Bu dönem dikkatli takip edilmediğinde ise önemli sağlık sorunları baş gösterebiliyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Operatör Doktor Nuri Ceydeli, erken menopoz tedavisindeki gelişmeleri paylaştı. Ceydeli, “Ülkemizde kadınlar ortalama 47, Avrupa’da ise 51 yaşında menopoza giriyor. Yumurtalık rezervinin sona ermesiyle ortaya çıkan menopozun, 40 yaşından önce olması erken menopoza girildiğini gösteriyor” dedi.
Dünyada her 100 kadından 3’ü erken menopoza giriyor. Erken menopoz rahim kanseri gibi birçok hastalığa da davetiye çıkarabiliyor.
Zamanından önce menopoza girmenin ciddi sağlık sorunlarına yol açabildiğini dile getiren Nuri Ceydeli, “Kadının yaşamında bir dönüm noktası olan menopoza hazırlıklı olmak ve yaratacağı zorlu etkileri önlemler alarak azaltmak gerekir” diyor. Ceydeli, erken menopozun 15-29 yaşlarındaki 1000 kadından birinde, 30-39 yaşlarındaki 100 kadından birinde görüldüğünü söyledi.
Genetik yapı ve yaşam tarzı erken menopoz yaşını etkiliyor
İyi bir analizle kolayca anlaşılabilen erken menopozu etkileyen faktörler arasında ailedeki anne ya da ablanın menopoza girdikleri yaşın önem taşıdığını belirten Op. Dr. Nuri Ceydeli, şunları kaydetti:
“Erken menopozda genetik yapı daha etkili olsa da beslenme, yaşam şekli ya da stres gibi faktörler de menopoza girme yaşını etkiliyor. Araştırmalar; erken menopoza girme sebebinin yüzde 60’ının genetik olduğuna işaret etse de yaşam tarzı, beslenme ve stres gibi faktörler de erken menopozda son derece etkili oluyor.
Erken menopozu etkileyen bir diğer faktör ise coğrafya olabiliyor. Uzakdoğulu kadınların daha geç yaşlarda veya biraz daha az semptomlarla menopoza giriyor. Bunun nedeni beslenme tarzları, refah düzeyi ve stresin az olmasıdır”
Ailesinde erken menopoz yaşayan herkesin gerekli tıbbi kontrolleri aksattırmadan yaptırmasını öneren Op. Dr. Nuri Ceydeli, erken menopoz belirtilerinden biri olan adet düzensizliklerinde de uzmana danışılması gerektiğine dikkat çekiyor.
Ceydeli, “Adet düzensizliği gibi bir durumda altta yatan nedenlerin bazı tetkikler aracılığıyla sorgulanması gerekir. Genetik ve diğer faktörler dışında hastaya tıbbi gereklilikten dolayı yapılan bazı cerrahi operasyonlar, kemoterapi ya da radyoterapi tedavileri de erken menopoza neden olabilir” diyor.
Menopoz Check-up ile kadınların bu süreci daha sağlıklı bir şekilde geçirmesinin, jinekolojik hastalıkların erken tanısı ve tedavisinin, meme sağlığının korunmasının, kemik erimesinin, ateş basması, sinirlilik ve uykusuzluk gibi genel sağlık sorunlarının giderilmesinin amaçlandığını belirtti.
Erken Menopoz Sebepleri
Bu konuda yazı yazan diğer biz uzman ise Dr. Jale Dal Ağca. Erken menopoz nedenlerini sıralayan Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Jale Dal Ağca, bazı risk faktörlerini önlemenin mümkün olduğunu söyledi.
Genetik
Annenizin menopoza girme yaşı, sizin menopoza giriş yaşınızı belirleyebiliyor. Dolayısıyla erken menopoz için tıbbi bir neden yoksa, altta yatan faktör genetik geçiş olabiliyor.
Sigara içmek erken menopoz nedeni olabilir
Birkaç çalışmanın analizi, uzun süredir ya da düzenli sigara içen her 10 kadından birinin erken menopoz için risk altında olduğunu gösteriyor. Yapılan çalışmalara göre; günde 20’den fazla sigara içen kadınlar, içmeyen kadınlardan 2 yıl önce menopoza giriyor. Bunun sigara dumanında bulunan polisiklik hidrokarbonlardan kaynaklı olduğu düşünülüyor.
Çok zayıf veya çok kilolu olmak
Çok zayıf olmak, örneğin yağ kitle indeksinin yüzde 12’in altında olması daha az yağ dokusu ve östrojen deposuna sahip olmak demek. Bu tablo da adetlerin kesilmesine ve bu kadınların üçte birinin erken menopoza girmesine neden olabiliyor. Bunun tam aksine çağımızın önemli bir problemi olan obezite de erken menopoza yol açan önemli etkenler arasında yer alıyor.
