Orta Doğu’da bulunan kararmış durumdaki ekmek kırıntıları, insanların zannedilenden çok daha önce ekmek pişirdiğini gösterdi…
Tarihçiler ve arkeoloji uzmanları ekmeğin ortaya çıkışını tarımın başlamasıyla bir tutuyordu. Bu dönemde insanlar buğday gibi bitkileri yetiştirmeyi ve öğüterek un elde etmeyi öğrenmişti. Ürdün’de Siyah Çöl adı verilen bölgedeki arkeolojik kazılarda bulunan kalıntılar, tarihin tekrar yazılacağını gösteriyor.
Bu bulguya kadar en eski ekmeğin 9.000 yıl önce Türkiye’de üretildiğine inanılıyordu. Yeni keşif ile ekmeğin bundan en az 5.000 yıl daha eski bir tarihe sahip olduğu belirlendi.
Ekmeğin insanlık için önemi çok ayrı. Birçok kültürde ve dinde kutsal, değerli, insanlığa bahşedilmiş bir gıda olarak değerlendiriliyor.
Yalnızca un, su ve az miktarda tuz içermesine rağmen ekmeğin oldukça besleyici olduğu söylenebilir. Araştırma ekibinde yer almamasına rağmen bulgular hakkında konuşan tarih botanik uzmanı Dolores Piperno, bitkisel gıdaların ne kadar ince öğütülürse besinlerin sindirilmesinin ve vücut tarafından emilmesinin o kadar kolay olduğunu söylüyor. Yeni keşfedilen 14 bin yıllık ekmekte de bu özelliklere rastlandı…
Fotoğraf: Alexis Pantos
İlk ekmek tarımdan çok daha önce üretilmiş
Ateş yakılan kalıntıların yakınında bulunan kömürleşmiş kırıtınların radyokarbon tarihlerini inceleyen araştırmacılar, ekmeğin yaklaşık 14.400 yıllık olduğunu belirledi. Bu tarih, tarımın ortaya çıkmasından 4.000 yıl daha eski bir tarih. Yapılan incelemelerde kırıntılarda taşla ezme, eleme ve yoğurulma işlemlerinin yapıldığına dair bulgulara rastlandı.
Arkeoloji uzmanları Ürdün’de, Shubayqa 1 adı verilen bir bölgedeki kalıntıları inceledi. Keşif yapılan yerde ortada oval şeklinde bir ateş olduğu, burayı inşa edenlerin taşları ateşin etrafına özenli bir şekilde dizdiği görüldü. Araştırma ekibinde yer alan, Kopenhag Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırmalarına devam eden Amaia Arranz Otaegui, alanın bir ev veya seromoni yapılan bir yer olabileceğini söyledi.
Tarihi ekmek kırıtınsı.
Fotoğraf: Amaia Arranz Otaegui
Araştırma detayları
University College London lisansüstü öğrencisi olan ve araştırma ekibinde yer alan Lara Gonzales Carretero, Natufian dönemine ait yöntemleri kullanarak ekmeği tekrar üretmeye çalıştı. Yeni keşfedilen ekmeğin bu ekmekle benzediği tespit edildi.
Araştırmacılar tarafından elde edilen bulgular bilimsel bir makale haline getirilerek Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayınlandı.
Otaegui; “Çalışmamız, ekmeğin yerleşik, karmaşık toplumların değil, Paleolitik bir avcı toplayıcı toplumuna ait olduğunu gösteriyor” diye konuştu.
