Geçtiğimiz hafta ABD borsaları üst üste 2. haftayı da düşüşle kapatırken Beyaz Saray’dan gelen mali riskleri kısıtlama önerisi ve Çin’in ekonomik büyümeyi kontrol altına alacağı haberleriyle Ekim ayından
bu yana en büyük haftalık düşüşünü yaşadı. AgriPro Tarımsal Danışmanlık Servisi tarafından hazırlanan piyasa raporuna göre, geçen hafta emtialar da dünyadaki genel olumsuz havayla birlikte ciddi düşüşler gösterdi.
Hafta boyu S&P 500 endeksi %3,9 oranında düşerken yeni yıl içindeki tüm kazanımlarını sildi. Nasdaq ve Dow Jones da benzer düşüşler yaşadı. Banka ve finans kurumları öncülüğünde başlayan düşüş; geçen Perşembe Başkan Obama’nın yeni bir kriz yaşamamak için finans kurumlarının yalnızca kendi karları için özel teşebbüsü ve hedge-fonlarını desteklemesinin engellenmesi önerisi sonrası gelirken, hafta içi JP Morgan Chase ve Morgan Stanley hisseleri %8’lerin üstünde düşüşler yasadı. Genelde piyasanın “korku ölçümü” olan VIX endeksi ise geçen hafta %55’lik bir artış gösterirken 2007’den bu yana en büyük haftalık sıçramayı yaşadı. Oysa geçen hafta S&P’de kote yılsonu sonuçları açıklayan 62 firmanın 46’sı analistlerin beklentilerinden daha iyi sonuçlar açıklamıştı.
Avrupa borsaları da geçen hafta Amerika’dan gelen rüzgâr ve Çin’den gelen ekonomik büyümeyi yavaşlatma kararı haberleriyle son 3 aydaki en keskin düşüşlerini yasadı. Londra FTSE 100 endeksi hafta boyu %2,8 düşerken ülkenin ikinci büyük bankası Barclays Bank hisseleri son 5 aydaki en düşük seviyesine geriledi. Frankfurt DAX endeksi %3,1, Paris CAC40 %3,4 gerilerken Societe Generale hisseleri %13 düştü, İsviçre Credit Suisse Group %9,5 değer kaybetti.
Asya borsaları ise geçen hafta üst üste 5 gün boyunca düştü ve 19 Haziran’la biten haftadan bu yana en büyük haftalık düşüşünü kaydetti. MSCI Asya Pasifik endeksi hafta boyu %3,5 düşerken dünyanın motor ekonomisi Çin’in içerde artan fiyatları dizginleyerek ekonomik büyümeyi yavaşlatacağı haberi Perşembe günü piyasalarda sarsıntıya yol açarken Shanghai kompozit endeksi haftayı %3 düşüşle kapattı. Japonya, Tokyo Nikkei 225 endeksi %3,6 düştü Hong Kong, Hang Seng %4,3 geriledi.
Raporlar Çin’in 2009 yılı son çeyrek büyümesinin beklenen %1,9’un üstünde olduğu ve %10,7’ye çıktığını gösteriyordu.
Türkiye de geçen hafta hem yurtdışında devam eden satışlar hem de IMF belirsizliği nedeniyle hafta sonuna zayıf girdi. Yurtiçi piyasasında kar satışlarının da etkisiyle kayıp Cuma günü %2’yi aşarken,
dolar 1,50 TL’ye dayandı. Gösterge faiz ise %9 seviyesine yaklaştı. Perşembe günü ABD’de yaşanan kayıpların ardından İMKB son gün düştü ve haftayı %0,1 kazanımla 53.997 seviyesinde kapattı. Cuma akşamı Kapalıçarşı’da dolar 1,495 Euro 2,115 TL’den el değiştirdi.
Emtia Piyasaları
Geçen hafta emtialar dünyadaki genel olumsuz havayla birlikte ciddi düşüşler gösterdi. Ham petrol
hafta boyu %4,9 gibi bir çöküş yaşarken Çin’in faizleri artırarak ekonomiyi yavaşlatacağı haberleri emtia piyasalarını ve özellikle petrolü olumsuz etkiledi. Cuma akşamı Brent petrolü Londra ICE Vadeli Avrupa borsasında varil başına $72,83 seviyesine gerilerken Altın 2010 yılında ilk kez $1.100’ın altına düştü.
19 ham maddenin ortalaması Reuters/Jefferies CRB Endeksi sadece Cuma günü %1’e yakın düşüş gösterdi.
Tarımsal emtialar da diğer olumsuz tabloyla birlikte gerilemeler gösterdi. Chicago vadeli işlemler borsası CME’de hafta boyu soya öncülüğünde gerilemeler yaşandı. Rekor mahsulle zayıflayan soya kompleksinde hafta boyu soya yağı $18, fasulye ise ton basına $8,30 geriledi, küspe $2 kadar düştü.