Egzersiz yapmamak
Hareketsiz bir yaşam tarzı, aşırı hormonların ve toksinlerin vücutta birikmesine neden oluyor. Hormonların vücutta birikimi ile toksinler de erken menopoz nedeni olabiliyor. Bunun aksine egzersizle kalp hızımız artıyor, bu da vücuda daha fazla oksijenli kanın pompalanmasını sağlıyor. Dolaşımdaki bu artış toksinlerin giderilmesine de yardımcı oluyor. Ayrıca egzersiz vücut ısısını arttırarak ter bezlerini tetikliyor. Ter vücutlarımızın toksinlerini atmasının başka bir yolu. Bu nedenle haftada en az 3 gün, mümkünse 5 gün spor yapmayı ihmal etmeyin.
D vitamini eksikliği
Yapılan çalışmalarda D vitamini eksikliğinde daha az folikül, yani yumurta geliştiği gözlenmiş. Bunun dışında beslenme açısından, gıda kaynaklarından en çok D vitamini alan grupla en az alan kadınların kıyaslandığı çalışmalarda, D vitamini alan grupta erken menopoz riskinin yüzde 17 daha düşük olduğu tespit edilmiş. Dr. Ağca, “Bu nedenle beslenmede D vitamini içeren besinler de düzenli olarak tüketilmeli. Ayrıca mart-ekim ayları arasında güneş kremi sürmeden, her gün 11.00-15.00 saatleri arasında, 25-30 dakika güneşlenmek çok önemli. Her sene mutlaka D vitamini seviyesine baktırılıp, gerekirse takviye ilaç almak için doktora başvurmakta da fayda var” diyor.
Kalsiyumdan eksik beslenme
Yapılan çalışmalarda gıda kaynaklarından en çok kalsiyum alan kadınlarda erken menopoz yüzde 13 oranında daha az gözlenmiş. Bu nedenle kalsiyumdan zengin beslenmeye özen gösterin. En önemli kalsiyum kaynakları ise süt ve süt ürünleridir. Bunun dışında pekmez, susam, kurubaklagiller, yeşil yapraklı sebzeler, kuru meyveler, fındık ile fıstık da kalsiyumu zengin gıdalar arasında yer alıyor.
Stres
Psikolojik stres üremeyle ilişkili hormonal sistemde değişikliğe neden olabiliyor. Yapılan araştırmalar, kronik endişe, hüzün, korku ve diğer olumsuz duyguların, üreme sistemi ekseni işleyişini değiştirerek erken menopoza yol açabileceğini tespit etmiş. Çalışmalara göre psikolojik stres beynin hipotalamusunda bazı moleküllerin açığa çıkmasına neden oluyor. Bu moleküller de üreme sistemindeki işleyişi bozuyor.
Vejeteryan diyet
Vejeteryan diyetin de erken menopoza yol açtığını gösteren çalışmalar mevcut. Amerika’da yapılan bilimsel bir çalışma, bunun aksine süt ürünleri gibi hayvansal gıdalar, D vitamini ile kalsiyumdan zengin beslenen kadınlarda erken menopoz riskinin daha düşük olduğunu göstermiş.
Kromozomal nedenler
Tamamlanmamış bir kromozomla, örneğin Turner Sendromu ile doğanlarda ya da Down Sendromu gibi fazladan kromozoma sahip olanlarda yumurtalıklar düzgün çalışmayabiliyor. Bunun sonucunda da erken menopoz gelişebiliyor.
Otoimmün hastalıklar
Erken menopoz tiroit ve romatoid artrit gibi otoimmün (bağışıklık sistemi) bir hastalığın sonucu da gelişebiliyor. Otoimmün hastalıklarda, bağışıklık sisteminde bir bozukluk mevcut oluyor ve bağışıklık sistemi kendi dokusunu yabancı olarak algılayıp, ona saldırıyor. Vücudun savunma sistemi yumurtalıkları da yabancı doku olarak algılayıp saldırarak, hormon yapımını önlüyor ve yumurtaların beklenenden daha kısa zamanda tükenmelerine yol açabiliyor.
Enfeksiyonlar
Kabakulak, erken menopoz ile bağlantılı en yaygın hastalık. Hafif geçen enfeksiyonlar bile yumurtalık yetmezliği oluşturabiliyor. Bunun dışında pelvik tüberküloz olguların yüzde 3’ünde de erken menopoz görülüyor.
Kanser tedavisi
Kemoterapi için kullanılan bazı ilaçlar ya da kanser için pelvik radyasyon tedavileri de yumurtalıklara zarar verebiliyor. Bu nedenle tedavi öncesi üremeyi koruyucu tedavilerin uygulanması çok önemli.
Cerrahi nedenler
Dr. Ağca yumurtalıkların operasyonla alınmasının da erken menopoza yol açtığını belirterek, “Öte yandan rahim ameliyatı olan bazı kadınlarda rahim alındığı halde yumurtalıklar bırakılıyor. Bu durumda yumurtalıklar hormon salgılamaya devam edeceği için hemen menopoza girilmiyor. Ancak yapılan cerrahi işlem bazen yumurtalıkların kan akışını etkileyebiliyor. Bu durumda yumurtalıklar korunsa bile beklenen süreçten önce menopoza girilebiliyor“ diyor.
