Şehir içi taşımacılığında ticari araçlar için belirlenen 3,5 tonluk üst sınır, özellikle günlük tüketim ihtiyaçlarını karşılayan gıda sektörü için öncelikli sorunların başında geliyor.
Karayollarında yapılan taşımacılıkta, araçların taşıma sınırı üstünde yük almasının ve dingil ağırlıkları aşılacak şekilde yüklenme yapılmasının ilgili kanun ve yönetmeliklerle yasaklanması, beraberinde uzun zamandır tartışmalara yol açan “tonaj sorunu”nu da getirdi.
Araç ağırlıkları da hesaba katıldığında oldukça düşen yük taşıma kapasitesi, tüm sektörleri çözüm arayışına itiyor. Konunun taraflarından ETÜDER Yönetim Kurulu Başkanı Melih Şahinöz ise “Ortada önemle üzerinde durulması gereken bir mağduriyet var.” diyor. 
Yasayla, şehir içinde yapılan toptan gıda dağıtımında kullanılan araçların ağırlığı, maksimum 3,5 ton olarak belirlendi. Ancak dağıtımda kullanılan araçlar klima, kasa gibi donanımlar eklenmeden 2,5 ton ağırlığa sahip, dolayısıyla bu eklemeler de yapıldığında aracın ağırlığı 3-3,2 tonu buluyor. Taşıma kapasitesi düşen araçlarla en fazla 500 kilogram ürün taşınabiliyor. Tabii bu durumda, hem ürününü dağıtmak isteyen üretici hem de taşımayı yapan işletmeler ekstra maliyetlerle ve aşılması zor sorunlarla karşı karşıya kalıyorlar. Belirlenen yasal sınırın aşılması halinde ise çok yüksek cezalar uygulanıyor.
Gıda sektörünün yanı sıra diğer pek çok sektörü de zora sokan ve tarafların uzun zamandır çözüm için girişimlerde bulunduğu tonaj sorunu aşılamadığı takdirde, ürünlerin son kullanıcıya ulaştırılması önemli bir sorun olmaya devam edecek gibi görünüyor.
Konuya ilişkin olarak değerlendirmelerini aldığımız Ev Dışı Tüketim Tedarikçileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Melih Şahinöz de sorunun ivedilikle çözülmesini beklediklerini ifade ederek “Kanun ile birlikte tonaj sorununa ilişkin çözümlerin de ortaya konulması gerekirdi.” diyor.
Şahinöz, Dernek olarak konunun çözüme ulaştırılması için pek çok girişimde bulunduklarını ancak kurumlar arasında yaşanan yetki karmaşası nedeni ile bu girişimleri sonuçlandıramadıklarını kaydediyor.
Tonaj konusunda yaşanan çıkmaz, şehir içinde uygulanan 3,5 ton kısıtlamasından kaynaklanıyor; 3,5 ton üzerindeki araçlar için ruhsat sahibi olanlar zaten şehir içine giremediği için araçların istiap haddini arttırmak da tek başına yeterli olmuyor. Şahinöz, şehir içine giremeyen araçlarla satılabilirliğin de olmayacağını ve bundan tüm tarafların etkileneceğini kaydediyor.
Yetki karmaşası var
“Ürünlerimizi son kullanıcılarımıza iletemezsek insanlar temel tüketim ihtiyaçlarını karşılayamayacak duruma gelir. Yetkili mecraların bu durumu göz önüne almalarını istiyoruz.” diyen Melih Şahinöz, kurumlar arasında yaşanan yetki karmaşasına da değiniyor.
Konuya ilişkin olarak UKOME’lerin, Ulaştırma Bakanlığı’nın, Karayolları Genel Müdürlüğü’nün ve Büyükşehir Belediyelerinin yetkilendirildiğini ancak tek bir kurumun liderliği ile tonaj sorununun giderileceğini dile getiren Şahinöz, ticari araç üreticileri ile bir araya gelerek yeniden bir düzenleme yapılması gerektiğini söylüyor.
Bir ceza, bir aylık kayıp
Gerçekleştirilen denetimlerde ağırlık ölçümü yapılıyor ve belirlenen yasal sınırlar üzerinde yük taşıyan araçlara para cezası uygulanıyor; dağıtım işini yapan orta boy bir ticari aracın aylık geliri ile kesilen ceza oranları neredeyse eşit. Dolayısıyla tek bir ceza ile bile 1 aylık gelir kaybı yaşanıyor.
Cezanın birden çok kesilmesi durumunda esnaf ya da taşıma işi yapan işletmeler kazanç elde edemedikleri, aksine zarara uğradıkları bu işi yapmayı bırakıyorlar.
Şahinöz, bu yaptırımların caydırıcı etkisi olmadığını, öngörülecek bir gider olarak kabul edilemeyeceğini ifade ediyor ve gerekli düzenlemeler yapılmadan hiç kimse için istenilen sonucu vermeyeceğini söylüyor
Gözden kaçırılmaması gereken noktanın, kendilerinin un ve su gibi temel ihtiyaç ürünleri taşımaları olduğunu belirten Melih Şahinöz, günlük tüketim ürünlerinin dağıtımı ile sanayi ürünleri dağıtımının birbirinden ayrılması gerekliliğini vurguluyor. Trafik güvenliği ve karayolu altyapısının korunması gözetilerek alınan kararların önemini kabul ettiklerini ancak bu unsurların tonaj sorununu da çözecek şekilde gözetilebileceğini aktaran Şahinöz, ilk olarak konunun muhatabının net olarak belirlenmesi gerektiğine işaret ediyor ve yetkili mercilere, atılacak her adımda kendi üzerlerine düşeni yerine getirerek yardımcı olacaklarını söylüyor.
Konunun bir başka boyutunu da şehir içine giriş çıkış için belirlenen saatler oluşturuyor. Şahinöz, burada sınıflandırma yaparak hangi araçların hangi saatlerde giriş çıkış yapabileceğinin belirlenmesinin de etkili bir adım olacağını ifade ediyor.
Bir diğer çözümün de Ulaştırma Bakanlığı’nın ticari araçları sınıflandırarak yeni bir tonaj belirlemesi olduğunu aktaran Şahinöz, araçların şase ağırlığının üstüne eklenecek 3 tonluk yükleme kapasitesinin makul bir oran olacağını ekliyor.
Melih Şahinöz, kayıtdışının başka bir önemli konu olarak karşılarına çıktığını aktararak sorunun aşılması ile sektörün daha iyi şartlarda faaliyetlerini sürdüreceğini söylüyor ve “Lojistik alanında faaliyet gösteren herkesin bir belgeye sahip olması kararı alındı. Bu karar Türkiye’de lojistik alanında kullanılan araçların kayıt altına alınması açısından oldukça sevindirici bir gelişme.
Gıda sektöründe, ürün özelliklerine uygun araçların kullanılması son derece önemli; araçların kayıt altına alınmasıyla ürün standartlarını da korumuş olacağız.
Bu noktada kayıt altına alınan araçlarla dağıtım yapan firmalara özel belge verilebilir. Bu belgeden sadece dağıtım işini yürütenler yararlanabilirler ve böylece piyasadaki yapı disiplin altına alınarak sorumluluk paylaşılabilir.” diyor.
