Koronavirüs hastalarının çoğunun iyileştiğini biliyoruz. 13 Nisan itibariyle iyileşen ve kayda geçen toplam hasta sayısı 372 bini geçmiş durumda. Peki iyileşme sürecinden neler öğrendik?
Indiana Üniversitesi Epidemiyoloji Eğitimi Direktörü Tom Duszynski, ‘iyileşen hasta’ tanımını şu şekilde yaptı; “Koronavirüsle enfekte olan ve herhangi bir uzun dönemli sağlık sorunu veya engel yaşamadan virüsten kurtulan kişilerin iyileştiğini söyleyebiliyoruz. Her şey yolunda giderse, bağışıklık sisteminiz vücuttaki virüsü tamamen ortadan kaldırıyor.”
Ancak konu hakkında halen birçok belirsizlik vak. Tam olarak kaç insanın iyileştiği net bir şekilde bilinmiyor. Hastalığın kişileri uzun vadede nasıl etkileyeceği, bağışıklığın ne kadar devam edeceği de bilinmiyor. Bu yazıda COVID-19’dan iyileşen insanlar hakkında bildiğimiz her şeyi sizinle paylaşıyoruz…
İyileşen hasta sayıları çok daha yüksek
Dünya genelinde kayda geçen iyileşen hasta sayısı 372.000 civarında olsa da John Hopkins veri tabanına göre gerçek sayı bundan çok daha fazla.
Birçok ülkedeki sınırlı test olanağı nedeniyle resmi teşhiste öncelik ağır vakalara veriliyor. Hastalığı hafif belirtilerle veya belirti olmadan geçirenlere genelde test yapılmıyor. Bu da birçok hafif enfeksiyonun kayda geçmediğini gösteriyor.
Verilerdeki bu eksiklik ise hastalık hakkındaki tahminlerinde uzmanları yanıltabiliyor.
İyileşme süreci nasıl oluyor?
Gelen bilgilere göre bulaşıcı olmadığı belirlenen ve iyileşmiş kabul edilen hastalarda hafif öksürük ve yorgunluk hissi devam ediyor. Tamamen normale dönmek uzun zaman alıyor.
Dünya Sağlık Örgütü Acil Sağlık Programı Direktörü Dr. Mike Ryan, “Hastalıktan tamamen iyileşmek 6 hafta kadar sürebiliyor. Hastalığı çok ağır geçenlerin iyileşmesi ise aylar sürebiliyor.”
Solunum cihazına bağlanan hastalarda ise durum daha farklı. Uzmanlara göre hastalar solunum cihazına haftalarca bağlı kalabiliyor, cihazdan çıkarıldıklarında ise birkaç günlüğüne yoğun bakıma, daha sonra normal servise alınarak bir hafta kadar bir sürede toparlanıyorlar.
| İyileşen biri tekrar koronavirüse yakalanabilir mi? |
Devam eden etkiler
Chicago Tıp Fakültesi Patoloji Profesörü Dr. Shu-Yuan Xiao, hastalığı hafif geçirenlerde iyileştikten sonra kalıcı bir etki görülmediğini söylüyor. Ağır vakaların ise geleceği belirsiz.
Hong Kong’ta yapılan bir araştırmada, iyileşen 12 hastanın akciğer kapasitelerinde bir düşme olduğu belirlendi. South China Morning Post’a göre bu hastalar yürürken nefes nefese kalıyordu. 9 hastanın akciğer taramalarında organ hasarı bulgularına rastlandı.
Ancak koronavirüs ilk kez Aralık ayında tanımlandığı için, iyileşen hastalarla araştırmaya yapmak ve bulguları yayınlamak için henüz yeterli zaman geçmedi.
Antikorlar ve bağışıklık
Enfekte olan insanların bağışık sistemi antikor üretiyor. Bu sayede tekrar enfekte olduklarında vücut virüse karşı daha kolay savaşıyor. Bu durum kişinin bağışıklık kazanması anlamına geliyor. Ancak korunmanın ne kadar sürdüğü bilinmiyor.
ABD Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Ulusal Enstitüsü Direktörü Dr. Anthony Fauci, bu dönemde hastalık geçirip iyileşen hastaların bağışıklığının devam edeceği ve sonbahardaki olası bir ikinci dalga salgından korunacağını söylüyor.
Hastalık geçiren kişilerin tanımlanması bu nedenle önemli.
| ABD hastalık için bağışıklık kartları dağıtacak! |
Karantinadan ne zaman çıkabilirsiniz?
Hastaysanız ve ne zaman iyileştiğinizi nasıl anlayacağınızı merak ediyorsanız, bunun için sağlık yetkililerine başvurmalısınız. Onların size yapacağı testler doğrultusunda hareket etmelisiniz.
Dünya genelinde yetkililer genelde şu 3 kriteri de dikkate alıyor. Son 72 saatte ateş olmaması, belirtiler başladıktan sonra en az 7 gün geçmiş olması ve nefes darlığı veya öksürük gibi belirtilerin hafiflemiş olması. Bu kriterlere uymayanların kendini izole etmeye devam etmesi isteniyor.
