Gıda etiketleri, tüketicilere gıda maddeleri ile ilgili bilgi sağlayan en temel ve sağlıklı bilgi kaynağıdır. Gıda etiketlerinde verilen bilgilerin doğru, açık ve tüketici için kolay anlaşılabilir olması sağlanmalıdır. Gıda etiketlerinde yer alan; tavsiye edilen tüketim tarihi veya son tüketim tarihi, özel muhafaza koşulları ve/veya kullanım koşulları, bileşenler listesinde yer alan bilgiler gıda satın alırken dikkat edilmesi gereken bilgilerdir. Ayrıca et ve süt ürünleri gibi hayvansal kökenli gıdaların ambalajlarında Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından verilen onay numarası veya tanımlama işareti bulunmasına, diğer gıdaların ambalajlarında ise işletme kayıt numarası bulunmasına dikkat edilmelidir.
Sağlık Beyanları; herhangi bir gıdanın veya gıdanın bileşiminde bulunan öğelerin büyüme, gelişme ve vücudun normal işlevleriyle ilişkili fizyolojik etkisini tanımlayan veya vücut fonksiyonlarını geliştirmeye veya sağlığı korumaya yardımcı etkisini belirten, ileri süren veya ima eden beyanlardır. Gıda ambalajları üzerinde yer alan sağlık beyanlarına ilişkin kuralları Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliği’nde belirtilmiştir.
Gıda Etiketleri ve Etiket Bilgileri
Gıda etiketleri 29.12.2011 tarihli ve 28157 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış olan Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliği’nde yer alan hükümler doğrultusunda düzenlenmektedir. Gıda etiketlerinde en önemli hususlardan biri, gıdanın etiketlenmesinde, verilen bilgilerin doğru, açık ve tüketici için kolay anlaşılabilir olması sağlanmasıdır.
Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliği gereğince gıda etiketlerinde yer alması zorunlu olan bilgiler; gıdanın adı, bileşenler listesi, alerjen bileşenler veya alerjen işlem yardımcıları, bileşen veya bileşen gruplarının miktarı, gıdanın net miktarı, tavsiye edilen tüketim tarihi veya mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilen gıdalarda son tüketim tarihi, özel muhafaza koşulları ve/veya kullanım koşulları, üreticinin veya ambalajlayıcının veya ithalatçının veya dağıtıcının adı veya ticari unvanı ve adresi, kayıt işlemine tabi olan üreticinin veya ambalajlayıcının işletme kayıt numarası, menşe ülke, kullanım bilgisi olmadığında gıdanın uygun şekilde tüketimi mümkün değilse gıdanın kullanım talimatı, hacmen %1.2’den fazla alkol içeren içeceklerde hacmen gerçek alkol miktarıdır.
Ayrıca Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliğinde etiketinde ilave zorunlu bilgiler bulunması gereken gıdalar; belirli gazlar ile ambalajlanan gıdalar, tatlandırıcı içeren gıdalar, glisirizik asit veya glisirizik asidin amonyum tuzunu içeren gıdalar, yüksek miktarda kafein içeren gıdalar ve bitkisel sterol, bitkisel sterol esteri, bitkisel stanol veya bitkisel stanol esteri ilave edilmiş gıdalar olarak belirtilmiştir. Örneğin, Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliğine göre kullanımına izin verilen bir tatlandırıcıyı veya tatlandırıcıları içeren gıdaların etiketlerinde; “Tatlandırıcı içerir.” ifadesi, gıdanın adının yanında yer alır. Hem ilave şeker hem de Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliğine göre kullanımına izin verilen bir tatlandırıcıyı veya tatlandırıcıları içeren gıdaların etiketlerinde ise; “Şeker ve tatlandırıcı içerir.” ifadesi gıdanın adının yanında yer alır.
Bu bilgilere ilave olarak, gıdanın ait olduğu partinin tanımlanmasını sağlayan parti işareti veya numarası da ilgili gıda kodeksine uygun olarak belirtilir. Onay işlemine tabi olan gıda işletmelerinde üretilen veya ambalajlanan gıdalar için, 27/12/2011tarihlive 28155 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliğinde yer alan tanımlama işareti ile ilgili hükümler de uygulanır.
Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliğine göre, yukarıda bahsi geçen zorunlu etiket bilgilerinin, hazır ambalajlı gıdalarda doğrudan ambalajın üzerinde veya bu ambalaja yapıştırılmış bir etiket üzerinde bulunması zorunludur. Zorunlu etiket bilgileri; kolayca görülebilecek, açıkça okunabilecek ve silinmeyecek şekilde dikkat çekici bir yere yerleştirilir. Bu bilgiler, diğer yazılı veya resimli unsurlar vasıtasıyla herhangi bir şekilde saklanamaz, kapatılamaz veya kesilemez. Bu bilgilere ilişkin yazılar ile zemin arasında belirgin bir kontrastolması sağlanır. Zorunlu etiket bilgilerinden; gıdanın adı, gıdanın net miktarı ve hacmen% 1,2’den fazla alkol içeren içeceklerde hacmen gerçek alkol miktarı bilgileri, aynı görüş alanı içinde yer alır.
