Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, çevreye karşı olumsuz etkileri azaltılmış ve bu etkilerin ürün veya hizmet grubuna göre belirlenmiş kriterlere uygunluğu kanıtlanmış ürün veya hizmetlere, çevre etiketi verecek. Yem ve gıda ürünleri ile veteriner tıbbi ürünler için çevre etiketi verilmeyecek.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Çevre Etiketi Yönetmeliği, 19 Ekim 2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı.
Çevre Etiketi Yönetmeliği
Sürdürülebilir çevre hedefleri doğrultusunda, yaşam döngüsü boyunca çevresel etkileri azaltılmış ürün veya hizmetleri teşvik etmek, tüketicilere doğru ve bilimsel temeli olan bilgi akışını sağlamak için gönüllülük esaslı çevre etiketi sistemi oluşturmak ve bu konudaki idari ve teknik hususlar ile sistemin uygulanmasına ilişkin usul ve esasların düzenlendiği Yönetmelik ile oluşturulan çevre etiketi sistemi; ürün veya hizmetlerin doğal kaynak kullanımı ve hammadde aşamasından başlamak üzere üretim, kullanım, tüketim, geri dönüşüm gibi evrelerini de kapsayacak şekilde nihai bertaraf aşamasına kadar geçen yaşam döngüsünün bütün süreçlerinde, ekosistemlerin bozulmasını önlemeyi, doğal kaynakların tüketiminde çevre, insan, sağlık, iklim ve doğal yaşamın üzerindeki olumsuz etkileri azaltmayı amaçlayacak.
Hangi ürün ve hizmetlere uygulanacak?
Yönetmelik, ürün veya hizmetlere çevre etiketi verilmesi ile ilgili kriter belirleme ve geliştirme, başvuru, değerlendirme, çevre etiketinin şekli, kullanma izni, süresi, izleme, denetim, strateji belirleme, bilinçlendirme, tanıtım ve eğitim çalışmalarına ait usul ve esasların belirlenmesi ile ilgili yetki, görev ve sorumlulukları kapsayacak ve Türkiye’de üretilen, dağıtılan, ihraç edilen veya ithalat yoluyla piyasaya sunulan ürün veya hizmetlere uygulanacak.
Çevre Etiketi Sistemi
Yönetmelik ile ürün ve hizmetlere çevre etiketi verilmesi amacıyla, ürün veya hizmet grubu kriterlerinin belirlenmesi ve geliştirilmesi, çevre etiketi verilmesi ve kullanımını içeren Çevre Etiketi Sistemi oluşturuldu.
Çevre etiketi sistemi, Bakanlığın yönetimi ve koordinasyonu altında ilgili tüm paydaşlarla birlikte yürütülecek. Kamu alımlarında çevre etiketli ürün veya hizmetleri tercih edici tedbirler uygulanacak.
Çevre etiketi sistemi unsurları; Bakanlık, Çevre etiketi kurulu, Teknik inceleme komisyonu, Diğer kamu ve özel kurum/kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, çevre etiketi kullanıcısı, tüketici kuruluşları, Konuya özgü olarak davet edilecek diğer katılımcılar olacak.
Ürün veya hizmet grubu kriter gereklilikleri
Çevre etiketi kriterleri, çevre eylem planlarını da göz önünde bulundurarak ürünün çevresel performansını dikkate alacak. En yüksek çevresel performansa ulaşmaya yönelik olarak, ürün veya hizmetlerin tüm yaşam döngüsü dikkate alınarak bilimsel bir temelde ürün veya hizmet grubu kriterleri belirlenecek.
