Son 30 yılda dünya ticareti dünya üretiminden neredeyse 2 kat hızlı büyüdü. Bu süreçte dünya ticaretinde Türkiye gibi yeni oyuncular öne çıkarken, Asya ekonomisi dünya ticaretinin parlayan yeni yıldızı oldu.
Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) Genel Direktörü Pascal Lamy’ye göre “küresel ticaretin dönüşümü” bir süredir devam ediyor. “Bu durum en açık şekilde küresel ticarete daha geniş bir coğrafi katılım olmasında ve uluslararası tedarik zincirindeki gelişmede görülüyor” diyen Lamy, dünya ticaretinde küreselleşmenin tersine dönmesi gibi bir öngörüleri bulunmadığını da ifade ediyor.
Küresel ticaret sisteminin geleceğini ise teknolojik yenilikler, üretim ve tüketim şekillerindeki değişimler ile demografik değişimin de yer aldığı bir takım ekonomik, politik ve sosyal faktörler şekillendirilecek. Ancak küresel ticaretin hızlı değişen doğası yeni politika sorunlarını da beraberinde getiriyor. DTÖ tarafından 18 Temmuz’da yayınlanan 2013 Dünya Ticaret Raporu’na göre ekonomik ve politik kurumlar, ticaret de dahil olmak üzere uluslararası işbirliğinin şekillendirilmesinde ve ülkeler arasındaki kültürel alışkanlıkların etkileşiminde önemli rol oynayacak. Rapor, küresel ticaretin geleceğinin; mevcut zorluklar ve kalıcı gelir eşitsizliğinin yanında çevresel sorunlar gibi büyüyen sosyal endişeleri ele alan politika ve planlardan da etkileneceğine vurgu yapıyor.
Ticaret, üretimden hızlı büyüyor
Rapora göre, günümüz global ticaret sisteminin arkasındaki itici gücü, lojistik ve iletişim maliyetlerindeki büyük düşüş oluşturuyor. Ülkelerin jeopolitik konumu ise bu yapısal eğilimlerin sağlamlaştırılmasında belirleyici bir rol oynuyor.
Son 30 yılda dünya ticareti dünya üretiminden neredeyse 2 kat hızlı büyüdü. Bu süreçte alım-satım ve ticari hizmetlerdeki küresel ticaret yılda ortalama %7 arttı.
2011 yılında alım-satım 18 trilyon dolar, ticari hizmetler ise 4 trilyon dolar büyüklük ile doruk noktasına ulaştı. 1980 ve 2011 yılları arasında gelişen ekonomiler dünya ihracatındaki paylarını %34’ten %47’ye, dünya ithalatındaki paylarını ise %29’dan %42’ye çıkardı. Bu süreçte dünya ticaretinde Türkiye gibi yeni oyuncular öne çıkarken, Asya ekonomisi dünya ticaretinin yeni yıldızı oldu. Rapora göre Asya, dünya ticaretinde gün geçtikçe önemi artan bir rol oynamaya ve yıldızı parlamaya devam edecek.
DTÖ’nün küresel ekonominin geleceğine ilişkin simülasyonları; dinamik ekonomi ve açık ticaret ortamında, gelişmekte olan ülkelerin gelişmiş ülkeleri önümüzdeki yıllarda hem ihracat hem de gayrisafi yurtiçi hasıla büyümesi bakımından 2-3 kat geride bırakacağını gösteriyor. Buna karşın kötümser bir ekonomi ve korumacı senaryo durumunda, gelişmekte olan ülkelerin gayri safi yurtiçi hasılaları yarıdan az büyüyecek ve ihracattaki büyümeleri gelişmiş ülkelerdekinden daha az olacak.
Türkiye sanayileşmeye başladı
Dünya Ticaret Raporu 2013’ün vurguladığı konulardan biri de Türkiye’nin geçmişteki ham madde ihracatçısı ülke konumundan giderek sanayileşmeye geçiş yapması. Bu gelişme ihracata da yansıyor. Türkiye DTÖ verilerine göre 1980 yılında dünya ihracat sıralamasında 67’nci sırada bulunurken, 2011 yılında 32’nciliğe yükseldi. Türkiye, raporda yer alan dünyanın en büyük 30 emtia ihracatçısı ülkesi sıralamasında yer almadı ancak, AB 27 ihracatı bir bütün kabul edilerek yapılan sıralamada dünyanın en büyük 22’nci ihracatçısı oldu.
Küresel ticari hizmet ihracı sıralamasında ise Türkiye, 2012 yılında gerçekleştirdiği 42 milyar dolarlık ticari hizmet ihracıyla 28’inci sırada yer aldı.
İhracatta Çin, ithalatta ise ABD lider
Rapora göre dünyanın en büyük ihracatçısı 2 trilyon dolarlık ihracatıyla Çin oldu. Çin dünya ihracatının yüzde 11,6’sını gerçekleştiriyor. Veriler, Çin’in ihracatının 2011’e göre yüzde 8 arttığını gösteriyor. Raporda ayrıca Çin’in, hızlı bir sermaye birikimi sürecinden geçtiği de vurgulanıyor. DTÖ’nün ihracatçı ülkeler listesinde ikinciliği 1,5 trilyon dolarla ABD alırken bu ülkeyi 1,4 trilyon dolarla Almanya takip ediyor.
İthalatta ise dünya lideri ABD oldu. ABD, geçen yıl 2,3 trilyon dolarlık ithalat gerçekleştirdi. Dünyada ithalatın yüzde 12,6’sı ABD’ye yapılıyor. ABD’yi, Çin ve Almanya izliyor.
1980 yılında ithalatçı ülkeler sıralamasında dünya 51’incisi olan Türkiye, 2011’de 20’nci sıraya yükseldiği listede, 2011’e göre yüzde 2 azalarak 237 milyar dolar gerçekleşen 2012 yılı ithalatıyla dünyanın 22’inci büyük ithalatçısı oldu. Türkiye bu rakamla dünya ithalatından yüzde 1,3’lük pay alıyor.
