Doğu Karadeniz Bölgesi’nde, koronavirüs tedbirleri kapsamında sınır kapılarının kapatılması nedeniyle 40 bin yabancı uyruklu işçinin ülkeye giremeyecek olması, büyükşehirlerden gelmek isteyen yaklaşık 100 bin üreticinin de kente girişlerinin yasaklanması ile çay hasadı için işçi arayışı başladı. Bu yıl, günlük yaklaşık 250 TL’den aylık 7 bin 500 TL kazanca rağmen çay işçisi bulunamıyor. Rize’de valilik ve kaymakamlıklar, çay işçiliği yapacak kişi bulmak için çalışma başlattı.
Doğu Karadeniz’deki Rize, Trabzon, Artvin ve Giresun illerinde, 830 bin dekar alanda 1 milyon üretici aile tarafından yapılan yaş çay tarımında hasada sayılı günler kaldı.
Mayıs ayının ortalarında başlaması beklenen çay hasadında, bu yıl koronavirüs tedbirleri kapsamında sınır kapılarının kapatılması nedeniyle 40 bin yabancı uyruklu işçinin ülkeye giremeyecek olması, büyükşehirlerden gelmek isteyen yaklaşık 100 bin üretecinin de kente girişlerinin yasaklanması ile çay hasadı için işçi arayışı başladı. Rize Valiliği’nin koordinesinde kaymakamlıklar, belediyeler, Çaykur, borsa, ziraat odaları ve esnaf örgütleri temsilcileri ile gerçekleştirilen toplantılarda, çay hasadının nasıl yapılacağına dair yol haritası belirlenmeye çalışılıyor.
Çay hasadı için işçi aranıyor
Bölgede yaş çay hasadı için oluşan işçi açığının, salgın nedeniyle kendi işi olumsuz etkilenen ve iş arayanlar ile eğitime uzaktan devam edilirken memleketine dönen üniversite öğrencileri ve Vefa Sosyal Destek Grupları ile kapatılması formülü üzerinde duruluyor.
Rize’de İş-Kur’a kayıtlı yaklaşık 20 bin dolayında işsiz olmasına rağmen çay bahçelerinde çalışma zorluğunu bahane edenler, çay işçiliğini tercih etmiyor. Bu yıl günlük yevmiyesi yaklaşık 250 TL’den aylık 7 bin 500 TL kazanacak olmasına rağmen aranan çay işçileri bulunamıyor. Rize’de valilik ve kaymakamlıklar, çay işçiliği yapacak kişiler bulmak için çalışma başlattı.
“Çay işçiliği kazançlı bir iş”
Çay Üreticileri Dayanışma Derneği (ÇAYÜDAD) Başkanı Mustafa Mavi, çay hasadı için alternatif çözümler üzerinde durulduğunu söyledi. Çay hasadında kazancın iyi olduğunu anlatan Mavi, “Çay işçiliğinde 4 farklı yevmiye türü var. Günlük ücretle çalışma var. Günlük ortalama 250 TL kazanç elde edilebiliyor, bu da ayda 7 bin 500 TL kazanç demek. Kilosunu 1 liradan toplama usulü var. Günde 500 kilo toplayan bir çay işçisi, 500 lira kazanabilir. Çayı yarı yarıya hasat usulü var. Topladığı ürünün yarısı kendine yarısı mal sahibine kalıyor. 4 dönüm çay toplayan biri 21 bin liralık çay parasının 10 bin 500 lirasını kendine alır. Bir de 3’te 1 usulü var. Bu usulde ise 10 ton çay toplayan biri elde edeceği 30 bin liralık gelirin 20 bin lirası kendisine kalıyor. Sezonda 3 kere çay toplandığı düşünülürse yılda 60 bin lira kazanabilir. Çay işçiliği kazançlı bir iş” dedi.
“Yevmiyecilere böyle bir ücret ödenirse, mal sahibine ne kalır?”
Çay üreticileri de hasadın nasıl yapılacağını merakla bekliyor. Çay üreticisi Emine Kambur, “Çay işçiliği için bu yıl çok yüksek rakamlar konuşuluyor. Geçen yıl 200 liraydı günlüğü. Bu yıl 250, hatta 300 lira diyorlar. Böyle bir ücret ödenirse yevmiyecilere, mal sahibine ne kalır?” diye konuştu.
Cemalettin Mavi de, “Sezon ortalama 150 gün sürüyor ama 100 gün çay toplarsan günlüğü 250 liradan 25 bin lira para kazanırsın. 3 ayda 25 bin lira iyi para. Yeter ki işçi bulalım. Topladığı çayın kilosuna 1 lira vereceğim isterse günde 100 kilo çay toplasın, isterse 500 kilo. Ben de işçi arıyorum” dedi.
Sadık Balcı ise, “Yevmiyecilikte iyi para var. Günde 250- 300 lira kazanabilir ki bunu bir zanaatkar kazanamıyor. Ama çayını işçiye toplatmak isteyen herkes 300 lira da işçi parası veremez. Büyük para. Sabah 8’de çay bahçesine gelecek 5’te bırakacak. Bir günde 250- 300 TL kazanacak, değerlendirilmesi gereken güzel bir fırsat” ifadelerini kullandı.
Günlük yevmiyenin yüksek olduğunu söyleyen Mülazim Abay, “Bu yıl yevmiye ücreti günlük 250 ile 300 TL arasında olacak. Sağlığım olsa kendi çayımı bırakır yevmiye ile çay işçiliği yapardım. Gücü yeten için iyi bir gelir kapısı ve değerlendirilmesi gerekir” dedi.
Çay üretimi
Doğu Karadeniz Bölgesi’nde Rize, Artvin, Trabzon ve Giresun illerinde yaklaşık 830 bin dekar alanda 1 milyon üretici aile tarafından yapılan yaş çay tarımında yıllık 1 milyon 100 bin ile 1 milyon 300 bin ton arasında değişen miktarda ürün elde ediliyor. Üretilen yaş çayın 151’i özel sektör, 46’sı Çaykur’a ait fabrikalarda işlenerek, yılda ortalama 230 ile 250 bin ton arasında kuru çay elde ediliyor.
Dünya Çay Komitesi’nin hazırladığı ‘Dünya Çay Raporu’ sonuçlarına göre, yılda kişi başı en çok çay tüketen ülkeler sıralamasında 3,5 kilogram ile Türkiye ilk sırada yer alıyor. Dünya çay üretiminde ise 2 milyon 270 bin ton ile Çin birinci, 1 milyon 210 bin ton ile Hindistan ikinci, 475 bin ton ile Kenya üçüncü, 329 bin ton ile Sri Lanka dördüncü, 250 bin ton ile Türkiye beşinci sırada yer alıyor.
DHA
