Aspartam, gıda ve içeceklerde kullanılan düşük kalorili bir tatlandırıcıdır. Şekerden 200 kat daha tatlıdır. Şeker yerine aspartam kullanılmasıyla gıdalardaki kalori miktarı büyük ölçüde azaltabilmekte ve bazı ürünlerde tamamen ortadan kaldırabilmektedir. Peki aspartam nedir? Aspartamın zararları nedir?
Aspartam nedir?
Gıda ve içeceklerde uzun yıllardır kullanılmakta olan aspartam, muhtemelen bugüne kadar en derinlemesine test edilen gıda katkı maddesidir. Günümüzde aspartam dünya çapında 100’ü aşkın ülkede, 6,000’ den fazla gıda ve içecekte kullanılmaktadır. Dünya üzerindeki milyonlarca kişi 20 yılı aşkın bir süredir aspartam tüketmektedir.
Aspartam güvenli midir?
Aspartamın gıdalardaki yaygın kullanımı, kısa zamanda herkesçe tanınmasına ve bununla birlikte bu bileşen hakkında çok çeşitli sorulara yol açmıştır. Amerikan Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) aspartamın toz karışımlarda ve düşük kalorili sofra tatlandırıcılarında kullanımına 1981 ‘de onay vermiş ve bunu takiben 1983’te aspartamın karbonatlı içeceklerde kullanımı da onaylanmıştır, Aynı yıl, Avrupa Gıda Güvenliği Makamı da (EFSA) aspartam kullanımına onay vermiştir.
Aspartam zararları nedir?
Aspartam 2 amino asit (aspartik asit ve fenilalanin) içeren yapay bir tatlandırıcıdır. Aspartam sakkaroza kıyasla 180-200 kat daha tatlıdır ve alkolsüz içecekler, süt ürünleri, sakızlar, çikolata ve dondurma gibi ürünlerde düşük kalorili bir tatlandırıcı bileşen olarak kullanılmaktadır. Aspartam Avrupa Gıda mevzuatına göre gıda katkısı olarak sınıflandırılmaktadır. Bunun anlamı aspartamın 1981’de onaylanmasından önce Gıdalara Yönelik Bilimsel Komite (Scientific Committee for Foods, SCF) tarafından katı güvenlik değerlendirmelerinden geçirilmiş olmasıdır.
Bir katkı maddesi Avrupa Birliği’nde güvenli olarak onaylandıktan sonra bir E numarası alır ve Aspartamın numarası E-951’dir. Biyokimyasal, klinik ve davranışsal araştırmalara göre aspartamın günlük alımı diyabetik, hamile ve hastabakıcılık yapan kadınlar ve çocuklar dâhil olmak üzere toplumun geneli için tamamen güvenlidir. Ancak fenilketonuri hastaları buna dâhil değildir.
Günlük ne kadar aspartam tüketilebilir?
Amerikan Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) ile birlikte diğer yetkili gıda kuruluşları aspartam dahil olmak üzere birçok gıda katkı maddesi için Günlük Kabul Edilebilir Alım Miktarı (GKEAM) – Acceptable Daily Intake (ADI) kavramını kullanır. Günlük Kabul Edilebilir Alım Miktarı (GKEAM) gıdalarla birlikte alınan maddelerin insan sağlığında olumsuz etki yapmadan ömür boyunca kullanılabilecek günlük miktarıdır.
Avrupa Komisyonu’nun ‘Avrupa Birliğinde Diyet ‘Yiyecek Katkı Maddeleri Tüketimi” raporunda, yetişkinlerin aspartam alım miktarlarının Günlük Kabul Edilebilir Alım Miktarı’nın (GKEAM) çok altında olduğu belirtilmektedir.
Aspartam için Günlük Kabul Edilebilir Alım Miktarı (GKEAM), Amerikan Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından, günde vücut ağırlığının kilogramı başına 50 miligram olarak belirlenmiştir.
Gıda Tarım Örgütü ve Dünya Sağlık Teşkilatının Gıda Katkı Maddeleri Eksper Komitesi (JECFA) ve Gıda Bilimsel Komitesi (Scientific Committee on Food) ise vücut ağırlığının kilogramı başına 40 miligramlık bir Günlük Kabul Edilebilir Alım Miktarı (GKEAM) belirlemiştir.
Geçerli GKEAM seviyesine ulaşmak için bir yetişkinin %100 aspartam ile tatlandırılmış yaklaşık 15 kutu diyet meşrubat veya 42 porsiyon şekersiz jelâtin veya 97 paket düşük kalorili sofra tatlandırıcısı tüketmesi gerekir. Bu günlük tüketimin oldukça üzerinde bir rakamdır.
Vücudumuz aspartamı nasıl kullanıyor?
Aspartam, sindirilmesiyle birlikte bileşenlerine – aminoasitler, aspartik asit, fenilalanin ve metanol – ayrılır ve daha sonra kana geçer. Aspartik asit ve fenilalanin proteinin yapı taşlarındandır; et, tahıl ve süt ürünleri de dâhil olmak üzere bütün protein içeren gıdalarda doğal olarak bulunur. Metanol da meyvelerde, sebzelerde ve bunların sularında doğal olarak vardır. Metabolizmamız bu bileşenlere gıdalardan alınanları aynı şekilde algılar ve yine aynı şekilde kullanır.
Zaman içinde aspartamın vücutta biriktiğini düşünen ve olumsuz görenler olmuştur. Bunların hepsi sadece bir iddiadan ibaret olup gerçekle ilgisi yoktur. Aspartam metabolizmada birikmemektedir.
