Çocukluk dönemi korkuların başında gelen ve çocukların ruh sağlığını derinden etkileyen karanlık korkusu ebeveyn tutumlarına bağlı olarak pekişiyor. Korku sürecinin yönetimi konusunda Psikiyatri Uzmanı Dr. Orhan Karaca, karanlık korkusunun mızmız çocuklar yarattığını belirterek, korkan çocuğa nasıl davranılması gerektiği noktasında şu bilgileri veriyor:
Yanlış tutumlar korkuları yetişkinliğe taşır
“Çocukluk dönemi korkuları doğru şekilde yönetildiğinde kısa zamanda ortadan kaybolurken, yanlış ebeveyn tutumları korkuların ilerleyen yaşlara taşınmasına neden olabilir.
Bazı ebeveynler çocuğun herhangi bir korkusu olmadığı halde, o uyurken gece lambasını açık bırakır veya koridorun ışığını gece boyu açık tutar. Böyle durumlarda çocuk karanlığın korkutucu bir şey olduğunu öğrenir. İlerleyen dönemlerde de karanlık odada uyumaktan kaçınabilir.
Ayrıca gece lambasının yaydığı ışıkta çocuklar gölgeleri korkutucu bazı yaratıklara benzeterek endişeye kapılabilirler. Tamamen karanlık olan bir odada ışık oyunlarından doğan benzetmeler olmayacağı için çocuğun korkuya kapılma ihtimali daha azdır.
Bu nedenle ailelerin öncelikle kendi endişelerinden kurtulmaları ve korkularını çocuklarına aktardıklarını fark etmeleri gerekir. Karanlıktan korkan çocuğun sürekli aydınlıkta uyumasına izin vermek çocuğun korkularında haklı olduğunu düşünerek karanlık korkusunu sürdürmesine neden olur.
Karanlık korkusu mızmız çocuklar yaratıyor
Karanlıktan korkan çocuklar, bu korkularını karanlık odalara girmek istemeyerek, girmeleri gerektiğinde ise çeşitli bahanelere başvurarak belli ederler. Uyku saatleri yaklaştığında tek başlarına yatmamak için diretir, olumlu dönüş alamazlarsa yatma eylemini çeşitli bahanelerle geciktirirler. Karanlık korkusu ile birlikte çocukların ruh hallerinde de değişim gözlenir, sakin yapılı çocuklar mızmız ve huzursuz hallere bürünebilirler.
Aileler karanlık korkusuyla aşamalı olarak baş etmeli, sorunun bir anda ortadan kalkmayacağını kabullenerek sabırlı davranmalıdırlar. Çocuğa her aşamada korktuğunda yanında olacakları mesajını verebilmeleri ve çocuğun yalnız olmadığını anlamasını sağlamaları korku yönetiminde büyük önem taşıyan hususlardandır.
Korkan çocuğa nasıl davranmalı?
- Çocukların korkuları görmezden gelinmemeli, “korkacak ne var” gibi yorumlarla önemsizleştirilmemeli.
- Çocuklar korkularından dolayı küçümsenerek aşağılanmamalı, “kocaman adam oldun karanlıktan mı korkuyorsun” gibi sözlerle çocuğun korkularını ifade edebilme cesareti yok edilmemeli.
- Çocuğun rencide olabileceği ihtimalini göz önünde bulundurarak sorunun başkalarıyla paylaşılmasından ve alaycı ifadelerden kaçınılmalı.
- Korkuların kaynağı araştırılarak aşamalı olarak ortadan kaldırılmalarına çalışılmalı.
- Çocuğun aklına korku öğelerinin yerleşmesine neden olmamak için korkutucu filmler izlemesine engel olunmalı.
Anne babalar geceleri yalnız uyumak istemeyen çocuklarını zorlamamalı, çocuk uyuyana kadar yanında kalmalı, gece uyanıp yanlarına gelirse üşenmeden çocuğu tekrar yatağına götürerek yeniden uyumasını beklemelidirler.
Çocuğun gece boyu yanlarında yatmasına izin vermek korkuyla baş etmek değil sorunu görmezden gelmek demek olacaktır. Bu durum çocuğun korkularını yenmesine yardımcı olmayacağı gibi aynı zamanda pekiştirir. Ailelerin her gece sabırla yanlarına gelen çocuklarını tekrar yatağına götürmeleri ve gerekirse bunu her gece defalarca kez tekrarlamaları gerekir.
Ailenin, çocuğun korkularını ısrar etmeden, baskı yapmadan ve azarlamadan anlatmasına olanak tanımaları böylece sorunun kaynağını keşfederek buna uygun çözüm yolları aramaları gerekir. Karanlıktan korkan çocuğu karanlıkta tek başına bırakarak yüzleşme yöntemini kullanmaları korkunun daha da pekişmesine neden olabileceği gibi çocuğun ailesine duyduğu güveni de zedeleyecektir.
Korkular aşamalı olarak atlatılır
Karanlık korkusu en sağlıklı olarak aşamalı olarak ortadan kaldırılabilir. Işıkta uyumak isteyen çocuğa gece lambası alarak onun ışığında uyumasını sağlamak çocuğun yavaş yavaş karanlıkla barışmasına yardımcı olacaktır. Çocuk bir sonraki aşamaya geçmeyi kendisi de istemeli, buna asla zorlanmamalıdır.
Ebeveynler, çocuklarının korkularıyla ilgili gözlem yaparak nasıl yaklaşmaları gerektiğini bulmaya çalışmalıdır. Anlayış ve iş birliğine dayalı bir yaklaşım faydalı olacaktır. Çocuğu dinlemek, onunla daha fazla vakit geçirmek ve korkulan objelerle ilgili bilgilendirme yapmak, sorunun aşılmasına katkı sağlar.
Korktuğu şeyle ilgili onu bilgilendirmek ve bu konuda güven kazanmasına yardımcı olmak için çeşitli yollar geliştirilebilir. Örneğin; kıyafet dolabından çıkacak korkunç yaratıklardan korkan çocuğa yatmadan önce dolabın içerisinde bir şey olmadığını göstermek rahatlamasını sağlayarak korkularını yenmesine yardımcı olacaktır.”
