Boza nedir, nasıl yapılır sorusunu genelde kış aylarında duyarız. Tarçınla, leblebiyle tüketilen besleyici bu içecek birçok evde sık olmasa da tüketiliyor. En eski Türk içeceklerinden biri olan boza nasıl yapılır? Boza neyden yapılır?
Boza neyden yapılır?
Boza içinde ne var sorusunun cevabı ülkeden ülkeye değişebilmektedir. Türkiye’de hammadde olarak genellikle darı kullanılır.
Diğer ülkelerde ise, o ülkenin en çok üretilen tahıl ürünü neyse; mısır, arpa, çavdar, yulaf, buğday, kara buğday, arnavutdarısı, gernik gibi tahıllar kullanılabilir.
Bazı bölgelerde pirinç, ekmek, kenevir, karamuk gibi ürünlerinde mayalandırılarak boza üretildiği bilinmektedir.
Boza nasıl yapılır?
Darı irmiği, su ve şeker kullanılarak üretilen fermente bir içecektir. Çok eski bir Türk içeceği olan boza, günümüzde eski Osmanlı İmparatorluğu sınırları içerisinde kalan ülkelerde ve Orta Asya’nın bazı bölgelerinde halen tüketilir.
Genelde kış aylarında tüketilir. Resmi bir tarih olmamakla birlikte, kültürel olarak bozanın mevsimi Eylül ortasında başlar, Mayıs ortasında biter.
Mısır ve Kuzey Afrika sahilleriyle Akdenizli gemiciler aracılığıyla batıya, Asya’ya, Kafkasya’ya yaylmıştır.
Evliya Çelebi’ye göre 17. yüzyılda İstanbul’da 300’ün üzerinde bozacı dükkanı bulunuyor, bu dükkanlarda 1100’ün üzerinde bozacı çalışıyordu. 19 yüzyıla doğru bozacıların ortadan kalktığı biliniyor.
Eskiden akşamları yeni hazırlanmış sıcak bozalar, bozacılar tarafından sokaklarda bağırarak satılırdı. Ancak son 10-15 yıllık dönemde, tüketim alışkanlıklarına paralel olarak ambalajlı ürünler piyasaya sürülmüştür. Bu ürünler buzdolabında 2 – 3 hafta bozulmadan saklanabilmekte, birçok büyük süpermarkette bulunabilmektedir.
Boza içindekiler: Bozanın içinde ne var?
Boza aşağıdaki besinlerin iyi bir kaynağı:
- Zengin karbonhidratlar,
- Proteinler,
- A ve E vitamini,
- B1 ve B2 vitaminleri,
- Fosfor,
- Çinko,
- Demir,
- Niyasin,
Boza nasıl yapılır? En kolay boza tarifi
Malzemeler
Ana malzemeler
2 Bardak bulgur
Yarım Bardak Pirinç
6 Bardak su
Maya için
1 tatlı kaşığı yaş maya
1 yemek kaşığı şeker
1 Bardak ılık süt
Kıvamı için
1 Bardak toz şeker
5 Bardak su
Bozanın yapılışı
- Bulguru ve pirinci suya iyice yıkayın, derin bir tencereye alın. Suyuyla birlikte orta ateşte, iyice yumuşayana kadar pişirin.
- Püre haline gelen karışımın suyunu süzün ve ince delikli süzgeçten geçirin. Geçmeyen posayı kullanmayacaksınız.
- Süzgeçten geçen lapayı soğumaya bırakın. Tamamen soğumasını bekleyin.
- Bozanın mayası için ılık süt, yaş maya ve toz şekeri ayrı bir yerde karıştırın.
- Soğuyan lapayı büyük boy tencereye alın. Mayasını da ekleyip karıştırdıktan sonra kapağı kapalı bir tencerede, güneş almayan bir yerde 1 gün bekletin.
- Bozanın kapağını birkaç saatte bir açıp havalandırın.
- Mayalanan bozaya toz şekeri ve suyu azar azar ekleyerek istediğiniz kıvama getirin.
- Biraz daha kıvamlanması ve bozulmaması için buzolabına alın.
Püf noktaları
Bozayı bekletirken güneş ve ışık almayan, serin bir ortama koyun! Kalorifer yanında olması, güneş alması, ısıya maruz kalması bozanın fazla ekşimesine yol açacaktır.
Bozayı servis ederken tarçın ve leblebi ekleyebilirsiniz.
Boza ne kadar dayanır?
Uygun şartlarda saklandığında boza 6 – 7 gün bozulmadan dayanır.
Boza kalori içeriği ne kadar?
Boza kalori içeriği zengin bir içecektir. Bu nedenle tüketirken miktara dikkat edin. Yarım bardak bozada yaklaşık 200 – 250 kalori (kıvamına göre) bulunmaktadır.
Boza faydaları nedir?
Kış mevsimiyle beraber gelen grip, nezle, soğuk algınlığı gibi hastalıklara etkisiyle bilinen boza, anne sütünü de artırıyor. İşte boza faydaları:
- İçerdiği maya sayesinde probiyotik etkili
- Sindirim sistemi sağlığını destekliyor
- Zengin vitamin içeriği sayesinde hamileler, emziren anneler ve gençler için iyi bir enerji kaynağı
- Kanserojen maddelerin vücutta oluşumunu engellemeye yardımcı olur
- Zihni açar, yorgunluk giderir,
- Grip, nezle, soğuk algınlığı ve boğaz enfeksiyonları ile mücadele eder,
- Öksürüğe iyi gelen etkisi vardır,
- Stresle baş etmeye yardımcı olur, yatıştırır.
Boza nasıl içilir? Boza sıcak mı soğuk mu içilir?
Boza genellikle oda sıcaklığında bir süre bekledikten sonra, üzerine tarçın ve sarı leblebi konularak kaşıkla tüketilir.
Ağız tadına göre değişmekle birlikte, doğrudan buzdolabından çıkarıldığı gibi soğuk şekilde de tüketilebilir. Bozacılar ise genelde bozayı sıcak şekilde servis eder.
Yani boza hem sıcak, hem soğuk şekilde servis edilebilir. Her 2 şekilde de denemenizi ve ağız tadınıza en uygun olanı tercih etmenizi öneriyoruz.