Günlük Karşılama Miktarı (GKM) Nedir?
Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliği ile tüketicilerin bilgilendirilmesine katkı sağlamak üzere, gıda etiketlerinde gönüllü olarak uygulanacak olan “Günlük Karşılama Miktarı (GKM)” bilgisinin yer alması uygulaması getirmiştir. GKM bilgileri, Yönetmeliğin hükümlerine uygun olmak şartıyla isteğe bağlı olarak gıda etiketlerinde bulunabilmektedir.
GKM, yeterli ve dengeli beslenme için kabul edilen referans değerlere göre tüketicinin günlük ihtiyacı olan enerji, yağ, doymuş yağ, tuz ve şeker besin öğelerinin yüzde kaçını tükettiği gıdadan karşılayabileceğini belirtir. Yeterli ve dengeli beslenmeleri için tüketicinin ihtiyacı olan sade ve anlaşılır bilgiyi bir bakışta verecek olan bu sistemde etikette yer alan bilgilerin mutlaka ‘enerji, şeker, toplam yağ, doymuş yağ, tuz/sodyum‘ öğelerini içermesi gerekiyor; ‘Protein ve lif‘ ise bu bilgilere ilave olarak verir.
GKM, tüketicilerin ‘gıda okuryazarlığını geliştirmek’ ve ‘daha bilinçli seçimler yapmalarını sağlamak’ için çok önemli bir araçtır. Tüketicilerin bir ürünün günlük beslenmelerindeki yerini değerlendirebilmelerini, bireysel ihtiyaçları ve yaşam tarzlarına uygun olarak dengeli beslenmelerini sağlar. Bir bakışta seçilen ürünün bir porsiyonundan günlük besin öğesi ihtiyaçlarının ne kadarını karşıladıklarını görmelerine olanak tanır.
Sağlık Beyanı
Sağlık Beyanları; herhangi bir gıdanın veya gıdanın bileşiminde bulunan öğelerin büyüme, gelişme ve vücudun normal işlevleriyle ilişkili fizyolojik etkisini tanımlayan veya vücut fonksiyonlarını geliştirmeye veya sağlığı korumaya yardımcı etkisini belirten, ileri süren veya ima eden beyanlardır. Örneğin; “Bu gıda yüksek miktarda kalsiyum içerir. Kalsiyum kemik ve dişlerin gelişmesine ve kemik sağlığının korunmasına yardımcı olur.” İfadesi bir sağlık beyanıdır.
Gıda ambalajları üzerinde yer alan sağlık beyanlarına ilişkin kuralları Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliği’nde belirtilmiştir.
Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliği’ne göre sağlık beyanları;
- Belirsiz, yanlış veya yanıltıcı olamaz.
- Diğer gıdaların beslenme yönünden yeterliliği ve/veya güvenilirliği konusunda şüpheye neden olacak şekilde olamaz.
- Belirli bir gıdanın aşırı tüketimini teşvik edecek şekilde olamaz.
- Yeterli ve dengeli beslenmenin, genelde besin öğelerini uygun miktarlarda sağlayamayacağını belirtecek, ileri sürecek veya ima edecek şekilde olamaz.
- Tüketicide endişeye neden olabilecek biçimde; yazılı, resimli, grafik veya sembolik gösterimler vasıtasıyla vücut fonksiyonlarındaki değişiklere atıfta bulunacak şekilde olamaz.
Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliği; gıdanın etiketi, tanıtımı veya reklâmında sağlık beyanı yapılabilmesi için bu gıdanın aşağıdaki özelliklere bir arada sahip olmasını zorunlu kılmaktadır;
- Gıda olarak tüketilmeli veya takviye edici gıda olarak alınabilmelidir.
- Beyan edilen etkiyi normal olarak tüketilmesi beklenen miktarlarda göstermelidir.
- Bileşimindeki alkol miktarı hacmen % 1,2’den fazla olmamalıdır.
Aşağıdaki özelliklerden en az üçünü bir arada taşımalıdır.
- Bileşiminde en fazla 120 mg/100 kcal sodyum bulunan
- İçerdiği enerjinin en fazla %8’i doymuş yağ asitlerinden gelen
- İçerdiği enerjinin en fazla %10’u ilave şekerden gelen
- Doğal olarak bileşiminde en az 55 mg/100 kcal kalsiyum bulunan
Yorum yazarak Gıda Hattı Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Gıda Hattı hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Gıda Hattı editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Gıda Hattı değil haberi geçen ajanstır.
Şimdi oturum açın, her yorumda isim ve e.posta yazma zahmetinden kurtulun. Oturum açmak için bir hesabınız yoksa, oluşturmak için buraya tıklayın.
Yorum yazarak Gıda Hattı Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Gıda Hattı hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Gıda Hattı editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Gıda Hattı değil haberi geçen ajanstır.