Mısır hafta boyu $2,5 gerilerken Buğday ICG’nin dünya rekoltesinde artış gösteren raporuyla $4,26 düştü.
Malezya palm yağları da geçen hafta geriledi. Nakit piyasasında palmler hafta boyu ton basına $7,50-
$10 gerilerken Cuma aksamı nakit piyasası kapanışında RBD Palm yağı $765, RBD Palm Olein ise $775 FOB Malezya limanları seviyesinden kote ediliyordu. 25 Ocak seansında ise Kuala Lumpur BMD borsası Şubat kontratında 23 Ringgit yükselişle 2.472 seviyesindeydi.
Geçen hafta sadece kanola vadeli borsaları kıymetini korudu. Kanada ICE borsasında Cuma günü artan kanola fiyatları Avrupa’da da sağlamlığını korudu. Avrupa limanları teslim ham kanola yağı geçen hafta boyu fiyatını korurken yine €640 FOB seviyesinde teklif ediliyordu.
Ayçiçek kompleksi geçen gevsek görünümünü sürdürdü. Ham ayçiçeği yağı geçen hafta kademeli olarak düşerken Cuma akşamı, toplam $15 haftalık düşüşle, FOB $875’dan teklif edildi. Ayçiçeği tohumunda Bulgar menseli mallar hala $490 CIF Marmara endikasyon verirken, piyasada gevşekliğin sürmesi halinde Ukrayna menşeli malların da teklif edilmeye başlanacağı görüşündeyiz.
Öte yandan 2009’da Ukrayna ayçiçeği ve kanola üretiminin gerilemesi devlet istatistik komitesi tarafından da kayda geçti. Rapora göre kanola rekoltesi %35’lik düşüşle 1,9 milyon tona düşerken ayçiçeği rekoltesi %2,5 gerilemeyle 6,4 milyon tona düştü.
Avustralya kanola tohumu rekoltesi geçen yıla göre %7,9’luk artışla 1,91 milyon ton olarak tahmin edildi. Avustralya yağlı Tohumlar Federasyonu AOF, aylık mahsul raporunda gelişmeyi olumlu karşılarken ülkede kanola hasadının sonlarına yaklaşılmakta. Bilindiği gibi Avustralya kanola rekoltesinin yarısı kadarını Çin ve özellikle Japonya’ya ihraç etmekte.
Brezilya’nın rekor beklenen 2009-10 soya hasadının 15 Ocak itibarıyla %23’ünün satıldığı açıklandı.
Danışmanlık firması Celeres’in raporuna göre Brezilya çiftçileri satışta henüz çekingen davranmakta ve fiyat yükselişi umudunu sürdürmekte. Brezilya’da soya üreticileri bu yıl Real/Dolar paritesinden de zarar etmekteler.
Londra’da yerleşik Uluslararası Hububat Konseyi IGC, geçen Cuma günü yayınladığı aylık raporunda dünya buğday rekoltesini 674 milyon ton olarak yukarı düzeltti. Biray önceki rapora göre 6 milyon tonluk artışa denk gelen yeni rekolte rakamı ise bir anda piyasalara gevşeklik olarak yansıdı.
Öte yandan Singapur’da geçen hafta Çarşamba günü “Dünya Tahıl Ticareti Zirvesi” adlı konferansta yapılan sunumlarda Karadeniz menşeli ekmeklik buğday fiyatlarının $155-160 FOB seviyelerine gerileyebileceği açıklandı. Karadeniz ve AB-27’deki büyük mahsul fazlalarına işaret edilen Zirve’de, dünya buğday ticareti tahmini 114’ten 102 milyon ton olarak aşağı düzeltilirken hali hazırda $178 civarındaki FOB fiyatların sezona doğru daha da gerileyebileceği tahminleri yapıldı.
İhale ve Alımlar
Suudi Arabistan devlet alım ajansı GSFMO geçen hafta 440.000 ton opsiyonel menşeli buğday alımı yaptı. 55.000 tonluk 8 kargo halinde yapılan alımın 330.000 tonu 14 protein olarak $261,86 C+F fiyatından, 110.000 tonu ise 12,5 protein olarak C+F fiyatından yapıldı. Alınan 8 kargo buğdayın 4’ü Bunge, 3’ü Toepfer ve biri ise Nobel Resources firmalarından yapıldı.
Irak’ın Devlet Tahıl Ofisi geçen hafta 300.000 ton buğday alımı yaptı. Alımın 200.000 tonu ABD menşeli olarak ADM’den, 100.000 tonu ise Rus menşeli olarak Exim Trade firmasından yapıldı.
Ürdün Sanayi ve Ticaret Bakanlığı geçen hafta 100.000 ton yemlik arpa alımı yaptı. Alım Mart-Nisan varışlı olarak $174,87 C+F fiyatıyla Bunge’den yapıldı.
