Koronavirüs salgınının Türkiye ekonomisi için çok kritik bir dönemde başladığını belirten Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ceyhun Elgin, “Maddi açıdan zor durumdaki aile, kurum ve işletmelere yardım yapılıyor. Ancak kaynaklar sınırlı. Türkiye’nin tek çaresi belki de enflasyondaki yükselişi ve TL’nin değer kaybını da göze alarak, ABD’nin de yaptığı gibi daha fazla para basmak olabilir” dedi.
Koronavirüs salgını dünya ekonomilerini olumsuz etkilerken, Türkiye’de de endişeler büyüyor. Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ceyhun Elgin, Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde istihdamda büyük mağduriyetlerin yaşanabileceğini söyledi.
“Tek çare, para basmak olabilir”
Boğaziçi Üniversitesi’nin internet sitesindeki Önder Öndeş imzalı habere göre, Misafir akademisyen olarak çalışmalarını ABD’de Columbia Üniversitesi’nde sürdüren Elgin, Koronavirüs salgınının Türkiye’nin ekonomisi için çok kritik bir dönemde başladığını bildirdi. Elgin, “Maddi açıdan zor durumdaki aile, kurum ve işletmelere yardım yapılıyor. Ancak kaynaklar sınırlı. Türkiye’nin tek çaresi belki de enflasyondaki yükselişi ve TL’nin değer kaybını da göze alarak, ABD’nin de yaptığı gibi daha fazla para basmak olabilir” diye konuştu.
Koronavirüs salgınıyla birlikte Türkiye’de önemli ekonomik sorunların yaşanabileceğini vurgulayan Elgin, tarım dışında yüzde 25’e yaklaşan kayıt dışı istihdam nedeniyle devlet yardımı olsa bile bundan faydalanamayacak birçok çalışanın olduğunu belirterek, “Türkiye, OECD ülkeleri arasında Meksika ile birlikte en fazla kayıt dışı istihdamın olduğu ülke. Bu nedenle yardımlar olsa da bundan faydalanamayacak büyük bir kesim var. Diğer bir soru da bu yardımlar için kaynakların nereden bulanacağı” dedi.
“Türkiye’de kayıt dışı istihdam dünya ortalamasının üzerinde”
Prof. Dr. Ceyhun Elgin, Türkiye ile ilgili şu ekonomik analizleri yaptı:
“Türkiye’de yüzde 23, tarım dışı istihdamda kayıt dışılık var. Bu dünya ortalamasının üstünde. OECD ülkelerinde Meksika ile birlikte en yüksek oranlardan birine sahibiz. İnsanlar çalışsa da kayıtlı değillerse, sigorta da ödenmediği için işsizlik sigortası ve kısa çalışma ödeneğinden faydalanamıyor. Türkiye, kayıtlı ekonomi için önlemler almaya çalışıyor, ancak kayıt dışıysanız görünmüyorsunuz. Ailelere 1000 TL’lik yardım yapılsa da bu kayıt dışı çalışan aile bireylerinin gelir kayıplarını karşılayabilecek bir miktar değil. Bu yardım da bir kere yapıldı. Buna devam edebilmek için mali kaynak olup olmadığı da tartışılan bir husus. Aile yardımlarında mümkün olduğunca kapsayıcı olunmalı. Yurttaşlık geliri uygulaması da bir seçenek olabilir. Yani çalışsın çalışmasın herkes için geçinebileceği kadar düzenli bir yardım. Tabii bu bir maaş kadar olmasa da 1000-1500 TL olabilir.
“Türkiye için çok kritik bir dönem”
Para dağıtmak, ekonomilere büyük bir yük getirir. ABD gibi ülkelerde rezerv kaynak çok fazla. ABD şu an para basıyor ve bu doların değerini etkilemiyor. Türkiye ekonomik açıdan çok zor bir dönemde salgının ortasında kaldı. Ancak para basmak kısa bir dönem için çıkış yolu olabilir. Bu, ekonomistlerde alerji yaratan bir yöntem. Ancak para bastığınızda enflasyonun yükselmesi şu an sahip olabileceğini problemlerin arasında en küçüğü. Başka yöntemler de var ama onlar para basmak kadar etkili olmayabilir. Lüks bazı mallara vergi gelse de bunlardan çok fazla gelir geleceğini düşünmüyorum. IMF de bir yol olabilir. Bu dönemde kamu harcamalarını da kısamazsınız. Para basmak Türk Lirası’nda değer kaybına yol açarak doların TL karşısında yükselmesine ve enflasyonun artmasına neden olsa da şu an için reçete olabilir. Türkiye’de enflasyonla mücadele etmenin yollarını biliyoruz. Ekonomileri böylesine tehdit eden bir salgınla 100-200 yılda bir karşı karşıya kalabilirsiniz. Bunu sadece ben değil, Türkiye’de ekonomi alanında tanınan birçok uzman da dile getiriyor.
“Arz ve talepte sıkıntı büyük”
Kayıt dışı ekonominin yanı sıra, halihazırda istihdam edilen herkes için zor bir dönemden bahsediyoruz. Arz ve talep krizi yaşanıyor. Bu iki krizi birbirinden ayırmak lazım. Birçok sektör durma noktasına geldi. Uçaklar çalışmıyor, dükkanlar kapalı. Yaşadığımız halk sağlığı krizi sona erdikten sonra da insanlar bu sektörler için bir süre daha kolay kolay talepte bulunmayacak. Öncelikle halk sağlığı krizi bitmeli, ardından sıra ekonomik krizi daha detaylı bir şekilde konuşmaya gelecek.”
