Dünya genelinde 1 milyona yakın insanın yaşamını yitirdiği koronavirüs pandemisinde 6 ayı geride bıraktık. Halen hastalıkla ilgili bazı detaylar gizemini koruyor…
Bazı genç ve sağlıklı bireyler, çok hassas kişiler gibi hastalıktan ağır etkilenirken, aynı yaş grubundaki diğer kişiler hastalığı çok az belirtilerle veya belirtisiz geçiriyor.
Yapılan 2 yeni çalışmada araştırmacılar virüsün neden yalnızca bazı kişiler için ölümcül olduğunu açıklamamıza yardımcı olabilecek önemli bir bağışıklık sistemi mekanizması keşfetti.
Science dergisinde yayınlanan araştırmalar (1. Araştırma | 2. Araştırma) aynı zamanda erkeklerin COVID-19’dan kadınlardan daha fazla etkilenmesini açıklayan moleküler bir detayı da ortaya çıkardı.
Her 2 araştırma da, COVID-19’un etkisinde büyük bir fark yaratan tip 1 interferonlara (IFN’ler) işaret ediyor. IFN’ler, virüs tarafından enfekte edilen hücrelerin, enfekte eden unsuru durdurmak amacıyla ürettiği proteinlerdir.
Ancak bazı kişilerde bu süreç aksıyor…
Bağışıklık sistemi kendine saldırıyor, virüsün önünü açıyor
Sözünü ettiğimiz çalışmalardan 1 tanesinde, ağır COVID-19 belirtileri gösteren sağlıklı bireylerin %10’unda, antikorların hastanın kendi IFN’lerine saldırdığı ve vücudun SARS-CoV-2 virüsüyle düzgün bir şekilde mücadele etmesini engellediği görüldü.
Diğer çalışmada ise ağır belirtilerde hastaneye kaldırılan hastalar incelendi. Bazı hastalar 20’li yaşlardaydı. Bu çalışmada ise hastaların %3,5’unda IFN’lerin düzgün çalışmasını engelleyen genetik mutasyonlara rastlandı.
Yeni araştırmalarda belirlenen potansiyel mekanizmalar, en ağır COVID-19 vakalarının yalnızca bir bölümünü açıklayabiliyor. Ancak yapılan keşfin çok sayıda hastayı kurtarmaya yardımcı olabileceği düşünülüyor.
Erkekler COVID’i neden daha ağır geçiriyor?
Uzmanlara göre, teoride de olsa interferonlarla ilgili bu sıkıntılar mevcut ilaç ve tedavilerle düzeltilebileceği biliniyor.
Bağışıklık sisteminin kendini sabote ederek interferonların düzgün çalışmasını engellemesi, Staphylococcus gibi bakteriyel enfeksiyonlarda, hepatit enfeksiyonunda ve bir otoimmün hastalığı olan lupusta da görülüyor.
İlk çalışmada, bu nötrleyici antikorlara sahip hataların %94’ünün erkek olduğu da görüldü. Bu da erkeklerin COVID-19’u ağır geçirme oranının neden daha yüksek olduğunu açıklıyor.
Genetik bir bozukluk da etkili
Diğer çalışmada ise interferon proteinlerinden sorumlu genlerin de vücuda zararlı etki gösterebileceği belirlendi.
Hastaların hayati tehlikeye girdiği 659 COVID-19 vakası ile, 534 asemptomatik veya hafif COVID-19 vakasını karşılaştıran araştırmacılar; IFN aktivitesi için gerekli genetik dizilimde 13 anomali tespit etti.
23 hastada, yani grubun %3,5’unda işlev kaybı mutasyonları belirlendi. Bu oran düşük görünse de, sağlıklı bir COVID-19 hastasının ölümüne yol açabilecek kritik bir probleme işaret ediyor.
Uzmanlar, SARS-CoV-2’nin etkilerinin oldukça karmaşık olduğunu, virüsün belirtisiz veya hafif bir enfeksiyon şeklinde geçebileceği gibi, hastanın birkaç gün içerisinde ölümüne neden olabileceğini vurguluyor.
