ve/veya piyasaya arz edilen aktif ve akıllı madde ve malzemeler, Tebliğ hükümlerine 31/12/2019 tarihine kadar uyum sağlamak zorunda olacak.

Tebliğin yayımından sonra ithal edilen ve/veya üretilen ve/veya işlenen ve/veya piyasaya arz edilen aktif ve akıllı madde ve malzemeler ise Tebliğ hükümlerine 31/12/2018 tarihine kadar uyum sağlayacak.

31/12/2019 tarihine kadar ithal edilen ve/veya üretilen ve/veya işlenen ve/veya piyasaya arz edilen aktif ve akıllı madde ve malzemeler için Türk Gıda Kodeksi Gıda İle Temas Eden Madde ve Malzemeler Yönetmeliği hükümlerine göre işlem yapılacak.