Tunus’un Office des Céréales devlet ajansı geçen Çarşamba günü 92.000 ton ekmeklik buğday alımı yaptı. Alımın 67.000 tonu Bunge’den $198,73 C+F fiyatıyla, 25.000 tonu Cinque Cereale’den $198,49 yapıldı.
TMO geçen hafta ihaleyle 125.000 ton kırmızı buğday ve 75.000 ton beyaz buğday satışı yaptı. Kırmızı buğday $158.92 ve $166.10 FOB Mersin/Derince/İzmir, beyaz buğday ise $160/$169,10 FOB
Mersin/Derince fiyatlarıyla yapıldı.
Taylandlı bir ithalatçı firma 270.000 ton Brezilya menşeli soya küspesi aldı. Alımın ayda 30.000 ton olarak yapılacağı ve Chicago fiyatlarına kısa tonda $40 artı primle yapıldığı söylendi.
İç Piyasa
Geçtiğimiz hafta içinde 1.700 TL’lere gerileyen ham ayçiçeği yağı Cuma günü artan kur ve kıpırdayan taleple birlikte yeniden hareketlendi. Sektör sabırsızlık içinde Dış Ticaret’in tarife kontenjanı lisanslarını dağıtmasını beklerken alınan duyumlar 840.000 ton civarında müracaat olduğu yönünde. Türkiye 2009-10 ayçiçeği rekoltesi 790.000 ton civarındayken, 8 Ağustos öncesi alınan Çukurova ayçiçeğine lisans verilmezken ve Trakya Birlik 80.000 ton çekirdek stoku için müracaat etmemişken yapıldığı duyulan 840.000 tonluk müracaatın en az 140-150.000 tonunun fiktif olduğu düşüncesindeyiz. Görüştüğümüz sanayiciler Dış Ticaret’in lisansların ince araştırma gerektirmeyen kısmının peyder pey geciktirmeden vermesinin hem piyasada sıkıntıyı engelleyebileceği hem de Türkiye’nin hep beraber dış pazara alıcı olarak çıkmayarak ithal fiyatta sıçramaya engel olabileceği görüşünü savundular.
Öte yandan Tarım Bakanı Mehdi Eker geçen hafta Diyarbakır’da düzenlediği basın toplantısında 2010 yılında çiftçiye 5 milyar 605 milyon lira destekleme primi verileceğini söyledi. Eker, “Yıllardır Türkiye’de sözü edilen ancak gerçekleştirilemeyen destekleme miktarlarının üretim yapmadan önce açıklanması hususunu gerçekleştirdik. Çiftçi, tarlada hangi ürünü ekeceğine karar vermeden önce alacağı desteğini bilecek. Bu desteklemenin üretim planlarıyla ilişkisini ortaya koyması bakımından son derecede önemlidir” seklinde konuştu. Programda bu yıl çiftçiye Doğrudan Gelir Desteği ve kuraklık desteği ödemeleri yapılması öngörülmedi.
Fiyat Kotasyonları
22 Ocak Cuma akşamı görülen endikatif fiyatlar:
İthal:
– Ham Ayçiçeği Yağı – CIF Marmara/Mersin $ 905/$ 915
– Ham degam Soya Yağı – CIF TR $ 875
– ABD menseli Ham Mısırözü yağı – CIF TR $ 1.040
– A.B. menseli Ham Mısırözü yağı – CIF TR $ 1.030
– RBD Palm Yağı – CIF TR $ 820
– RBD Palm Olein – CIF TR $ 830
– RBD Palm Stearin- CIF TR $ 770
– Ayçiçeği Tohumu – CIF Marmara $ 482.50
– Kanola Tohumu – CIF Marmara $ 445
– ABD Soya Fasulyesi – CIF TR – $ 435
– Güney Amerika (Arj) Soya fasulyesi – CIF TR – $ 422
– 36 protein Ayçiçeği Küspesi – CIF Marmara – $ 235
– 11,5 protein Rus ekmeklik buğday – CIF Marmara – $ 190
– 12,5 protein Rus ekmeklik buğday – CIF Marmara – $ 200
– 13,5 protein Rus ekmeklik buğday – CIF Marmara – $ 210
İç Piyasa:
– Ham Ayçiçeği Yağı – Trakya teslim – 1.750 TL
– Ham Kanola Yağı – Ege teslim – $ 1.070
– Ham Soya Yağı – Ege / Çukurova teslim – $ 1.050
– Ham Degam Soya Yağı – Ege teslim – $ 1.080
– Nötr Pamuk Yağı – 1.640 TL
– 28 protein Ayçiçeği küspesi – Trakya/Ege teslim – 270 TL/300 TL
– 36 protein Ayçiçeği küspesi – $ 275
– Kanola küspesi – Ege teslim – $ 300
– Soya Küspesi – Ege/Çukurova teslim – $ 530
– Pamuk Küspesi Çukurova teslim – 460 TL
Gıdahattı.com/28.01.2010