Bu kriterlerin belirlenmesi ve geliştirilmesinde;
İklim değişikliğine ve biyolojik çeşitlilik üzerinde olumsuz etki yapan enerji tüketiminin azaltılması ve yenilenebilir enerji kullanımının teşvik edilmesi,
Atık oluşumu ve çevresel ortamın maruz kaldığı emisyonlar ile zararlı maddelerin fiziksel etkileri, kullanımı ve yayılımından kaynaklanan kirliliği,
Teknik olarak mümkün olan durumlarda, çevre ve sağlığa zararlı maddelerin daha güvenli maddeler ve/veya yöntemler ile değiştirilmesi,
Ürün veya hizmetlerin kullanım ömrünün uzatılması ve yeniden kullanılabilirliğinin sağlanması yoluyla çevresel etkilerinin en aza indirilmesi,
Ürün veya hizmetlerin çeşitli yaşam döngüsü aşamalarında, sağlık ve güvenlik yönleri ile birlikte çevresel yarar ve zararları arasındaki net dengenin sağlanması,
İlgili ürün veya hizmet grubu için geçerli olduğu zamanlarda uluslararası veya ulusal veya bölgesel boyutta resmi olarak tanınmış TS EN ISO 14024 Tip I Çevre Etiketlemesi, Prensipler ve Yöntemler başta olmak üzere diğer çevre etiketleri için belirlenen kriterlere uyum,
Çevre etiketi taşıyan ürün veya hizmetlerin planlanan kullanıma uygun olmasını sağlayacak gerekliliklerin karşılanması, hayvanlar üzerinde yapılan deneylerin mümkün olduğunca azaltılması dikkate alınacak.
KOBİ’lere orantısız mali yük getirilmeyecek
Ürün veya hizmet grubu kriterlerinin geliştirilmesi ve uygulanmasında ürün veya hizmetin çevresel performansının iyileştirilmesi ile mali ve idari yük arasında denge sağlanacak. Küçük ve orta büyüklükte işletmelere orantısız idari ve ekonomik yük getirecek kriterler belirlenmemesine özen gösterilecek.
Yeni ürün veya hizmet grubu kriterlerinin belirlenmesi ve mevcut ürün veya hizmet grubu kriterlerinin geliştirilmesi/güncellenmesi süreci, yönetmelik hükümlerine göre yürütülecek.
Çevre etiketine kimler başvuracak?
Üreticiler, imalatçılar, ihracatçılar, ithalatçılar, hizmet sağlayıcılar, toptancı ve perakende satıcılar, Bakanlık tarafından uygun görülen ve çevre etiketi alınmasında menfaati olan kişi ve kuruluşlar, belirtilen formata uygun olarak istenilen bilgi ve belgelerle çevre etiketi başvurusunda bulunacaklar. Başvurunun kriterlere uygun olması durumunda Bakanlık tarafından çevre etiketi verilecek.
Senelik çevre etiketi kullanımı için belirlenen bedeller, Bakanlık Döner Sermaye İşletmesine ödenecek.
Çevre etiketinin şekli Bakanlık tarafından yayımlanan çevre etiketi şekline uygun olacak. Etikette bulunacak bilgiler Bakanlıkça belirlenecek.
Çevre etiketi verilmeyecek haller
Maddelerin ve Karışımların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve Ambalajlanması Hakkında Yönetmelik kapsamında toksik, çevreye zararlı, kanserojen, mutajen, üreme sistemine toksik olarak sınıflandırılma kriterlerini karşılayan madde veya karışımı içeren ürünler,
Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması Hakkında Yönetmeliğin 47’nci maddesinde tanımlanan özellikleri taşıyan kimyasalları içeren ürünler,
Tıbbi Cihaz Yönetmeliğinde ve Veteriner Tıbbi Ürünler Hakkında Yönetmelikte tanımlanan tıbbi ürünler, veteriner tıbbi ürünler ile tıbbi cihaz ve malzemeler,
Yem ve gıda ürünleri için çevre etiketi verilmeyecek.
Bakanlık çevre etiketi sürecinde bu hükümlere ek olarak, çevreye zararlı ürünler için ayrıca kısıtlama kararı alabilecek.
Çevre Etiketinin Kullanımı
Bakanlık ile çevre etiketi almaya hak kazanan başvuru sahibi arasında sözleşmenin imzalanması ile başvuru sahibi çevre etiketi kullanıcısı sıfatını alacak. Bakanlık, çevre etiketi kullanıcısının Yönetmelik hükümlerini ihlal ettiğini tespit etmesi halinde bu durumu çevre etiketi kullanıcısına bildirmek suretiyle sözleşmeyi tek taraflı olarak feshedebilecek ve çevre etiketi kullanma iznini iptal edecek.
Çevre etiketi kullanıcısı da, Bakanlığa 3 ay öncesinden göndereceği yazılı bildirim ile her zaman sözleşmeyi feshederek, etiketin kullanımından vazgeçebilecek.
Çevre etiketi, çevre etiketi kullanıcısı tarafından Yönetmelik ve buna bağlı olarak düzenlenen sözleşmede belirtilen prensip, usul ve esaslara uygun olarak kullanılacak.
Çevre etiketi kullanıcısı; yanlış, yanıltıcı veya çevre etiketi bütünlüğüne zarar verecek reklam, ifade, etiket veya logo kullanamayacak.
Kullanıcı, kullanım yükümlülük ve hükümlerini karşılayamadığı durumlarda bu durumu Bakanlığa bildirecek ve yükümlülükler yerine getirilinceye kadar çevre etiketini kullanamayacak.
Bakanlık, çevre etiketi verilmesi veya kullanımından kaynaklı olarak çevre etiketi kullanıcısı veya üçüncü bir tarafın uğradığı zarardan sorumlu tutulamayacak.
Etiketin kullanım süresi
Çevre etiketi 4 yıl süre için verilecek. Süre bitiminden 180 gün önce talep edilmesi halinde Bakanlık tarafından teknik inceleme komisyonuna yaptırılan değerlendirme sonucunda süre uzatılabilecek.
Yürürlükteki ürün veya hizmet grubu kriterlerine uygunluğu sağladığı sürece çevre etiketi kullanıcısı, çevre etiketini kullanabilecek. Kriterlerin yenilenmesi durumunda yeni kriterlere uyum için çevre etiketi kullanıcısına 6 ay geçiş süresi verilecek, 6 ay içinde yeni kriterlere uyumluluğun kanıtlanması gerekecek.
Çevre etiketi kullanıcısı sözleşmesini yenilemek istememesi durumunda stoklarında bulunan çevre etiketli ürünlerini tüketmesi için en fazla 1 sene süre verilecek.
Çevre etiketinin kullanma süresinin bitmesi halinde çevre etiketi kullanılamayacak.
Çevre etiket sisteminin sahibi ve yürütücüsü Çevre ve Şehircilik Bakanlığı olacak.
Çevre etiketinin şekli
Çevre etiketinin rengi, logosu, boyutları, ürün grubu, kriter ve tescil bilgilerinin etiketi üzerinde konumlandırılması, Bakanlık tarafından belirlenerek ilan edilecek.
Bakanlık, çevre etiketi taşıyan ürün veya hizmet ile ilgili şikâyetten çevre etiketi kullanıcısını haberdar ederek, şikayete tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde cevap vermesini isteyecek. Şikayetçi bilgileri gizli tutulacak.
Çevre etiketi taşıyan ürün veya hizmetlerin belirlenen kriterlere uymadığının veya Yönetmelik hükümlerine uygun çevre etiketinin kullanılmadığının tespiti halinde çevre etiketi kullanıcısının çevre etiketi kullanımı yasaklanacak ve yasaklama kararı Bakanlığın web sitesinde veya uygun araçlarla duyurulacak.
Bakanlık TS EN ISO 14024 Tip I Çevre Etiketlemesi, Prensipler ve Yöntemler Standardına uygun, 66/2010/EC sayılı Avrupa Birliği Tüzüğü ve diğer ülke çevre etiketi sistemleri tarafından verilmiş ve aynı ürün veya hizmet grubuna ilişkin etiketlerinin tanınmasına karar verebilecek. Tanınan sistemde çevre etiketi verilmesi için oluşturulan ürün veya hizmet grubu kriterleri, mevcut kabul edilen ulusal ürün grubu kriterlerinden daha düşük sınırlamalar içeremeyecek.
Başvuru bedeli ve yıllık ücret
Çevre etiketi başvurusu için başvuru sahibi tarafından miktarı Bakanlık tarafından belirlenecek başvuru ücreti ödenecek. Bakanlık çevre etiketi kullanım bedelini yıllık olarak belirleyecek. Yıllık ücreti ödenmeyen ürün veya hizmetlere ait çevre etiketi iptal edilecek.
Yönetmelik kapsamında alınacak ücretler her yıl Bakanlık döner sermaye işletmesi tarafından belirlenecek ve Bakanlığın internet sayfasında yayımlanan birim fiyat listesi uygulanacak.
Çevre etiketini izinsiz veya taklit ederek kullananlar ile başvuru esnasında sahte belge kullanan kişiler ve Yönetmelik kapsamında ticari sır sayılabilecek bilgi ve belgeleri yetkisiz kişilere veren ve ifşa edenler hakkında Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulacak.
